Sedimantasyon nedir, neden yapılır? Sedimantasyon yüksekliği veya düşüklüğü ne anlama gelir?
Diğer isimleri; Sedim, ESR, ESH, Sed rate, Westergren sedimantasyon hızı Fotoğraf: ©Biyologlar.com
Eritrositlerin dansitesi plazmaya göre daha yüksek olduğundan, kanın standart bir tüp içinde bekletilmesi durumunda, yerçekimi etkisiyle eritrositler tüpün alt kısmına doğru inerken, plazma ise üst kısma doğru yükselir. Eritrositlerin yüzeyi negatif yüklü (zeta potansiyel) olduğundan, komşu hücreler birbirini iter ve normal koşullarda, aralarındaki boşluk belirli bir seviyenin altına inmez. Proteinler eritrosit yüzeyine bağlanarak zeta potansiyeli düşürdüğünden, plazma protein konsantrasyonu ve plazmadaki bazı proteinlerin miktarları sedimentasyon hızını etkiler. Özellikle fibrinojen gibi fibriler proteinlerin ve pentamerik bir protein olan IgM’nin eritrosit sedimentasyon hızını artırıcı etkisi daha belirgindir.
Eritrosit sedimantasyon hızı nedir:
Test antikoagulanlı kan tüpündeki eritrositlerin yerçekimi etkisiyle dikey olarak bir saat içinde düştüğü mesafeyi ölçer. Eritrosit sedimentasyon hızı ESH’nin aşırı yükselmesi (≥ 100 mm/saat) sıklıkla ciddi hastalıklar ile ilişkilidir.
Kan hücreleri olarak bilinen eritrositlerin bir tüp içinde çökme hızlarıdır. Çok eski bir test yöntemidir ve kabaca kanda iltihabi reaksiyon varlığını gösterir. Kan alındıktan sonra bir tüp içine konur ve baş aşağı tutularak yarım saatte ve bir saatteki çökme hızları mm cinsinden kaydedilir. Sedimantasyonun pozitif olması spesifik bir hastalığı göstermez, birçok hastalıkta sedimantasyon yükselebilir. Laboratuvarda sedimantasyon testi Westergren metodu denen yöntemle bakılır.
Sedimantasyon (ESR) hızı testi ne için bakılır?
Kısaca vücuttaki enfeksiyonun varlığını veya yokluğunu gösteren bir testtir. Ateşli hastalıklar ve romatizmal hastalıkların araştırılması sırasında hekimler tarafından yaptırlması istenir. Romatizmal hastalıkların, otoimmün hastalıkların ve kronik enfeksiyonların alevlenme dönemlerinde ve bazı kanser hastalıklarında sedimantasyon artar. Hastalıkların tedaviye verdikleri cevabın izlenmesinde de sedimantasyona bakılır. Hasta tedaviden fayda görüyor ise sedimantasyon düşmeye başlar.
Sedimantasyon (ESR) testi temporal arterit, sistemik vaskülit ve polimiyalji romatika gibi romatizmal hastalık tanısı ve seyrinin izlenmesi için gereklidir. Eklemlerde ağrıya neden olan eklem iltihaplanması veya iltihaplı bağırsak hastalığından kaynaklı sindirim sistemi semptomlarından şüphelenildiği zaman yine Sedimantasyon (ESR) istenebilir.
Sedimantasyon (ESR) aşağıdaki hastalıkların takibi sırasında kullanılır:
- Otoimmün hastalıklar,
- Artrit ve romatizmal hastalıklar,
- Kronik enfeksiyon hastalıkları,
- Tüberküloz,
- Brusella,
Yüksek sedimantasyon (ESR) ne anlama gelir?
Her ne kadar bazı hastalıklarda sedimantasyon yüksekliği teşhise yardım etse de tek başına sedimantasyon yüksekliği bir hastalığa işaret etmez. Sedimantasyon dışında diğer bazı testlerin de yapılması gereklidir.
Sedimantasyon (ESR) değerini yükselten hastalıklar:
- Anemi,
- Lenfoma, multipl myeloma gibi bazı kanser hastalıkları,
- Böbrek hastalıkları,
- Gebelik,
- Tiroit hastalıkları,
İmmün sistemin kendi vücuduna zarar verdiği hastalıklarda sedimantasyon çok artar bu hastalıklara otoimmün hastalıklar diyoruz:
- Sistemik lupus eritematozus,
- Romatoid artrit,
Çok yüksek sedimantasyon (ESR) en sık şu hastalıklarda görülür:
- Alerjik vaskülit,
- Dev hücreli artrit,
- Hiperfibrinojenemi,
- Makroglobülinemi,
- Nekrotizan vaskülit,
- Polimyalgia romatica,
Enfeksiyon hastalıkları sedimantasyonu (ESR) arttıran diğer bir sebeptir:
- Sistemik enfeksiyon hastalıkları,
- Kemik enfeksiyonları, osteomyelit,
- Kalp kapağı enfeksiyonları, endokarditler,
- Romatizmal ateş,
- Ciddi cilt enfeksiyonları, erizipel,
- Tüberküloz,
- Brusella,
Sedimantasyonu (ESR) düşüren sebepler nelerdir?
- Konjestif kalp yetmezliği,
- Hiperviskozite hastalığı,
- Hipofibrinojenemi,
- Düşük plazma proteinleri ( böbrek hastalıklarında görülür),
- Polisitemi,
- Orak hücreli anemi de sedimantasyon hızı düşer.
Sedimantasyonun (ESR) normal değeri nedir?
- 50 yaş altı erkekler için saatte 15 mm altı,
- 50 yaş üstü erkekler için saatte 20 mm altı,
- 50 yaş altı kadınlar için saatte 20 mm altı,
- 50 yaş üstü kadınlar için saatte 30 mm altı normal kabul edilir.
- Çocuklar için Yeni doğan 0 ila 2 mm / saatte
- Süt çocukluğu – püberte döneminde 3 – 13 mm/ saatte normal sayılır.
KLiNiK KULLANIM ALANI: İnflamatuar hastalıklar, akut ve kronik enfeksiyonlar, temporal arterit, maligniteler, romatoid hastalıklar, otoimmün hastalıkların tanı ve takibinde kullanılır.
NUMUNE KABI : Siyah kapaklı tüp
NUMUNE TÜRÜ: Sitratlı tam kan
NUMUNE MİKTARI : Tüpün üzerindeki işaretli yere kadar
TRANSPORT SICAKLIĞI: Oda ısısı
NUMUNE RED SEBEBİ : Pıhtılı, lipemik, hemolizli, uzun süre beklemiş numuneler Tüpteki kan miktarının gerekenden az yada fazla olması
METOD: Westergren (kapalı sistem)
SAKLAMA ŞARTLARI: Elde edilen plazma oda ısısında (20±5°C) de en fazla 8 saat saklanabilir.
UYARI
Testleriniz için referans aralıklar size verilen laboratuvar raporunda bulunabilir. Bu değerler genellikle test sonuçlarının sağında bulunur. Laboratuvar raporunuz yoksa, referans aralığını almak için sağlık uzmanınıza veya test (ler) i gerçekleştiren laboratuvara danışın.
Laboratuvar test sonuçları kendi başına anlamlı değildir. Referans aralıklar, sağlıklı bir insan için beklenen değerlerdir. Bazen "normal" değerler olarak da adlandırılırlar. Test sonuçlarınızı referans değerler ile karşılaştırarak, siz ve sağlık uzmanınız, test sonuçlarınızdan herhangi birinin beklenen değerler aralığının dışında olup olmadığını görebilir. Beklenen aralıklar dışındaki değerler, olası koşulları veya hastalıkları tanımlamaya yardımcı olacak ipuçlarını sağlayabilir.
Laboratuvar testleri, test ekipmanı, kimyasal reaktifler ve tekniklerdeki farklılıklardan dolayı laboratuvardan laboratuvara değişkenlik gösterebilir. Bu nedenle bu sitede çok az referans aralığı verilmiştir. Sonuçlarınızın "normal sınırlar içinde" olup olmadığını değerlendirmek için testinizi gerçekleştiren laboratuvar tarafından verilen aralık değerlerini kullanmanız ve doktorunuza danışmanız gerekmektedir.
Referanslar:
1-Türkiye Yüksek İhtisas Hastanesi Laboratuvar Test Rehberi www.tyih.gov.tr
2-Kushner I, Ballou SP. Acute-phase reactants and the concept of inflammation. In: Firestein GS, Budd RC, Harris ED, et al, eds. Kelley’s Textbook of Rheumatology. 8th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2009:chap 52.
3-Pisetsky DS. Laboratory testing in the rheumatic diseases. In: Goldman L, Ausiello D, eds. Cecil Medicine. 23rd ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2007:chap 278.
4- http://www.gvntip.com/panel/r_dosya/eritrosit_sedimentasyon_hizi.pdf
5- N. UĞUZ ve ark. Yaşlı hastalarda yüksek eritrosit sedimentasyon hızının nedenlerinin incelenmesi Turk Hij Den Biyol Derg Cilt 70 Sayı 3 2013
© Biyologlar.com
ANALİZLER
-
Hemoglobin elektroforezi nedir?
-
Homosistein testi nedir?
-
Hematokrit testi nedir?
-
Analiz - Tahlil Test Kısaltmaları
-
Albumin Testi Nedir ? Ne için Yapılır?
-
Kanda Sodyum Tatini Nasıl Yapılır ? Normal değerleri nelerdir ?
-
Açlık Kan Şekeri Testi (Glukoz) Normal Değeri Nedir ? AKŞ Testi Nasıl yapılır?
-
Aktive Protein C Rezistansı Testi Nedir? Aktive Protein C Rezistansı Ne İçin Yaptırılır
-
Protein S Aktivitesi Testi Nedir? Protein S Aktivitesi Ne İçin Yaptırılır.
-
Protein C Aktivitesi Testi Nedir? Protein C Aktivitesi Ne İçin Yaptırılır.
-
Antitrombin III Testi - Anti-Thrombin III Testi
-
Fibrinojen - Faktör 1 Testi Nedir? Normal Değerleri Nelerdir? Nasıl Yapılır?
-
Trombin Zamanı Testi, TT, Trombin pıhtılaşma zamanı Testi Nedir
-
aPTT Testi - Aktive Parsiyel Tromboplastin Zamanı Testi Nedir ? Nasıl Yapılır ?
-
Protrombin Zamanı Testi Nedir? Nasıl Yapılır ?