Gypaetus barbatus - Sakallı Akbaba
Fotoğraf: Prof.Dr. Ahmet KARATAŞ
Gypaetus barbatus - Sakallı Akbaba
NİĞDE: Çamardı, Küçük Demirkazık Dağı; 19.05.2010
Sakallı, ülkemizdeki 4 akbaba türünden biridir. 2 m'yi aşan kanat genişliği yanında beslenmede son sıradadır. Zira diğerleri gibi leşle değil, geriye kalan kemiklerin iliğiyle beslenir. Bu amaçla yükseklere çıkarttığı uzun kemikleri (bazen kaplumbağa vs) kayalıklara atarak kırıp içindeki ilik ile geçinir.
Sakallı akbaba (Gypaetus barbatus), atmacagiller (Accipitridae) familyasından Gypaetus cinsine ait olan tek türün adıdır. Karakuş, kuzu kuşu, Nuri kuşu olarak da bilinir. Cins, Eski Dünya akbabalarındandır.
Diğer çoğu akbabadan farklı olarak, sakallı akbabalar kel değildir. Oldukça büyük kuşlardır ve 95-125 cm boyunda, 235-280 cm kanat açıklığındadırlar. Uçuşları sırasında görülen bu özellikleriyle de diğer akbabalardan ayrılırlar. Ağırlıkları 5 ila 7 kg arasındadır.
Yetişkinler, kabarık baş ve boyunludur; başta, türe "sakallı" adını veren siyah bir bıyık bulunur. Kuyruk ve kanatlar gridir. Genç bireyler tamamen koyu renktir, ergin tüylerine kavuşması yaklaşık 5 yıl alır.
Sakallı akbabalar, kayalıklardaki tiz çığlıklarıyla tanınırlar, bu yüzden de esaret altına alınmaktadırlar. Esaret altındaki bir sakallı akbaba 40 yıl kadar yaşayabilir.
Yuvaları dik uçurum kenarlarında bulunur, yuvaya 1 ila 2 yumurta bırakıp, kuluçkaya yatarlar. Yumurtalar bahar başlangıcında çatlar.
Yaşam ortamları dağların 500 ila 4.000 metreleri arasındadır. Aralık ile Şubat ortalarında ürer, yuvalarına 53 ila 58 gün arasında çatlayan 1 ya da 2 yumurta bırakırlar. Yumurtaların çatlamasından 106 - 130 gün sonra yavrular uçma denemeleri yapmaya başlar.
Diğer akbabalar gibi leşcil olarak beslenirler. Örs olarak kullandıkları belirli kayalar vardır, leşlerin arta kalan kemiklerini, belirli bir yüksekliğe çıkartıp aşağı doğru bırakarak kemiğin yüksek hızda örs olan kayada parçalanmasını sağlarlar, parçalanmış kemiği bütün olarak yutarlar.
Mide asitleri kemiği eritebilecek güçte olduğu için genelde kemikle beslenirler.
Güney Avrupa, Afrika, Hindistan ve Tibet'teki büyük dağlarda, sarp kayalıklarda bulunurlar. Yerleşik olarak yaşarlar. Alplere büyük oranda uyum sağlamışlardır, ancak hala Avrupa'da bulunan az sayıda nüfusları vardır. Türkiye'de bulunan populasyonu tehdit altında sayılmaktadır.
Kuşlar
-
Luscinia pectoralis - Himalaya Yakutgerdanı
-
Türkiye'nin Balıkçılları
-
Türkiye’de Üreyen Ördek Türlerinin Dağılımı
-
Nesli Tehlikede Olan (IUCN - EN) Kuşlarımız
-
Türkiye'nin Çinteleri (KİRAZ KUŞLARI)
-
Türkiye'de Yaşayan Ebabil Kuşları
-
Gecenin Sessiz Hakimi: Baykuşlar
-
Kırmız Yanaklı Mavi Kurdele İspinozu - Uraeginthus bengalus
-
Benekli Habeş Kızkuşu - Vanellus melanocephalus
-
Merops nubicus - Kuzey Karmenrenkli Arıkuşu
-
Yavru kuş buldum, ne yapmalıyım?
-
Orman yalıçapkını - Halcyon senegalensis
-
Yalıçapkını - Emircik kuşunun ilginç özellikleri
-
Türkiye'nin SIVACI Kuşları
-
Türkiye'nin Martı'ları