Popüler Bilim ve Gelecek "Ayna Nöronlar"
Ayna Nöronlar: Beyindeki bu hücreler, sadece bir hareket ortaya koyduğumuzda değil ayrıca aynı hareketin başkaları tarafından gerçekleşmesini gözlemlediğimizde de ateşlenmektedir.
Örnek olarak: Sağ elimi havaya kaldırdığımda, sağ eli kontrol eden bölgeler faaliyete geçer.
Eğer bu hareketi yaparken beni izliyorsanız, elinizi kaldırmasınız bile aynı nöronlar yine harekete geçecektir.
Bilinen bir başka örnek limon yiyen birini izlerseniz, sizin de ağzınız sulanacaktır veya esneme olayındaki gibi taklit ettiğimiz zamanlarda ayna nöronların aktifliği söz konusudur. Bu arada bu olayların tek bir etken olarak düşünmek doğru olmayacaktır. Beyin de gerçekleşen çoğu olay kompleks biyokimyasal tepkimeler sonucu oluştuğunu kısaca eklemeliyiz.
Bağış toplayan kişiler, Dünyada açlık çeken çocuklarla ilgili istatistikleri sabaha kadar anlatsalar da, sıradan bir insan üzerine etkili olmayabilir. Fakat aynı kişiyle açlıktan ölmekte olan bir çocuğun resmi gösterildiğinde, bağış yapma olasılığı daha fazladır. Empati yapmamıza yardımcı oluyor diyebiliriz.
-Ayna nöronlar, bizi sosyal bir canlı yapan evrimsel ürünlerden biri olduğu düşünülebilir.-
Why we believe in god(s) kitabında:
Ayna nöronları kullanarak; insanların düşünceleriyle oynanabileceğinden ve küçük yaştaki çocukların beyninin yıkanabileceğinden bahsedilmiştir. (detaylı bilgi için kitabı okumanızı tavsiye ederiz)
Ayrıca kitapta konuyla alakalı olarak
Hristiyanlık tarihi boyunca bazı aşırı uç insanların stigmatalara, İsa'nın vücudunda çarmıha gerilme esnasında oluşan yaralara benzer gizemli izlere, sahip olduklarını iddia etmişlerdir. Bu kişiler genellikle aziz mertebesine yükseltilirler. Bilinçaltında o görüntüyü öylesine güçlü ve travmatik bir şekilde algılamıştır ki, yaralar vücutlarında fiziksel olarak da belirmiştir.
Bilim, böylesi bir zihin gücüne yabancı değildir.Trans halinde kendilerine bilerek veya bilmeyerek zarar vermeleri daha muhtel olduğu söylenmiştir.
Ayna nöronlar hakkında bilimsel deneylerin işleyişine ve bulgularına bakacak olursak:
Ayna Nöronların bilimsel deneylerinden biri Kaliforniya Üniversitesi Ronald Reagan Tıp Merkezi’nde tedavi görmekte olan 21 zorlu epilepsi vakasına sahip hastaların beyinlerinden datalarını elde etmişlerdir. hastanın da rızası ile,tedavide kullanılan elektrodların araştırmalarını desteklemek için kullanmışlardır.
Hastalara ilk olarak bir görsel verilir ve bu görseldeki fiili yapmaları istenilir ardından görseller tekrar verilir bu sefer fiili ortaya koymamaları istenir. Araştırmacılar iki durumda da nöronların ateşlendiğini yada büyük bir aktivite olduğunu tespit ederler.
Çünkü ayna nöronlar, hem kişinin bir fiil ortaya koyduğunda hem de o fiili gözlemlediğinde ateşlenmekte. Bu “aynalama” diğer insanların duygularının ve niyetlerinin, fillerinin otomatik olarak anlaşılacağı nöral bir mekanizma olduğu düşünülmekte.
Mukemal ise şunları ekliyor: “Bu ayna nöronların işlev bozukluğu hastalıklara örneğin otizm, sözel ya da sözsüz iletişimde, taklitte ve başkalarına duyulan empatide zorluklara yol açabileceğini belirtmiştir. Dolayısıyla, ayna nöron sistemini daha iyi anlamamız, bu çeşit hastalıkların tedavisinde daha iyi stratejiler oluşturmamıza yardımcı olabilir.”
Biraz daha geçmişe gidecek olursak 1990'larda italya'da maymunlar üzerinde yapılan zihin okuma çalışmalarında araştırmacıların ilgilendiği bölge f5 bölgesiydi; bu bölge nesneleri tutup kaldırmak ısırmak gibi el ve ağız yoluyla gerçekleştirilen amaca yönelik davranışlarda ateşlenmekteydi. Fakat bir gün farklı bir durum fark edildi: araştırmacı elini maymunun önünde duran nesneye yakşatırınca f5 bölgesinin ateşlendiğini fark eder, fakat nesneyi tek başına görünce f5 bölgesinde ateşlenme söz konusu değildir. Maymun o nesneyi kaldırdığında ise yine aynı bölgenin ateşlediği fark edilir. Kısaca f5 bölgesinin spesifik bir nesneyi tanımak için olmadığı anlaşılır. Ayna nöron kavramı bu olayla bilim dünyasına girmiştir.
Peki bu maymunların f5 bölgesinin özellikleri nelerdir dersek; iki tür görsel motor nöron olduğu görülmüştür bunlardan birincisi gösterilen nesneye tepki veren "canonical" nöronlar diğeri ise nesne kaynaklı bir harekete tepki veren ayna nöronlardır.(Rizzolatti, Luppno 2001)
Araştırmacıların bulgularına göre ayna nöronların ateşlenmesi için; nesnelerin ağız veya elle (biyolojik efektör) etkileşim olması gerekmekte olduğunu düşünmüşlerdir. Nesnenin tek başına gösterimi veya nesneden bağımsız yapılan hareketler sonucu ayna nöronları ateşlenmemektedir.
Ayna nöronlarla yapılan ilk araştırmarlarda f5 bölgesinin superiyor (daha üst) kısımları incelenmekteydi. Bu bölge genel olarak el hareketleriyle ilgiliydi. Daha sonrasında yapılan çalışmalarda f5 bölgesinin lateral(yan) kısımları incelenmeye başlandı bu kısım ağız hareketlerini temsil etmekteydi(Ferrari, Gallase, Rizzolati, Fogassi 2003). F5 bölgesinin lateral kısmında iki tür ayna nöron tespit edilmişti: beslenmeyle ilgili olan, iletişimle ilgili olan. Beslenme ili ilgili olanlar, yiyeceğin ağızla tutulması, yalanması gibi beslenme işlevi ile ilişkili olarak gözlenen harekete tepki veren nöronlardır. İletişim nöronları ise dil ile yapılan iletişim örüntüsü gösteren hareketlerin gözlenmesi sonucu ateşlenir. Fakat motor hareketler açısından incelenecek olursa iletişim nöronları da beslenme nöronları gibi maymun beslenme hareketi yaparken ateşlenir. Bazı yaklaşımlara göre iletişim jestleri -bazıları- beslenme davranışından evrimleşmiştir. Bu açıdan düşünüldüğünde iletişimle ilgili olan ayna nöronları beslenme kökeninden ayrılmamış iletişim kortikalleşme süreci olarak düşünülebilir.
Ayna nöronların işlevselliği hakkında hipotezler bulunmaktadır . Bunlardan biri ayna nöronların taklide aracılık ettiğidir. Bir diğer hipotez ise hareketi anlamanın temeli olduğunu öne sürer.Yine de belirtilmesi gereken bir nokta vardır; ayna nöron sistemi diğerlerinin yaptığını anlayan tek sistem değildir.
Peki nasıl oluyorda ayna nöronlar bir başkasının hareketini anlamamıza yardım ediyor? Aslında bu soru için önerilen mekanizme oldukça basit. Bir başkası tarafından yapılan hareketi gören bireyde her seferinde o hareketle ateşlenen nöronları premotor korteksinde aktivite olmaktadır. Gözlemlenen hareketin motor temsili aynı hareketin spontan oluşması sırasında ortaya çıkan aktiviteye karşılık gelmektedir. Böylece ayna nöron sitemi görsel bilgiyi, bilgiye çevirmiş olur.
--Ayrıca maymunlarla yapılan deneylerde sesle yapılan uyarılarda yine ayna motorların çalışıtığı belirtilmiştir.--
Peki sorumuz şimdi size neden taklit ediyoruz, öğrenmemizi mi sağlıyor yada hızlandırıyor mu? iletişimde olduğumuz kişi veya kişilere başka bir mesaj mı veriyoruz. Ayna nörona sahip sosyal canlılara kazandırdığı ne gibi şeyler var? İnsanlar da sadece ilkel dönemlerde mi kullanıldı yoksa hala aktif olarak işlevsel mi? Neden elenmedi? Şu an bize ne kazancı ne zararı var o yüzden elenmedi mi diyorsunuz?
Ayna Noronlar 2
Ayna Nöronlar -1- devamı gelecektir :)
Hazırlayan: Eray Ertan
Kaynak: http://norobilim.com/psikolojinin-“dna”si-ayna-noron-sistemi/
http://okyanusum.com/m…/ayna-noronlar-fazlasiyla-ispatlandi/
why we believe in god - Clare Aukofer, J. Anderson Thomson (2011)
BİYOLOJİ HABERLERİ
-
Amonyum, Dünya’da Yaşamın Ortaya Çıkmasını Sağladı
-
16 Nisan, 'Dünya Biyologlar Günü'
-
Protonların Aşamalı Değişimi, ATP Sentaz Enzimi ve Mitokondriyum
-
Biyoloji Kongre Sponsorluğu
-
Dünya'da Yaşamın Nasıl Başladığının Sırrı...
-
Kazdağları Yaban Mantarları Eğitim Festivali
-
Işığın Değişmesi İle Algler
-
Trikotilomani Nedir
-
Araştırma üniversitelerinin listesi belli oldu. İşte 10 araştırma üniversitesi
-
Bilim İnsanları Tarafından Yapılan Yeni Çalışmada “Hücre İçi Saati” Bulundu
-
UCLA biyologları yaşlanmayı yavaşlatıyor, meyve sineklerinin ömrünü uzatıyor
-
Bilim insanları betalain sentezlemeyi başarmışlar. Betalain üretmenin bize faydaları nelerdir ?
-
Beyin Tanıdık Yüzleri Nasıl Ayırt Ediyor
-
Hakkâri Sat Dağlarında İki Yeni Buzul Gölü Keşfedildi
-
Her Nöron 1000’den Fazla Mutasyon Taşıyor Olabilir