Titicaca Gölü
Titicaca, çölde bir vaha misali And Dağları ile çevrili alanda binlerce yıldır insanlara hayat ve onun ötesinde çeşitli uygarlıklar bahşeden bir önemli coğrafya. Göl çevresinde ve üzerindeki yüzen adaları sayesinde yaşam yüzyıllardır hiç değişmeden sürüyorKıvrımlı yollardan aheste aheste çıkarak uydukent El Alto`dan geniş bir kevgirin içinde bulunan la Paz`a dönüp, bana bir haftadır yaşattığı inanılmaz anlar için son bir kez el sallayarak başkente veda ettim. Şimdi artık Everest, Büyük Sahra ve henüz görmediğim Kutuplar`dan sonra yeryüzünde beni en çok heyecanlandıran ve görmek için can attığım Titicaca`ya gidebilirim.
Pazar yerini de geride bırakıp Titicaca`ya doğru yol alıyorduk ki; içinden geçtiğimiz bir köy meydanındaki renkli bir düğün alayı biz gezginleri hemen minibüsten indirmeye yetti. Bolivya`da geziyorsanız diğer Latin Amerika ülkelerinin aksine her an böyle ilgi çekici bir görüntüyle karşılaşabilirsiniz. Düğünün yapıldığı meydana geldiğimizde yerliler inanılmaz renkli kostümler giymiş, orkestranın çaldığı müzikler eşliğinde kendilerinden geçerek eğleniyorlardı. Bütün erkeklerin giydiği birbirinden farklı kostümler ve ortaya koyduğu oyunlar And Dağları`nın yüksek irtifalarında yaşayan Aymara kültürünün bir yansımasıydı. Çiftlere mutluluklar dileyip yeniden yola koyularak Titicaca Gölü`nün Bolivya tarafındaki en önemli yerleşim yeri olan Copacabana`ya ulaştık.
İsrail`deki Lut Gölü, tuzluluk özelliği dışında dünyanın deniz seviyesinden 395 metre altında olması ile dünyanın diğer bütün göllerinden ayrılıyor. Titicaca Gölü ise Lut Gölü`nün aksine 3,810 metre yüksekliği ile dünyanın en yüksek gölü. Yani Lut Gölü`nden 4,205 metre daha yüksekte yer alıyor.
ESKİ ALIŞKANLIKLARI KORUYORLAR
Titicaca, çölde bir vaha misali And Dağları ile çevrili alanda binlerce yıldır insanlara hayat ve onun ötesinde çeşitli uygarlıklar bahşeden bir önemli coğrafya. Göl çevresinde ve üzerindeki yüzen adaları sayesinde yaşam yüzyıllardır hiç değişmeden devam ediyor. Peru ve Bolivya`yı birbirinden ayıran sınır gölün ortasından geçip yerlileri birbirinden ayırsa da İnka İmparatorluğu çatısı altında Keçhua ve Aymara yerlileri yüzyıllarca birarada yaşamışlar. Şimdilerde gölün Peru tarafında daha çok Keçhualar, Bolivya tarafında ise Aymaralar yaşamlarını eski alışkanlıklarını koruyarak sürdürüyorlar. Daha doğrusu sürdürmeye çalışıyorlar. Modern dünyadan gelen turist grupları işgalci İspanyol Pizzaro`dan sonra ikinci kez bu insanların yaşam ritimlerini bozuyorlar. Hal böyle olunca Andlar`ın yüksek irtifalarında olsalar da onların yaşamları eskisi gibi gözden ırak değil. 8.288 kilometrekarelik alanıyla Van Gölü`nden kat be kat büyük olan Titicaca`nın Batı kıyısı Peru`ya, doğu kıyısı ise Bolivya`ya ait.
Titicaca adının nereden geldiği kesin olarak bilinmemekle birlikte Aymara dilinde `Puma Kayası` Keçhua dilinde ise `kurşun renkli kaya` anlamına geliyor. Gölün bugünkü yerlier için mistik bir önemi var. Çünkü burada yaşayan halk, ataları olan İnkaların gökyüzünden bu göldeki bir adaya indiğine inanıyorlar. İnka mitolojisine göre Güneş Tanrısı İnti çocukları ilk İnka Kralı olan Manco Capac ve karısı Mama Ocllo`yu Titicaca Gölü üzerindeki Güneş Adası`nda (İsla del Sol) kedi başını andıran bir kaya üzerine bırakmış. Bu yüzden gölün kutsal olduğunu kabul eden yerliler her yıl bir lamayı Titicaca`nın derin sularına kurban ediyorlar...
Gölün etrafında birçok yerleşim merkezi var ancak bunların en büyüğü Peru tarafındaki Puno kenti. Bolivya tarafında ise daha küçük olan Copacabana bululunuyor. Günümüzde gölün yabancılar tarafından en dikkat çekici yanı dünyanın en yüksek gölü olması değil göl üzerinde bulunan onlarca yüzen ada ve o adaların üzerindeki geleneksel yaşam. Bu yüzen adaların çoğu gölün Peru tarafında yer alıyor. İşte o adalara genellikle Puno kentinden binilen teknelerle ulaşılıyor. Bu adacıklarda yaşayanlara `Uroslar` deniliyor. Uros yüzen adacıklarının ilk olarak istilacı İspanyol generali Pizzaro`nun gazabından korunup saklanmak amacıyla yapıldığı tahmin ediliyor. Efsaneye göre gerçek Uros kanı taşıyan yerliler, suyun dondurucu soğuğundan etkilenmez ve asla boğulmazlarmış. Karaya çıkmayı sonraki yüzyıllarda reddeden gerçek Urosluların 1959 yılında son bir yaşlı kadınının ölmesiyle tarihten silindikleri belirtiliyor. Elişçiliğiyle ünlü Uroslar`ın yerinde, bugün yüzen adalarda Aymara ve Keçhua yerlileri yaşıyor.
Biz yeniden dönelim gölün Bolivya tarafındaki Copacabana kentine. Göle birkaç metre uzaklığındaki birkaç Bolivyanos`a kaldığım mütevazı otelimden çıkıp Güney Amerika`yı baştan başa gezme niyetinde olan Overland gezginlerinin mutlak uğrak yerlerinden biri olan bu küçük ama çok sevimli kasabayı gezmeye başlıyorum.
PAZARLARIN HÂKİMİ KADINLAR
Aymara yerlilerinin yaşadığı Copacabana kenti yüzyıllar boyu yerliler için çok önemli bir yerleşim merkezi olmuş. Bu nedenle İspanyolların istila dönemlerindeki baskıları bile yerli halkı bu bölgeden bütünüyle söküp atamamış. Ancak İspanyollar da bu kutsal topraklara kendi inançlarını getirmeyi ihmal etmemiş ve kasabanın tam ortasına yerlilere inat koca bir Katolik kilisesi inşa etmişler.
Şimdilerde kavgalar sona ermiş ve göçmenlerle yerli kültürleri özellikle bu bölgelerde iyice birbirine karışmış durumda. Bunun en güzel örneği olarak meydandaki bembeyaz badanalı kilisenin önünde tezgâh açıp tarlasından getirdiği sebze ve meyveleri satan Aymara kadınlarını görüyorsunuz.
Kasabanın en ilgi çekici yeri hiç kuşkusuz her türlü yerel yiyecek ve el örgüsü giyeceklerle çeşitli eşyaların satıldığı pazarı. Tabii bu pazarın hâkimleri de yine Aymara kadınları. Özellikle lama ve onların bir türü olan Alpaka derisi ve yünlerinden yaptıkları eşyalar daha çok müşteri topluyor.
Copacabana`nın kendine özgü sakin bir yanı var. Sanki burada zaman çok yavaş ilerliyor. Uzun soluklu Overland Güney Amerika yolculukları sırasında gezginlerin birkaç gün dinlenmeleri için çok ideal bir yer. Gündüzleri otelin bahçesine oturup bir taraftan gölden çıkarılan balık siparişinizi verip, diğer taraftan yan masanızdaki bir gezginle karşılıklı rotalarınız hakkında sohbet edebilirsiniz. Akşamları ise çakıl taşlı göl kıyısında volta atıp küçük teknelerin muazzam siluetlerinin göle yansımasıyla oluşan muhteşem günbatımı manzarasını doya doya seyredebilirsiniz.
Ertesi gün İnka kültürünün izlerini taşıyan Güneş Adası`na (İsla del Sol) gitmek için kıyıda bizleri bekleyen teknelerdeki yerimizi alıyoruz. Bir saati aşan tekne yolculuğundan sonra nihayet İnka İmparatorluğu`nun temellerinin atıldığı kutsal Güneş Adası`na ayak basıyoruz. İnka imparatoru yüce Manco Capak`ın 127. kuşaktan torunuyla karşılaşacağımızı düşünürken kıyıya çıkar çıkmaz, modern hayata ayak uydurmuş küçük kız çocuklarının ellerindeki hediyelik eşyaları elimize tutuşturup `Diez Bolivyanos por favor` nidalarıyla karşılaştık.
Adadaki İnka kalıntılarını ve Güneş Tapınağı`nı görebilmek için yüzlerce basamaktan oluşan merdivenleri bir bir tırmanmak gerekiyor. Burada yaşayan iki yüz kadar yerli için bu kutsal adada doğmak bir övünç kaynağı. Adadaki yerliler evlerinin küçük bahçelerinde az da olsa sebze yetiştiriyorlar. Kerpiçten yapılma evlerin kenarlarına yapılmış avlularda lamaları bulunuyor. Kadınlar lama yünlerinden örgüler örüp küçük bahçelerinde mısır yetiştiriyor, erkekler ise eskiden balık avlarken şimdilerde bu kutsal adaya gelen turistlere hizmet veriyorlar. Köylü kıyafeti giymiş yerli kadınların fotograflarını çektiğinizde birkaç Bolivyanos vermezseniz zılgıtı yiyorsunuz. Anlaşılan modern dünyanın kuralları yerel gelenekleri derinden etkilemeye başlamış bu kutsal topraklarda.
Kutsal ada gezimizi tamamlayıp tekrar tekneyle Copacabana`ya dönerken kaptanımıza rica edip bir iki dakika durmasını söyledikten sonra teknedeki herkesin şaşkın bakışları arasında bu sıvı coğrafyayla bütünleşmek için kendimi Titicaca`nın soğuk ve derin sularına atıverdim. Birkaç temsili kulaçtan sonra soğuktan taş gibi olmuş bedenimi teknenin güvertesine atıp ısıtmaya çalıştım. Dünya`nın bu en yüksekteki gölünü başka türlü belleğime nasıl bu kadar derin kazıyabilirdim ki...
SIRT ÇANTAMDA
DÜNYA KÜLTÜRLERİ
MUSTAFA ANDIÇ
[email protected]
Ekoloji
-
Ekosistem hizmetleri
-
Biyoremediasyon Nedir ? Biyoremediasyon Teknikleri Nelerdir ?
-
Enerji Bağımsızlığı Nedir ?
-
İklim Araştırmaları
-
Sera Etkisi - Atmosferdeki karbondioksitin sera gazı etkisindeki yeri nedir?
-
CO2 Salımları
-
İklim Bilimi - İklimi Nasıl Değiştiriyoruz
-
Ağır Metallerin Sağlık Üzerine Etkileri
-
Küresel Isınmanın Sonuçları
-
Asit Yağmurlarının Çevre Üzerine Etkileri
-
Tür Çeşitliliğinin Korunması
-
Biyolojik Mücadele Kavramı
-
Atık Suların Kullanım Alanları
-
Sera gazı ile küresel ısınma arasında nasıl bir ilişki vardır? Kaynak: Sera gazı ile küresel ısınma arasında nasıl bir ilişki vardır?
-
Canlı Türlerinin Yok Olmasının Doğal Dengeye Etkisi