Gelecek Kuşaklara Gen Aktarımında Cinsiyetin Rolü
Bilindiği üzere insanlarda 44’ü otozomal, 2’si cinsiyet olmak üzere 46 kromozom vardır. Bunlar 22+1 şeklinde anne ve babadan eşit olarak gelir.
Otozomal kromozom açıdan bakarsak anne ve babanın katkısı eşittir. Cinsiyet kromozomları açısından ise şöyle bir fark vardır.
Kadınlar XX,erkekler ise XY kromozomlarına sahiptir. Kadınlar hem anne hem babasından X kromozomu alırken, erkekler ise annesinden X,babasından Y kromozomu alır. X kromozomunda 1098 adet gen bulunurken Y kromozomunda ise 78 adet gen bulunur. Erkeklerde tek X bulunduğu için bunu annesinden alır, kız ise hem anne hem babasından alır ama babası da bu X’i kendi annesinden almıştır. Yani annelerin buradaki önemi daha fazladır. Bununla beraber kadınların cinsiyet kromozomlarındaki kalıtsal hastalıklara karşı da avantajı vardır. Y kromozomundaki kalıtsal hastalıklar direk erkek çocuğa babasından geçer. X kromozomundaki kalıtsal bir hastalık ise eğer çocuğun annesi bu geni taşımıyorsa hiçbir evladına geçmez. Babadaki X’de bu hastalık geni olsa bile annede olmadığı için erkek çocukta hiç olmaz,kız çocukta ise taşıyıcı olarak bulunur. Olaya yine X’teki kalıtsal hastalıklar açısından baktığımızda eğer annede bu hastalık geni bulunuyorsa(taşıyıcı da olabilir) erkek çocuk X’i sadece annesinden alacağı için bu hastalığa sahip olabilir(eğer anne hastaysa %100,taşıyıcıysa %50) Kız çocukta ise eğer baba sağlıklı ise babasından sağlam geni alarak bu hastalıktan kurtulur annesinden gelecek X’e bağlı olarak en fazla taşıyıcı olur. Görüldüğü üzere bu açıdan da kadınlar daha avantajlıdır.
Bir de olayın soyunu sürdürme,genlerini aktarma boyutu var. Mitokondriyal DNA(mtDNA) cinsiyet fark etmeksizin tüm çocuklara sadece annesinden geçer. Şimdi bir hesap yaparsak erkek birey çocuğuna 22 otozomal kromozom+X veya Y verebilirken, dişi birey çocuğuna 22 otozomal kromozom+X+ mtDNA verebiliyor. Bir anne babanın kız çocuğunu düşünürsek babanın kıza katkısı 22+X ve annenin katkısı ise 22+X+mtDNA..Yani babanın burada kıza verdiği benzersiz bir şey yokken anneden eşsiz olarak mtDNA geliyor ve bu da ona kendi annesinden ve onun annesinden beri asırlarca aktarılmış bir şey. Tabi burada otozomal kromozomlardaki baskın ve çekinik genlere göre babanın anneye göre daha baskın genleri varsa çocuğa fenotip açısından etkisi daha fazla olabilir ama bu durum kişiden kişiye göre değişeceği için genel bir değerlendirme ile sayı bazından bakıyoruz. Şimdi de bir anne babanın erkek çocuğuna bakalım. Babanın katkısı 22+Y annenin katkısı 22+X+mtDNA. Bu durumda babanın eşsiz olarak asırlardır kendi babasınından alarak aktardığı Y kromozomu var. Anne ise her zamanki gibi mtDNA’sını aktarmış ve çocuktaki tek X kromozomunu da kendisi vererek kızına göre daha fazla etki etmiş. Kızında 2 tane X olduğu için bu etkisi daha kısıtlıydı.
Soy devamı meselesine gelirsek Y kromozomunu ele almamız gerekir. Eğer bir baba hiçbir erkek evlada sahip olamazsa bu Y kromozomunu gelecek nesillere aktaramayacak. Annede ise böyle bir sorun yok mtDNA’sını her çocuğuna aktarabilir. Erkeğin genetik mirasını aktarması kadınlara göre daha riskli. Özellikle de geçmiş zamanlardaki savaşları düşünürsek orduya erkek evlatlarını yollayıp bunları savaşta kaybeden babalar Y kromozomunu aktaramamış oldular.
Soyun babadan geçmesi ve erkek çocuğun soyu devam ettirecek kişi olarak görülmesine biyolojik olarak böyle bir açıklama getirilebilir.
EGEHAN COŞGUN
Genetik Haberleri
-
Allopatrik türleşme nedir ? Nasıl Gelişir ?
-
Maryland’teki “Kölelerin” Yaşayan 42.000 Akrabası Bulundu
-
Araştırmacılar kediler, yunuslar, kuşlar ve düzinelerce başka hayvanın genom haritasını çıkarıyor
-
Kolombiya'da nadir görülen bir kuş türünde "gynandromorphy" gözlemlendi
-
Kurumaya dayanıklı bitkiler için genom veritabanı yayınlandı
-
En son DNA barkodlama teknolojisiyle İsrail'in tatlı su balık türleri listesinin yeniden gözden geçirilmesi
-
İnsanların Daha Önce Bilinmeyen Bir Dokunma Duyusu Keşfedildi
-
Bilim İnsanları Tüm İnsan Genomunun Dizilimini Çıkardı. Ancak Henüz Bitmedi
-
İlk Defa Tazmanya Kaplanından RNA Elde Edildi
-
Neandertal DNA’nız, Sizi Acıya Karşı Daha Hassas Yapıyor Olabilir
-
Epigenetik ve Epigenetik Mekanizmalar
-
İlk taslaktan 20 yıl sonra insan Y kromozomu tamamen dizilendi.
-
Kim Bu Kimerizm? Tek Bedende İki Kişi
-
Gen terapi, genetik materyalin yeniden düzenlenmesi
-
mRNA Aşıları: Genetik İnovasyonunun Yeni Yüzü ve Sağlıkta Devrimi