Tek hücreli organizmalar
Tek hücreli organizmalar yalnızca bir hücreye sahip canlı varlıkları ifade eder ve hücre tüm işlevleri yerine getirmekle sorumludur. Tek hücreli organizmalara bazı örnekler amip, paramecium, bakteri ve siyanobakterilerdir.
Organizmaların hücresel yapıları açısından çeşitliliği o kadar fazladır ki hepsini anlamak çok zordur. Bazıları canlı hücrenin tüm işlevlerini tek bir hücrede gerçekleştirirken diğerleri milyonlarca hücreye sahiptir. İnsan vücudunun 50-75 trilyon civarında hücrelerden oluştuğuna inanabiliyor musunuz? Tek bir hücre taşıyan tek hücreli organizmalar ile karşılaştırırsanız, bu gerçekten şaşırtıcıdır. Hücresel organizasyondaki bu kısa tanıtımla birlikte, tek hücreli organizmanın tanımını, işlevselliğini ve yaygın örneklerini inceleyelim.
Tek hücreli organizma tanımı
Biyolojide, "tek hücreli organizmalar" terimi kendisinin hangi canlı varlık türü olduğunu tanımlar. Bunlar tek hücreli organizmalar olup, beslenme, hareket, boşaltım, üreme vb. Işlevlerini tek bir hücre tarafından gerçekleştir. Çoğu durumda, bu canlıları görüntülemek için mikroskoplar gerektirir. Bunun aksine, birden fazla hücreden oluşan organizmalar çok hücreli organizmalar olarak bilinir. Çıplak gözle görülebilen, yaşayan tüm bitki ve hayvanlar, çok hücreli türlere örnektir.
Hücrenin karmaşıklığına dayanarak, tek bir hücreye sahip organizmalar, prokaryot ve ökaryot olmak üzere iki tipte sınıflandırılır. Birincisi, ikinci tür ile karşılaştırıldığında basit bir hücresel yapıya sahiptir. Ayrıca, prokaryotik tek hücreli organizma (örneğin bakteriler) hücre çekirdeğinden yoksundur; Ökaryotik tek hücreli organizma hücrede çekirdek barındırır. Bu organizmaların işleyişi hakkında konuşurken, bir yerden diğerine geçmek, besin maddelerini asimile etmek, büyümek ve nüfuslarını çoğaltmak için özel yöntemlere sahiptirler.
Tek hücreli organizma örnekleri
Mikroorganizmaların çoğunluğu (virüs hariç) tek hücreli organizmalardır. Evrim teorisine göre, dünyada tek hücreli organizmalar ilk gelişen organizmalardır. Bu organizmaların kökeni evrim teorisine göre 3.8 milyar yıl öncesine dayanır. Her biri çok çeşitli çevre koşullarına uyum sağlamaya yardımcı olan bazı karakteristik özelliklere sahiptir. Bu tek hücreli organizmaları en iyimser koşullarda bile her yaşam alanında bulabilirsiniz.
Amip
Amoeba aynı zamanda tek hücreli, ökaryotik bir protozoadır. Neredeyse tüm tatlısu habitatlarında bulunurlar. Eşsiz hareket modu ile ünlüdür, özel bir şekli yoktur. Aslında hücre şekli hakim duruma bağlıdır. Gerektiğinde, bir amip, yalancı ayak (psödopod) uzatır ve bunu fagositoz ve hareket için kullanır.
Paramecium
Terlik şeklinde bir ökaryotik protozoondur, paramecum tek bir hücreden oluşur. Vücudu, hareket ve beslenmeye yardımcı olan, silerle (kirpiksi yapı) kaplanmıştır. Olumlu koşullar altında, aseksüel yöntemle çoğalır, stres altındayken üreme cinsel olarak gerçekleşir.
Bakteriler
Hepimizin bakteriler hakkında az veya çok bir fikri var. Yoğurt oluşumundan bulaşıcı hastalıklara sebep olan, çevremizde herhangi bir ortamda bakteriler bulunur. Farklı şekillere (çubuk, küresel, spiral, vb.) sahiptirler. Bakteri suşlarının bazıları, yerkabuğunun derinliklerinde ve kaplıcalar gibi sert yaşam koşullarında uyum sağlayabilirler.
Siyanobakteriler
Mavi-yeşil algler (BGA) olarak da bilinen siyanobakteriler tek hücreli bir organizmadır. Bakteri ve yosun özelliklerine sahiptirler, dolayısıyla adı siyanobakteri dir. Besin üretimi için fotosentez yaparken alglere benzer. BGA'nın prokaryotik özelliği bakteri benzeri özelliklere sahiptir.
Bunların yanı sıra, diatoms, euglena, chlorella ve chlamydomonas bu örneklere dahildir. Bu organizmaların nasıl göründüğü hakkında bir fikir edinmek için, gölet suyundaki mikroorganizmaları inceleyebilirsiniz. Bu biyolojik deney için, küçük bir şişede bir bahçe havuzundan tatlı su örneği alınır. Bir damlalık kullanarak su numunesinin küçük bir damlasını lam, lamel arasına koyun ve mikroskop altında gözlemleyin. Minimal organizmaların tek bir hücreye sahip olduklarını ve rastgele hareket eden organizmaları göreceksiniz.
Çeviren ve Derleyen: Yavuz AYDIN
Kaynak: http://www.buzzle.com/articles/unicellular-organisms.html
Genel Biyoloji
-
Protista Alemi ve Genel Özellikleri
-
Hücrelerdeki farklı ve benzer yapılar
-
Ses Nedir ? Ses Nasıl Oluşur?
-
Kültürü Yapılan Fitoplankton Türleri Nelerdir?
-
Apoptoz: Programlı Hücre Ölümü Nedir?
-
Ribozom ve Protein Sentezi
-
Mikrotübüller ve İplikçikler
-
Hücre Zarları
-
Lipid Çift-Katmanın Keşfi
-
Biyoreaktör
-
Telomerler ve İnsan Telomerinin Kristalik Yapısı
-
Hücre Biyolojisinin Tarihsel Gelişimi
-
Hücre biyolojisi nedir ?
-
Biyolojik Çeşitlilik Nedir ?
-
Sinir Sistemi Yapısında Bulunan Hücre Tipleri ve Özellikleri Nelerdir?