CARTAGENA BİYOGÜVENLİK PROTOKOLÜ
Cartagena Protokolü, genleriyle oynanmış organizmaların serbest bırakılmasını doğaya, insan sağlığına ve biyoçeşitliliğe karşı önemli bir risk olarak tanımlar.
Çevre ve Kalkınma Hakkındaki Rio Deklarasyonunun 15 numaralı prensibinde yer alan ön tedbirci yaklaşıma uygun olarak, bu protokolün amacı insan sağlığı üzerindeki riskler göz önünde bulundurularak ve özellikle sınır ötesi hareketler üzerinde odaklanarak, biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı üzerinde olumsuz etkilere sahip olabilecek ve modern biyoteknoloji kullanılarak elde edilmiş olan değiştirilmiş canlı organizmaların güvenli nakli, muamelesi ve kullanımı alanında yeterli bir koruma düzeyinin sağlanmasına katkıda bulunmaktır (Yanaz, 2009).
Protokol ön tedbirlilik prensibine dayanmakta, riskleri önceden belirlemeye ve önlem almaya yönelik bir sistem içermektedir. Hükümler, GDO nun doğaya veya insan sağlığına olabilecek olumsuz etkileri konusunda bilimsel verilerin yetersiz olması veya belirsizlik içermesi durumunda, veriler tamamlanıncaya ve belirsizlik giderilinceye kadar söz konusu GDO nun doğayla etkileşime girmesine izin verilmemesinden yanadır. Doğayla etkileşim protokolün kapsamını ve uygulama şeklini belirlemekte temel kriterdir (Filazi ve İnce, 2006, s. 26,27).
Protokolün öngördüğü risk değerlendirme, risk yönetimi, bilgi alışverişi, kaza ve acil durum tedbirleri, kaçak sınıraşan hareketlere karşı önlemler, sosyo-ekonomik yapının karar sürecinde dikkate alınması ve halkın bilgilendirilmesi maddelerinden oluşan genel tedbirler tüm GDO lar için geçerlidir. Genel tedbirler ulusal seviyede yapılacak düzenlemelere dayanmaktadır. Protokolün öngördüğü ve uluslararası seviyede düzenleme gerektiren temel mekanizmalar ise takas mekanizması, ön bildirim anlaşması ve dokümantasyon sistemleridir (Demir ve Pala, 2008, s.41).
Cartagena Protokolü Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi
Gereğince;
Madde 1: Amaç
Madde 2: Genel Hükümler
Madde 3: Terimlerin Kullanımı
Madde 4: Kapsam
Madde 5: Ecza Maddeleri
Madde 6: Transit Geçiş Ve Kapalı Kullanım
Madde 7: Ön Bildirim Anlaşması Sürecinin Uygulanması
Madde 8: Bildirim
Madde 9: Bildirimin Alındığına Dair Bilgi Verilmesi
Madde 10: Karar Süreci
Madde 11: Gıda Ya Da Yem Olarak Ya Da İşleme İçin Doğrudan Kullanım Amaçlı Değiştirilmiş Canlı Organizmalar İçin İşlemler
Madde 12: Kararların Yeniden İncelenmesi
Madde 13: Basitleştirilmiş İşlem
Madde 14: İkili, Bölgesel Ve Çok Taraflı Anlaşmalar Ve Düzenlemeler
Madde 15: Risk Değerlendirmesi
Madde 16: Risk Yönetimi
Madde 17: İstem Dışı Sınır Ötesi Hareketler Ve Acil Durum Önlemleri
Madde 18: Muamele, Taşıma, Paketleme Ve Tanımlama
Madde 19: Yetkili Ulusal Merciler Ve Ulusal Odak Noktaları
Madde 20: Bilgi Paylaşımı Ve Biyogüvenlik Takas Mekanizması
Madde 21: Gizli Bilgi
Madde 22: Kapasite Oluşturulması
Madde 23: Kamu Bilinci Ve Katılımı
Madde 24: Taraf Olmayanlar
Madde 25: Yasadışı Sınır Ötesi Hareketler
Madde 26: Sosyo-Ekonomik Değerlendirme
Madde 27: Sorumluluk Ve Tazminat
Madde 28: Mali Mekanizma Ve Kaynaklar
Madde 29: Taraflar Toplantısı Olarak Görev Gören Taraflar Konferansı
Madde 30: Yan Merciler
Madde 31: Sekreterya
Madde 32: Sözleşme İle İlişki
Madde 33: İzleme Ve Rapor Verme
Madde 34: Uyum
Madde 35: Değerlendirme Ve İnceleme
Madde 36: İmza
Madde 37: Yürürlüğe Girme
Madde 38: İhtiraz Kaydı
Madde 39: Çekilme
Madde 40: Otantik Metinler
maddeleri yer almaktadır (25196 sayılı resmi gazete, 2003, s.1-24).
Çevre ve Kalkınma Hakkındaki Rio Deklarasyonunun 15 numaralı prensibinde yer alan ön tedbirci yaklaşıma uygun olarak, bu protokolün amacı insan sağlığı üzerindeki riskler göz önünde bulundurularak ve özellikle sınır ötesi hareketler üzerinde odaklanarak, biyolojik çeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir kullanımı üzerinde olumsuz etkilere sahip olabilecek ve modern biyoteknoloji kullanılarak elde edilmiş olan değiştirilmiş canlı organizmaların güvenli nakli, muamelesi ve kullanımı alanında yeterli bir koruma düzeyinin sağlanmasına katkıda bulunmaktır (Yanaz, 2009).
Protokol ön tedbirlilik prensibine dayanmakta, riskleri önceden belirlemeye ve önlem almaya yönelik bir sistem içermektedir. Hükümler, GDO nun doğaya veya insan sağlığına olabilecek olumsuz etkileri konusunda bilimsel verilerin yetersiz olması veya belirsizlik içermesi durumunda, veriler tamamlanıncaya ve belirsizlik giderilinceye kadar söz konusu GDO nun doğayla etkileşime girmesine izin verilmemesinden yanadır. Doğayla etkileşim protokolün kapsamını ve uygulama şeklini belirlemekte temel kriterdir (Filazi ve İnce, 2006, s. 26,27).
Protokolün öngördüğü risk değerlendirme, risk yönetimi, bilgi alışverişi, kaza ve acil durum tedbirleri, kaçak sınıraşan hareketlere karşı önlemler, sosyo-ekonomik yapının karar sürecinde dikkate alınması ve halkın bilgilendirilmesi maddelerinden oluşan genel tedbirler tüm GDO lar için geçerlidir. Genel tedbirler ulusal seviyede yapılacak düzenlemelere dayanmaktadır. Protokolün öngördüğü ve uluslararası seviyede düzenleme gerektiren temel mekanizmalar ise takas mekanizması, ön bildirim anlaşması ve dokümantasyon sistemleridir (Demir ve Pala, 2008, s.41).
Cartagena Protokolü Biyolojik Çeşitlilik Sözleşmesi
Gereğince;
Madde 1: Amaç
Madde 2: Genel Hükümler
Madde 3: Terimlerin Kullanımı
Madde 4: Kapsam
Madde 5: Ecza Maddeleri
Madde 6: Transit Geçiş Ve Kapalı Kullanım
Madde 7: Ön Bildirim Anlaşması Sürecinin Uygulanması
Madde 8: Bildirim
Madde 9: Bildirimin Alındığına Dair Bilgi Verilmesi
Madde 10: Karar Süreci
Madde 11: Gıda Ya Da Yem Olarak Ya Da İşleme İçin Doğrudan Kullanım Amaçlı Değiştirilmiş Canlı Organizmalar İçin İşlemler
Madde 12: Kararların Yeniden İncelenmesi
Madde 13: Basitleştirilmiş İşlem
Madde 14: İkili, Bölgesel Ve Çok Taraflı Anlaşmalar Ve Düzenlemeler
Madde 15: Risk Değerlendirmesi
Madde 16: Risk Yönetimi
Madde 17: İstem Dışı Sınır Ötesi Hareketler Ve Acil Durum Önlemleri
Madde 18: Muamele, Taşıma, Paketleme Ve Tanımlama
Madde 19: Yetkili Ulusal Merciler Ve Ulusal Odak Noktaları
Madde 20: Bilgi Paylaşımı Ve Biyogüvenlik Takas Mekanizması
Madde 21: Gizli Bilgi
Madde 22: Kapasite Oluşturulması
Madde 23: Kamu Bilinci Ve Katılımı
Madde 24: Taraf Olmayanlar
Madde 25: Yasadışı Sınır Ötesi Hareketler
Madde 26: Sosyo-Ekonomik Değerlendirme
Madde 27: Sorumluluk Ve Tazminat
Madde 28: Mali Mekanizma Ve Kaynaklar
Madde 29: Taraflar Toplantısı Olarak Görev Gören Taraflar Konferansı
Madde 30: Yan Merciler
Madde 31: Sekreterya
Madde 32: Sözleşme İle İlişki
Madde 33: İzleme Ve Rapor Verme
Madde 34: Uyum
Madde 35: Değerlendirme Ve İnceleme
Madde 36: İmza
Madde 37: Yürürlüğe Girme
Madde 38: İhtiraz Kaydı
Madde 39: Çekilme
Madde 40: Otantik Metinler
maddeleri yer almaktadır (25196 sayılı resmi gazete, 2003, s.1-24).
Genetik
-
İnsanlarda Kaç Kromozom Vardır?
-
Sık görülen mikrodelesyon sendromları nelerdir?
-
Bilim insanları kromozomları nasıl inceler?
-
Arkea'da Kromozomlar ve DNA Replikasyonu
-
DNA Onarım Mekanizmaları Nelerdir?
-
DNA hasarına neden olan etkenler nelerdir?
-
XYY Süper Erkek Sendromu - JACOB’S, Sendromu
-
Bitki doku kültürü çalışmaları ile haploid bitkiler elde edilebilir
-
Gram pozitif bakterilerden genomik DNA izolasyon protokolü
-
E. coli bakterisinden genomik DNA izolasyon protokolü
-
DNA’nın Keşfi
-
İnsan Genom Projesi Nedir ? Amaçları Nelerdir ?
-
Genomik mikrodizilimlerle ikilenme teşhisi yöntemi
-
Gen duplikasyonu ve amplifikasyonu nedir?
-
DNA ile RNA Arasndaki Farklar ve Benzerlikler Nelerdir