Palinoloji – Polen Bilimi Hakkında Bilgi
Palinoloji; çiçektozu, spor ve tohumların tanımlanmasını ve sınıflandırılmasını inceleyen bilim dalı.
Botanik biliminin bir alt dalı olan palinoloji, polen sporlarını araştıran bilim dalının adıdır. Palinoloji terimi ilk kez Hyde ve Williams tarafından 1944’de kullanılmıştır. Etimolojik olarak, Hyde ve Williams "palinoloji"yi, Yunanca "paluno" (serpmek) ve "pale" (toz) kelimelerinden türetmiştir.
Özellikle son yıllarda yapılan önemli araştırmalar ve bulgularla palinoloji çok gelişmiştir. Bir çok altdalının (adli palinoloji, polen fizyolojisi, polen morfolojisi vb.) çıkmasının yanı sıra, palinoloji tıbbi araştırmalar açısından da fazla ilerleme kaydetmiştir. Tıbbi açıdan kaydedilen gelişmenin en büyük nedeni polenlerin alerjik reaksiyonlar oluşturup neden olduğu hastalıklar (astım vs.) üzerine yapılan yeni araştırmalardır. Aynı zamanda, pollenleri yiyecek olarak toplayan hayvanlar (bal arısı vb.) üzerinde yapılan araştırmalarda palinolojinin gelişmesinde ve yeni palinoloji alt dallarının oluşmasında büyük bir role sahiptir. Bunların dışında, palinoloji aynı zamanda fosilleşmiş polenleri de incelediğinden, jeoloji ile yakından ilgili yeni palinoloji alt dalları oluşmuştur
Polen nedir?
Polen, bitkinin erkek gametini (bu nedenle erkek DNA) dişi gamete taşıyan bir yapıdır. Polen, bu taşınma sırasında erkek gametini çok iyi korumak zorundadır. Polenin dış duvarı exin olarak adlandırılır. Bu tabaka çok nadir olarak bulunan ve çok dayanıklı olan sporopollenin denilen bir yapıdan oluşmaktadır. İç tabaka ise selülozdan yapılmış olup, tipik bitki hücre duvarının yapısındadır. Polen taneleri mikroskobik olup- genellikle 15-100 mikron- sıkıştırılmış polen tozu binlerce polen tanesi içermektedir.
Polinasyon (Tozlaşma)
Dünya üzerinde yaşamın sürekliliğinin sağlanmasında pekçok etkenin bir araya gelmesi gerekmektedir. Su, hava gibi pekçok temel faktörün yanında, bu sistemin sürekliliğini sağlayantemel koşullardan biri de milyonlarca yıl süren evrim sonucuortaya çıkan bitki-polinatör ilişkisidir. Bu iki nesneden birininvarlığı tek başına bir olgu yaratmamakta, ancak ikisi birlikteyaşam üzerinde önemli rol oynamaktadır. Bu nedenle polinasyonve polinasyonda böceklerin, özellikle arıların yeri çok önemlidir.Böceklerin polinasyonda kullanımı tarımsal üretimdeürünün kalitesini artırıcı bir rol oynamakta, bitki populasyonununsürekliliğini sağlayarak ekolojik dengeyi oluşturmaktadırlar.Ekolojik dengenin kurulamadığı alanlarda erozyon etkisiylezamanla toprak verimliliği kaybolmakta, bitki populasyonlarınesillerini sürdürememektedirler.Ayrıca son yıllarda birim alandan daha fazla verim eldeetmek amacıyla polinasyonda bal arısının etkin bir şekildekullanımı çok önem kazanmıştır. Bu nedenle bitkisel ürünlerinverimliliğinin artırılmasında arıların etkin bir polinasyon içinkullanılması ülkemiz tarımına büyük katkılar sağlayacakniteliktedir.
Palinolojinin Kulanım Alanları
Palinoloji birçok bilimsel alanlada kullanılır:
- Biyostratigrafi ve jeokronoloji. Jeologlar biyotratigrafide palinolojik çalışmaları kullanarak katmanları ilişkilendirir ve belli bir yatağın, ufkun, formasyonun veya stratigrafik dizinin göreceli yaşını belirler.
- Paleoekoloji ve iklim değişikliği. Palinoloji, geçmiş bitki örtüsünü (kara bitkileri) ve deniz ve tatlı su fitoplankton topluluklarını yeniden yapılandırmak için kullanılabilir ve böylece çevresel (palaeoenvironmental) ve palaeoklimatik koşulları geçiştirir
- Entomapalinoloji, özellikle böcekler ekonomik olarak önemliyse böceklerin beslenme ve göç etme alışkanlıklarının belirlenmesine yardımcı olan bağırsaklarda veya böcek gövdesinde bulunan polenin incelenmesini ifade eder.
- Melissopalinoloji: Balda bulunan polen ve sporların incelenmesi.
- Arkeolojik palinoloji, geçmişte bitkilerin insan kullanımını inceler. Bu, saha işgalinin mevsimselliğinin, tarımsal uygulamaların ya da ürünlerin varlığının ya da yokluğunun ve arkeolojik bir bağlamda 'bitki ile ilgili faaliyet alanlarının' belirlenmesine yardımcı olabilir. Bonfire Shelter, bu uygulamanın bir örneğidir.
- Akritarların, kitinozoanların, dinoflagellat kistlerinin, polen ve sporların dağılımı biyostratigrafi ve palaeoençevral rekonstrüksiyon yoluyla stratigrafik korelasyon kanıtı sağladığından, palinolojinin ortak ve kazançlı bir uygulaması petrol ve gaz araştırmalarındandır.
- Palinoloji ayrıca bilim adamlarının iklim koşullarını binlerce veya milyonlarca yıl önce bir alandaki bitki örtüsünden çıkarmasına da olanak tanır. Bu, iklim değişikliğine yönelik araştırmanın temel bir parçasıdır.
- Parçacık organik maddesinin ve palinomorfların korunmasını inceleyen organik palynofasiler çalışmaları, sedimanter kayaçların çökeltilerinde çökelme ortamı ve çökelme ortamları hakkında bilgi vermektedir.
- Jeotermal alterasyon çalışmaları, kayaçlardan çıkarılan palinomorfların rengini inceleyerek, maksimum palaeotempresyonların tahminlerini sağlayan tortul dizilerin ısıl değişimini ve olgunlaşmasını sağlar.
- Limnoloji çalışmaları. Tatlı su palinomorfları ve prasinophytes ve desmids (yeşil algler) dahil olmak üzere hayvan ve bitki parçaları, geçmiş göl seviyeleri ve uzun vadeli iklim değişikliği incelemek için kullanılabilir.
- Taksonomi ve evrimsel çalışmalarda da sıklıkla kullanılmaktadır.
- Adli palinoloji: Bir olay yerinde kanıt için polen ve diğer palinomorfların incelenmesi ile yardımcı olur. Davalarda delil olarak kullanılan palinolojik materyaller içerisinde çiçekli bitkiler tarafından üretilen polenler, çiçeksiz bitkiler tarafından meydana getirilen sporlar, mikro canlılar ve mikro fosiller yer almaktadır.
- Alerji çalışmaları; Polenlerin coğrafi dağılımı ve mevsimsel üretimi ile ilgili çalışmalar, Polenler alerjik rinit, astımgibi rahatsızlıkların oluşmasına neden olabilmektedirler.
Kaynaklar:
- https://samsun.tarimorman.gov.tr/Belgeler/Yayinlar/Kitaplarimiz/polen.pdf
- Vikipedi, özgür ansiklopedi
- http://www.biyolojigunlugu.com/adli-palinoloji-nedir-kriminalistikteki-yeri
- http://www.biyolojigunlugu.com/forum/kriminalistikte-adli-palinoloji-t1554.0.html;msg1826;topicseen#msg1826
Botanik
-
Bitkisel Hormonlar Nelerdir?
-
Bitkisel Hormonları Nelerdir? Auxinler - Oksin Bitki Büyüme Hormonlarının Görevleri Nelerdir?
-
Pinus cembra - İsviçre Fıstık Çamı
-
Pinus banksiana - Banks çamı
-
Pinus aristata (Higori çamı)
-
Palinoloji – Polen Bilimi Hakkında Bilgi
-
Kaktüsgiller - Cactaceae Hakkında Bilgi
-
Papatyagiller - Asteraceae Hakkında Bilgi
-
Karanfilgiller - Caryophyllaceae Hakkında Bilgi
-
Periyant Nedir ? Periant (Çiçek Örtü Yaprakları)
-
Bitki Yaprak Tipleri Ve Görevleri - Yaprak Çeşitleri
-
Bitkilerde Gövde Çeşitleri ve Gövdenin Görevleri Nelerdir ?
-
Opuntia ficusindica - "Dikenli İncir"
-
Bitkilerde Bulunan Doğal Renk Maddeleri
-
Bitki Stresi: Abiyotik ve Biyotik Faktörler