Kolesterol neden vücudumuz için önemlidir
Kan kolesterol düzeyindeki değişiklikler kalp hastalığının oluşmasında önemli rol oynamaktadır.
Kandaki kolesterolünüzün yüksek olması kalp hastalıklarına yakalanmanızdaki faktörlerin içerisinde en önemli etkendir. Yüksek kolesterol düzeyine sahip olan bireylerde kalp hastalığı gelişir ve kalp krizi riskleri artar. Amerika Birleşik Devletleri’nde kadın ve erkeklerin ölüm nedenlerinin başında kalp hastalıkları olduğu belirtilmiştir. Her yıl bir milyondan fazla Amerikalı kalp krizi geçirmekte, yaklaşık yarım milyon kişi ise kalp hastalıklarına bağlı ölmektedir.
Yüksek kolesterol nasıl kalp hastalığı yapar?
Eğer kandaki kolesterol miktarınızda artış olursa, arter adı verilen damarlarınızın duvarına fazla olan kolesterolleriniz birikirler. Damarın iç duvarında biriken kolesterol, damar içi kan akışkanlığını yavaşlatır ve kalp ritminde azalma hatta kalbin bloke olmasına neden olur. Bilindiği gibi kan ile kalbe oksijen taşınır. Eğer kalbiniz oksijen ve kan hacmi açısından yetersiz ise göğüs çevresinde bir ağrı belirir. Eğer bu durum daha uzun süre devam ederse sonuç kalp krizi olarak ortaya çıkmaktadır. Sadece yüksek kolesterol tek başına bu hastalık bulgularını oluşturmamaktadır. Çünkü farkında olmadan birçok kişi yüksek kolesterol değerlerine sahip olarak yaşamlarını sürdürmektedir. Ancak bilinmelidir ki; kan kolesterol düzeyini düşürmek kalp hastalıklarını ve kalp krizi riskini önemli derecede azaltmaktadır. Kolesterol düzeyinin genç, yaşlı, kadın ve erkekte normal sınırlarda devamlılığının sağlanması kalp hastalıklarından korunmada önemli bir yaklaşımdır.
Kolesterol düzeyinizin sayısal değeri sizin için ne ifade etmektedir?
20 yaş ve üzerindeki herkes en az her 5 yılda bir kolesterol değerlerini ölçtürmeleri gerekmektedir. En iyi değer kolesterollerin kanda ‘lipoprotein profili’ olarak belirlenmesidir. Bu testin ideal sonuç verebilmesi için 9–12 saat önceden açlık sonrası yapılması gerekmektedir. Bu test bize aşağıdaki parametreler hakkında bilgi verecektir.
Total kolesterol
LDL (kötü) kolesterol: Arterlerde birikip damarın harabiyetini arttıran kolesterol
HDL (iyi) kolesterol: Arterlerde birikintiyi temizlemeye çalışıp damarın sağlığını koruyan kolesterol
Trigliseritler: kandaki yağın farklı bir formu.
Aslında lipoprotein profiline bakıldığında Total kolesterolün 200 mg/dL ve LDL kolesterolün 100 mg/dL’in altında, HDL kolesterolün ise en az 40 mg/dL ve üzerinde olması önerilen değerler arasındadır. Aşağıdaki tabloda kolesterolünüzü yorumlayabilmenize yardımcı kategorilendirmeyi göreceksiniz.
Kolesterol düzeyleri her desilitre kanda kolesterolün miligram değerinden ölçüsünü belirmektedir.
HDL (iyi) kolesterol kalp hastalıklarından korunmak için önemli göstergelerden biridir. HDL (iyi) kolesterol değeri ne kadar yüksek olursa korunma daha iyi olmaktadır. HDL (iyi) kolesterol değeri 40 mg/dL’in altında olması kalp hastalıklarının oluşması için önemli risk etmenidir. HDL (iyi) kolesterol düzeyi 60 mg/dL ve daha fazla olması halinde kalp hastalıklarına yakalanma riskiniz oldukça azalmaktadır.
Trigliseritler de kolesterol gibi kalp hastalıklarının oluşmasına neden olabilir. Trigliseritlerin kanda 150 mg/dL altında olması önerilir. 150-199 mg/dL arasında trigliserit değeri sınırda yüksek, 200 mg/dL ve üzerine ise bazı bireylerde tedaviye ihtiyaç duyulacak kadar yüksek değer denilmektedir.
Kolesterol düzeyi nelerden etkilenir?
Kolesterol düzeyini etkileyen birçok faktör bulunmaktadır. Bu etkenleri iki grupta toplayabiliriz.
Bireyin kendisine bağlı etkenler
Diyet: Kolesterol içeren besinler ve doymuş yağ tüketimi ile kanda kolesterol düzeyi artar. Andaki kolesterol düzeyinin artmasında besinlerin içerisindeki kolesterol miktarı etkendir ancak doymuş yağlar başlı başına etki gösterebilmektedir. Biliyoruz ki; diyetin doymuş yağ ve kolesterol miktarını azaltırsanız kan kolesterol düzeyinizde düşer.
Vücut ağırlığı: Hafif şişman ve şişman olmak kalp hastalıkları için risk faktörüdür. Kilonuz arttıkça kan kolesterol düzeyinde de artış olur. Kilo kaybetmeye başladığınızda kan total kolesterol, LDL (kötü) kolesterol ve trigliserit düzeyinde azalma, HDL (iyi) kolesterol düzeyinde ise artma gözlenir.
Fiziksel aktivite: Fiziksel aktivite yapmamak kalp hastalıkları için risk faktörüdür. Düzenli fiziksel aktivite yaparsanız kan LDL (kötü) kolesterol düzeyinde azalma, HDL (iyi) kolesterol düzeyinde artma sağlarsınız. Bununla birlikte aktivite ile kilo kaybetmiş olursunuz. Mutlaka her gün 30 dakika veya daha fazlası fiziksel aktivite yapmanız gerekmektedir.
Bireyin kendisine bağlı olmayan etmenler
Yaş ve cinsiyet: Kadın ve erkekler yaşlandıkça kan kolesterol düzeylerinde artma gözlenir. Menopoz öncesi kadınlarda aynı yaş erkeklere göre total kolesterol düzeyi düşerken, menopoz sonrasında kadınların LDL (kötü) kolesterol düzeyi artış olduğu bildirilmiştir.
Kalıtım: Genetik olarak vücudunuzun ne kadar kolesterol üreteceği şifrelendirilmiştir. Eğer kan kolesterol düzeyiniz yüksek ise ailenin diğer fertlerinin de kolesterol profili değerlendirilmesi gerekir. Çünkü ailesel kan kolesterol yüksekliği bazen genetik olarak geçişli olabilmektedir.
Kalp hastalığı gelişme riskinizi belirlemek için neler yapılmalıdır?
Genellikle yüksek LDL (kötü) kolesterol düzeyine sahip olan bireyler kalp hastalıklarına yakalanma veya kalp krizi riski daha fazladır. Bazı insanlar ise kalp hastası oldukları için kalp krizi riskleri fazladır. Aşağıda adım adım kalp hastalığınızın gelişebilme riskini bulmaya çalışalım.
Adım: Aşağıda belirtilen nedenlerden kaç tanesine sahip olduğunuzu belirleyin. Bu nedenler LDL kolesterolünüzün yükselmesini sağlayan nedenlerdir.
Sigara içmek
Yüksek kan basıncına sahip olmak (140/90 mm Hg ve üzeri)
Düşük HDL (iyi) kolesterol düzeyine sahip olmak ( 40 mg/dL’in altı)
Ailede kalp hastalığı hikâyesi var olmak ( baba ve erkek kardeşte 55 yaş öncesi, anne ve kız kardeşte 65 yaş öncesi)
Yaş ( 45 yaş üzeri erkek, 55 yaş üzeri kadın)
Şişmanlık ve fiziksel aktivite yapamama durumu bu durumun dışında tutulmaktadır.
Adım: Tıbbi sorunlarınız, sahip olduğunuz majör risk faktörleri (1. adıma bakın), Frimingham puanlama skorunuz ile kalp hastalığına yakalanma veya kalp krizi geçirme durumunuzu belirleyebilirsiniz.
HASTALIKLAR
-
Cushing sendromu
-
Glossopalatine ankylosis Sendromu
-
Rett Sendromu
-
Bardet-Biedl Sendromu
-
Koolen-de Vries sendromu
-
Delesyon Sendromu - del(16p11.2)
-
Phelan-McDermid Sendromu - del(22q13.3)
-
Kleefstra sendromu del(9q34)
-
Subtelomerik mikrodelesyon sendromları
-
Langer-Giedion Sendromu - Trikorinofalangeal sendrom
-
WAGR sendromu
-
Angelman sendromu - del(15q11)
-
Prader Willi sendromu - del(15q11q13)
-
Lowe sendromu
-
Greig sefalopolisindaktili Sendromu