Epitel Doku
Epitel dokusu, sıkıca biraraya gelmiş polihedral hücreler ile çok az hücrelerarası maddeden oluşur. Bu hücreler arasındaki bağlantılar güçlüdür. Böylece, oluşan hücresel tabakalar vücudun yüzeyini örter ve boşluklarını döşer.
Epitel dokusunun başlıca görevleri:
Yüzeyleri örtmek ve döşemek (deri)
Emilim (barsaklar)
Salgılama (bezlerin epitelyal hücreleri)
Duyu algılama (nöroepitel)
Kasılma (miyoepitelyal hücreler)
Kökeni: Her 3 germ yaprağından da gelişir. Deriyi, ağız, burun ve anüsü döşeyen epitel ektodermal; solunum, sindirim sistemi ve sindirim sisteminin bezleri (pankreas ve karaciğer) endodermal; kan damarlarının endotel örtüsü mezodermal orijinlidir.
Hücre şekli: Yüksek prizmatikten, kübiğe ve alçak yassıya kadar değişirken , boyutları da değişiktir. Çekirdeğin şekli çoğunlukla ve kabaca hücre şekline uyar.
Bütün epitel hücreleri, altlarında bulunan bağ dokusu ile temas halindedir. Bunların bazal yüzeyindeki tabaka bazal lamina olarak isimlendirilir. Yalnızca elektron mikroskopta görülen bu tabaka ince fibrillerin oluşturduğu narin bir ağdan meydana gelen 20-100 nm kalınlığında yoğun bir tabaka olarak belirir ve lamina densa olarak adlandırılır. Lamina densa’nın yanısıra bazal laminadaki yoğun tabakanın tek ya da her iki yanında elektron-geçirgen tabakalar bulunabilir, bunlar lamina rara ya da lamina lusida olarak isimlendirilir. Bazal laminanın ana bileşenleri 1-Tip IV kollajen 2-Laminin (glikoprotein) 3-Heparan sülfat (proteoglikan) dır.
Bazal lamina, altındaki bağ dokusuna tip VII kollajenle ve yüzeysel dermisin elastik elementlerinden olan mikrofibril demetleri ile tutunur. Bazal lamina yalnızca epitelyal dokularda değil, aynı zamanda bağ dokusu ile temas eden diğer hücre tiplerinde de bulunur. Bazal lamina, bağ dokusu ile diğer dokular arasında makromoleküllerin değiş – tokuşunu sınırlayan yada düzenleyen bir bariyer oluşturur. Hücrelerarası etkileşim için gerekli bilgileri de içerir. Bir diğer fonksiyonu ise epitelyal hücrelerin yerini ve hareketlerini düzenler. Bazal laminanın bileşenleri epitel, kas, yağ ve Schwan hücreleri tarafından salgılanır. Bazen retiküler lifler, bazal lamina ile sıkı bir ilişki içinde olan ve retiküler lamina adı verilen bir tabaka oluştururlar. Bu retiküler lifler, bağ dokusu hücreleri tarafından üretilirler.
Bazal membran, akciğer alveolleri ve böbrek glomerüllerinde her iki epitel hücre tabakasına ait bazal laminaların kaynaşması ile oluşan, bu nedenle bazal laminadan daha kalın olan ve ışık mikroskobu ile görülebilen yapılardır. PAS + dir. Genellikle 2 bazal laminanın kaynaşması ile oluşabildiği gibi bazen bir bir bazal bir retiküler laminanın birleşmesi ile oluşur.
Epitel Dokusunun İnnervasyonu: Epitel dokularının çoğu lamina propriadaki sinir pleksuslarından zengin duyu sinir sonlanmaları alır.
Epitel Hücrelerinin Yenilenmesi: Epitel dokuları dayanıksız yapıdadır, hücreler mitotik aktivite ile devamlı olarak yenilenir. Yenilenme hızı ince bağırsakta süratli (2-5 gün), pankreasta yavaştır (50 günde bir). Çok katlı ve yalancı çok katlı epitelde mitoz, germinal tabakada meydana gelir.
Metaplazi: Bazı fizyolojik ve patolojik şartlar altında bir epitel tipi değişime uğrayarak başka bir epitel tipine dönüşür.
Polarite: Epitel hücrelerinin önemli bir özelliğidir. Vücut dışını veya vücut boşluğunu sınırlayan apikal yüzü ve bazal laminaya oturan, iç vücut yapılarına dönük bazal yüzeyi vardır. Kan damarları epitele girmediğinden bütün besinlerin lamina proprianın altında bulunan kapillerlerden çıkarak epitele geçmesi gerekir. Besinler ve epitelyal hücre ürünlerinin öncülleri, bazal laminadan diffüzyonla geçerek bazo-lateral yüzeylerinden genellikle de enerji gerektiren bir işlemle hücre içine alınır. Epitel hücrelerinin aktivitelerini etkileyen hormonlar, nörotransmitterler gibi kimyasal ulakların reseptörleri de bazo-lateral membranda toplanır. Absorbtif hücrelerde, apikal hücre membranı yapısındaki membran, proteinlerin yanısıra disakkaritler ve peptidazlar gibi enzimleri de içerir. Bu enzimler, emilen moleküllerin sindirimini tamamlar. Sıkı bağlantıların, çeşitli hücre membran bölgelerindeki esas membran proteinlerinin birbirine karışmasını önlemeye yardımcı olduğu düşünülmektedir.
Vücudun iç ve dış yüzeyini örter.Bunun 4 görevi vardır;Bulundukları organı dış etkilerden korumak,Salgı yapmak,Emmek, Mukus ve benzeri maddeleri iletmek.Epitel doku işlevine göre 2 grupta incelenir;
1.Örtü epiteli:Asıl görevi korumaktır.Ancak bazen emilim görevide yaparlar.Hücrelerinin sıralanışına göre Tek katlı ve Çok katlı olmak üzere ayrılırlar.
A.Tek katlı epitel:Yan yana dizilmiş hücrelerden oluşur.Hücreleri yassı,kübik veya silindiriktir.,
a.Tek katlı yassı epitel: Akciğer alveolleri,kan damarlarının iç yüzü ve kılcal damarlarda bulunur.
b.Tek katlı kübik epitel:Omurgalı böbreklerinde,tiroit bezinde bulunur.
c.Tek katlı silindirik epitel:Omurgalının solunum yollarında,incebağırsakta bulunan silindirik epitel emme görevi yapar.
B.Çok katlı epitel:Üst üste sıralanmış hücrelerden oluşur.Omugalıların derisinde bu doku vardır.Bu epitel dokuyu incelediğimizde en altta silindirik,ortada kübik,üstte ise yassı epitelden oluşmuştur.En üstteki epitel genellikle ölüdür.Bu ölü hücre alttaki canlı hücreleri dış etkilerden korur.Kan damarı içermez.
2.Salgı(Bez) epiteli;Salgı yapma yeteneğindeki hücrelerdir.Tükürük bezi,mide bezleri,ter bezleri,hipofiz,tiroit gibi salgı yapan organlarda bulunur.Hücre sayısına göre;
A.Tek hücreli bezler ; Silindirik hücrelerden oluşur.Bunlara “goblet” hücresi denir.Toprak solucanının derisinden,sindirim kanalından,solunum organlarından salgılanan mukus buna örnektir.
B.Çok hücreli bezler; Salgı yapan hücrelerin bir araya gelmesi ile oluşurlar.Salgılarını bir kanala ve buradan vücut boşluğuna veren bezlere ekzokrin(dış salgı) bezi denir.Tükrük bezi,mide ve bağırsak bezleri ile gözyaşı bezleri dış salgı bezleridir.Salgılarını doğrudan kana veren bezlere endokrin(iç salgı) bezi denir.Bunlar kanalsız bezlerdir.Salgılarına hormon denir.Hipofiz,tiroit,paratiroit,böbreküstü bezleri birer iç salgı bezidir
Histoloji
-
Endosülfan ve okratoksin-A’nın birlikte sıçanlarda toksisitesi: histopatolojik değişiklikleri
-
Histoloji Pdf Ders Notları
-
DEKALSİFİYE EDİLMEMİŞ KESİTLERİN HAZIRLANIŞI
-
DEKALSİFİKASYONU TEST ETMEK
-
KELATLAMA AJANLARI
-
ELEKTROLİTİK DEKALSİFİKASYON
-
ASİT DEKALSİFİKASYON SIVILARI
-
Histopatoloji nedir ?
-
KEMİK DOKUSU VE DEKALSİFİKASYON
-
MSS’DE DEJENERE MİYELİNİN GÖSTERİMİ
-
MARKSCHE’DEN BOYASI (Spielmayer, Benda)
-
MSS‘DE MİYELİNİN GÖSTERİMİ
-
KARIŞIK OLAN TEKNİK
-
BİELSCHOWSKY TEKNİĞİ
-
GÜMÜŞ ÇÖKTÜRME YÖNTEMLERİ