Aşırı Antibiyotik Kullanımı ve Riski Faktörleri
Antibiyotikler, genellikle idrar yolu ve boğaz enfeksiyonu , Pnömoni, Bronşit, Akne, kulak enfeksiyonu gibi spesifik bir bakteriyel enfeksiyonu tedavi etmek için reçete edilirler.
Aynı şekilde kötüye kullanımı spesifik bakteri direncine neden olabilir. Bir hastalık sistemi içerisinde, transformasyon, transpozon ve DNA (Deoksiribonükleik asit) kalıntılarını temizleyerek antibiyotik direnci gelişebilir.
Antibiyotikler, bakterilerin kendini savunma sistemlerini değiştirmeleri durumunda etki göstermez. Antibiyotiklerin etkilerini önlemek için, bazı bakteriler hedefin yapısını değiştirir, böylece antibiyotik artık onu tanımayabilir veya ona bağlanamaz.
Antibiyotiğin özelliği bakterileri öldürmek veya bakterilerin üremesini durdurmaktır. Gereksiz veya aşırı antibiyotik kullanımı vücudunuzdaki bakterilerin çoğalmasına ve bakterilerin direncini artırarak hastalığın daha uzun sürmesine neden olabilir.
Genellikle, insanlar tarafından yapılan ortak hatalar şunlardır;
Tedavi süresi tamamlamadan bakteriyel enfeksiyonlardan kaynaklanan rahatsızlıktan kurtulduklarını düşünen insanlar kendilerini daha iyi hissettiklerinden antibiyotik almayı bırakır. Yani tedaviyi yarıda keserler. Bu, atıl davranış bağışıklık sistemi düşük diğer kişilere enfeksiyonun yayılmasını sağlayabilir. Antibiyotiklere dirençli bakterilerdeki artışlar, kontrolsüz antibiyotik istismarı nedeniyle toplum için bir tehdit oluşturur.
Antibiyotiği nezle, grip ve soğuk algınlığı gibi hastalıklarda kullanmak yanlıştır. Bu tür hastalıklarda antibiyotik hastalığın iyileşme süresini kısaltmaz aksine vücuttaki direncin azalmasına ve hastalığın uzun sürmesine neden olur.
Diğer bir yanlış bilgi ise antibiyotiklerin ateş düşürücü olarak kullanılmasıdır. Antibiyotik ateş düşürücü bir ilaç değildir. Ateş düşürmek için antibiyotik kullanımı yanlıştır.
Alexander Fleming in 1928'de Penisilini keşfetmesinden sonra, yüzlerce bileşiklerle yapılan çalışmalar antibiyotik türlerini belirlemiştir. Ancak son otuz yıldan beri yeni bir sınıf bulunamadı.
Ülkemizde antibiyotik tüketimi doktor kontrolü altında yapılıyor olasına rağmen halen bazı ülkelerde bu kontrol sağlanamamıştır.
Kolay erişimle genelde reçetesiz antibiyotik kullanımı Hindistan'da ciddi bir konudur. Hükümet bu konuyla ciddi şekilde ilgilenmeli, aksi halde yakın gelecekte Hindistan antibiyotiğe dirençli bakterilerin başkenti haline gelecektir. Hindistan, son 10 yılda dünyanın en büyük antibiyotik alıcısı ve tüketicisi olarak görülmektedir.
Antibiyotik direnci nedir?
Antibiyotik direnci, uygun olamayan ya da yetersiz dozda kullanılan antibiyotik sonucunda hastalığa neden olan bakterilerin hücre yapısının değişerek antibiyotiğe karşı güç kazanması anlamına gelir. Bir bakteri ilaca karşı direnç kazandıktan sonra, o ilaç artık enfeksiyonun tedavisinde etkili olmamaktadır. Bazı direnç tipleri diğer bakterilere de geçebildiğinden, dünyada giderek artan sayıda enfeksiyon artık antibiyotiklerle tedavi edilememektedir. Bu nedenle, antibiyotikler sadece enfeksiyonun tedavisinde gerekli olduğu zaman kullanılmalıdır.Çünkü gereksiz yere veya uygun olmayan şekilde kullanılan antibiyotikler, vücudumuzun antibiyotiklere karşı direnç geliştirmesine neden olur. Direnç gelişimi, çok kolay bir şekilde tedavi edilebilecek hastalıklarınızda ilacın vücudunuzda istenen etkiyi oluşturmasını engeller ve vücudunuzun ilaca cevap vermemesine neden olabilir.
Gıda Üretiminde Antibiyotik Kullanımı
Gıda üretiminde antibiyotik kullanımı da dünya için önemli bir sağlık problemidir. Kümes hayvanlarının boyut ve ağırlığını arttırmak için üretim çiftliklerinde yoğun bir antibiyotik kullanımı görülmektedir. Gıda zinciri süreçlerinde, bu antibiyotikler nihayetinde insan hayatını tehlikeye atmaktadır. Hükümetler şu anda bu kısıtlamayı yapmazsa, 2050 yılına kadar antibiyotik direnci, kanser ve diyabet kombinasyonundan daha çok insanın ölümüne neden olacaktır. ABD, İngiltere gibi bu konuda endişe duyan ülkelerde, son birkaç yıldır antibiyotik kullanımı konusunda bir takım kısıtlamalar getirmiştir.
Araştırılabilir ve tartışılabilir diğer bir etkende antibakteriyel sabun, vücut yıkama ve el dezenfektanlarının güvenlik profilidir. Son bir yılda ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), "antibakteriyel sabunların, hastalığın önlenmesinde, düz sabun ve suyla yıkamaktan daha iyi" olduğunu gösteren yeterli bilimsel kanıtın olmadığını açıklayan bir makale yayınladı.
Antibiyotik direncinin gelişmesine engel olunmalı
- Doktorunuza danışmadan antibiyotik kullanmayın
- Doktorunuz tarafında verilen antibiyotikleri doktorunuzun veya eczacınızın anlattığı gibi kullanın.
- Başka bir hasta için reçete edilen veya daha önceki bir hastalığınızdan kalan antibiyotiği aynı hastalığa sahip olduğunuza inansanız bile kullanmayın
- Hastalığınız için verilen bir antibiyotiği kendiniz iyi hissetseniz bile tedavi dozu bitene kadar kullanmaya devam edin.
- Antibiyotikler "6 saatte bir", "12 saate bir" gibi zaman aralıkları ile kullanılır. Eczacınız tarafından size belirtilen bu kullanım sürelerine mutlaka uyun.
- Antibiyotikleri daha sonra kullanmak üzere saklamayın.
- İlacınızın size iyi gelmediğini, bazı yan etkilerinin olduğunu düşünüyorsanız eczacınıza veya doktorunuza danışmadan tedavinizi yarım bırakmayın
- Soğuk algınlığı, nezle gibi viral hastalıklarda antibiyotik kullanmayın. Virüslerin neden olduğu hastalıklar antibiyotiğe yanıt vermez.
- Doktorunuz viral enfeksiyon olduğunu ve antibiyotik gerekmediğini söylediğinde, antibiyotik kullanmakta ısrar etmeyin.
References:
- Bueno I et al. Systematic Review: Impact of point sources on antibiotic-resistant bacteria in the natural environment. Zoonoses Public Health. 2017 Dec 5.
- Sciencedaily
- Medlineplus.
Mikrobiyoloji, Parazitoloji ve Viroloji
-
Saç Bitleri, Amerika’ya İlk İnsan Göçleriyle Birlikte Yayılmış
-
E. coli'de ısı şoku tepkisinin altında yatan yeni mekanizmanın ortaya çıkarılması
-
Parazitlerle Enfekte Olmuş 200 Milyon Yıllık Dışkı Fosili Bulundu
-
"Virüsler ve Sağlığımız: Viral Hastalıkların Altında Yatan Gerçekler"
-
Sibirya’da Bulunan 46.000 Yıllık Yuvarlak Kurtlar Canlandırıldı
-
Virüsler hücreler arası iletişimi bozarak bağışıklık sistemini atlatıyor
-
Sıcağı seven deniz bakterisi, asbestin zehirleyici etkisini yok edebilir
-
Bağırsak bakterilerinin kilo almayla ilişkisi var mı?
-
Maymun çiçeği virüsü
-
C. elegans solucanlar zehirlenmekten nasıl korunuyor?
-
Yeni organizmanın keşfi, atık su arıtımında ortak sorunu çözebilir.
-
İlk Koronavirüs Salgını 21.000 Yıl Önce Çıkmış
-
20.000 Yıl Önce Bir Koronavirüs Salgını Patlak Vermiş
-
Tüberküloz etmeninin bağışıklığı baskılamak için kullandığı yeni bir yol keşfedildi
-
Bağ dokusu proteini, bakteriyel enfeksiyonlarla mücadelede bağışıklık tepkisini teşvik ediyor