Biyologlar - Biyolojiye Gerçekçi Yaklaşım

AIDS (HIV) : Aids Öldürmez Bilinçsizlik Öldürür

---

Türkiye'de ilk olgunun görüldüğü 1985'den 1999 sonuna kadar toplam 983 HIV/AIDS olgusu istatistiklere geçmiştir. Gerçek rakamın bunun çok üstüne olduğu tahmin edilmektedir. Bildirimdeki aksaklık ve ihmallerin yanı sıra HIV ile infekte kişilerin kendilerini gizlemeleri doğru sonuçların alınmasını engellemektedir. İlk 10 yıl içinde 458(%46.5) olgu saptanırken son 4 yılda 525 (%53.5)olgu bildirilmiştir.

Gelişmiş ülkelerde HIV/AIDS olgularının azalmaya başladığı 1996 yılında Türkiye'de görülen artışın ülkemizdeki tehlikenin habercisi olduğunu düşünmek yanlış olmaz. Salgının başından beri 271 kadın, 712 erkek olgu bildirilmiştir. Olguların yaşları incelendiğinde yoğunluğun 20-50 yaş arasında olduğu (742/983, %75.4) dikkat çekmektedir.50-59 yaş arasında 65 olgu, 60 yaşın üstünde 34 olgu bildirilmiştir.19 olgunun çocuk yaş grubunda, 26 olgunun adolesan yaşta olduğu; 94 olgu için yaş tepiti yapılamadığı saptanmaktadır.

AIDS Nedir?

İnsan immün yetmezlik virüsü(HIV-1 ve HIV-2),Retroviridae ailesi içinde yer alan Lenttiviridae alt grubunun üyesi olan zarflı bir RNA virüsüdür.HIV,1981 yılında tanımlanan ve AIDS(Acquired Immunodefiency Disease Syndrome) olarak adlandırılan enfeksiyona neden olur.AIDS,HIV ve T lenfositlerinin enfekte olması sonucu vücudun doğal direncinin yıkılması ve buna bağlı olarak gelişen immun sistem yetersizliği ile bilinen bir sendromdur.

GİRİŞ

HIV enfeksiyonun tedavisinde temel amaç, virüsün vücuda girişiyle birlikte azalmaya başlayan CD4 adlı bağışıklılık sistemi hücresinin azalmasını engellemektedir.Bu tedavinin gerçekleştirilebilmesi için en az üç farklı ilaç uygulaması geliştirilmiştir.Tedavi de kullanılacak olan ilaç virüsün ilaca karşı gösterdiği dirence göre belirlenir.Hasta, doktor tarafından kendisi için uygun görülen ilaç rejimini aksatmadan uygular ve tedaviye yeterli düzeyde uyum sağlarsa HIV/AIDS hastalığının büyük ölçüde kontrol altına alınması mümkündür.

HIV POZİTİF(AIDS) TESTİ NEDİR?

AIDS tanısının konulması için birkaç çeşit test yapılır. Bireyin şüpheli cinsel ilişkisi ya da tamasından sonra pozitifleşme sırasında göre ilk uygulanması gereken test HIV RNA denilen testtir. HIV RNA testinden sonra yapılan ikinci test P24 antijen testidir. P24 antijen testinden sonra pozitif hale gelen test ise eliza testi olarak bilinen Anti- HIV antikor testidir.

HIV RNA Testi Nedir?

HIV RNA testi şüpheli temastan 10 gün sonra yapılabilir. Testte direkt olarak HIV virüsünün DNA'sı saptanır ve bu test sonucu vücutta kaç virüs olduğu ortaya çıkar. Bu test HIV TESTİNDE duyarlılığı en yüksek olan yöntemdir. HIV RNA testi her merkezde yapılamaz. Bu test özel eğitim almış personeli bulunan, bu testte özel cihazı olan deneyimli bir ortamda yapılır.

P24 Antijen Testi Nedir?

P24 antijen testi şüpheli temastan sonra 2 ile 6 hafta arasında pozitif olur. Bireye HIV bulaşması sonucu öncelikle HIV özgü antijen ortaya çıkar ve sonrasında antijen seviyesi düşmeye başlar ve antijene tepki olarak antikorlar kan testinde tespit edilebilir.

Anti-HIV Antikor Testi Nedir?

Anti-HIV antikor testi kişi enfekte olduktan sonra 3'üncü haftadan itibaren pozitif olmaya başlar veya 3'incü, 6'ncı aya kadar bile uzayabilir. Bu nedenle 3'üncü haftada Anti-HIV antikor testi yaptıranların 3'üncü ayda ve 6'ncı ayda tekrar bu testi yaptırmaları gerekir.

Son olarak HIV antijen ve antikor testi pozitif çıkanların bu doğrulamak için Webstern Blot adlı doğrulama testi de yapılır ve bu test Türkiye'de sayılı merkezlerde yapılmaktadır.

Antiretroviral tedavi başlamış olgularda HIV enfeksiyonuna özgül testler ile yapılacak olan izleme ilişkin öneriler Tablo3.5'te yer almaktadır.

Bulaşma Yolları ve Risk Grupları

Başlıca bulaşma yolu, olguların %70-80'inde saptanan cinsel yolla bulaşmadır. Bu tür bulaşmanın büyük çoğunluğu heteroseksüel ilişki sonucu görülmektedir.Buna rağmen bir başka cinsel temasla bulaşan hastalık varlığında HIV bulaşma yolu da kan ve kan ürünlerinin neden olduğu perkütan bulaşmadır.Perinatal  bulaşma şekli arta  kalan %5-10'u oluşturmaktadır. Bu yolla bulaşma riskinin %30 olduğu kabul edilmektedir.Emzirme ile de bulaşabilir.Sosyal ilişkiler sonucu HIV'nin horizontal buluşması henüz gösterilmemiştir.

TEDAVİ

En etkili HIV tedavisi, vücudunuzdaki virüs miktarını kontrol etmeyi hedefleyen birkaç antiretroviral ilacın kombinasyonu olan yüksek etkili antiretroviral terapidir(HAART).Atabilceğiniz diğer adımlar bağışıklık sisteminizi güçlü tutmayı, reçete edilen ilaçları almayı ve CD4+ (beyaz kan hücresi) sayımlarını görüntüleyip virüsün bağışıklık sisteminiz üstündeki etkisini kontrol etmektedir.HIV tedavisi edilmezse HIV enfeksiyonunun son ve en şiddetli olan AIDS'e ilerler. AIDS olan kişilerde fırsatçı enfeksiyon adı verilen bazı hastalıkların gelişme riski daha olasıdır.Örneğin, pnömokok pnömoni ve bazı kanserler. Bu hastalıklar, bağışıklık sistemleri zayıflamış insanlarda yaygındır.

Enfeksiyonu önlemek için tedavi(temas sonrası profilaksi)

HIV riski altındaki sağlık çalışanları, iğne batmasına veya vücut sıvılarına kazara maruz kalabildiklerinden dolayı enfeksiyon önleyici ilaca ihtiyaç duyabilirler.İlaçlar, tecavüze uğrayan veya HIV'si olabilecek birinin vücut sıvılarına kazara maruz kalmış birine HIV enfeksiyonunu da önleyebillir.Bu tedavi türüne genelde temastan 72 saat sonra başlanır.

İlk Tedavi

Erken HIV'nin(akut retroviral sendrom) ilk belirtileri sırasında HIV teşhisi konulduysa doktorunuzla yüksek etkili antiretroviral terapi(HAART) kullanımını konuşun. Erken HIV klinik deneylerinin tedavi hakkındaki bilgisi, erken HIV tedavisinin antiretroviral ilaçların uzun döem yararları olduğunu gösteriyor.

HIV enfeksiyonunu tedavi etmek kullanılan HAART ilaçları şunlardır:

Nükleosit/nükleotit revers transkriptaz inhibitörleri, örneğin tenofovir, emtrisitabin ve abakavir.Bu ilaçlar, en iyi sonuçlar için gelende başka ilaçlarla birleştirilir.

Nonnükleosit revers transkriptaz inhibitörleri(NNRTI),, örneğin efavirenz, nevirapin veya etravitirin. Proteaz inhibitörleri(PI), örneğin enfuvirtid, ritonavir veya darunavir.

Füzyon ve giriş inhibitörleri, örneğin enfuviritit ve maravirok. Integras inhibitörleri, örneğin raltegravir.

ABD Sağlık Enstitüleri HIV tedavisine başlayan insanlar için aşağıdaki birini önerir:

Efavirenz + Tenofovir + Emtrisitabin

Ritonavir-yüksektilmiş atazanavir + Tenofovir + Emtricitabin Ritonavir-yükseltilmiş darunavir + Tenofovir + Emtricitabin Raltegravir + Tenofovir + Emtrisitibin

SONUÇ

Türkiye'de HIV/AIDS olguları henüz çok fazla olmamakla birlikte Doğu Avrupa'da yaşanan hızlı artışı göz ardı etmemek gerekir.Eski Sovyetler Birliği'nde, epideminin başlangıcından bu yana bildirilen toplam olgunun yarısı 1999 yılının ilk 9 ayında saptanmıştır. Türkiye de böyle bir patlamanın eşiğinde olabilir.Bu nedenle başta eritim olmak üzere gerekli önlemlerin bir an önce hayata geçirilmesine ihtiyaç vardır.Tayland'da başarılı bir örneği görülen, ülkedeki tüm sektörlerin katıldığı büyük bir kampanya ile Türkiye'de HIV/AIDS sorununu daha fazla ilerlemeden durdurmak, belki de eradikte etmek mümkün olabilecektir.

HIV enfeksiyonunda virüsü ortadan kaldıran bir tedavi henüz yoktur.Tedavi yaklaşımı hastanın ömrünü uzatmak ve yaşam kalitesini arttırmaya yöneliktir.HIV enfeksiyonu ve AIDS'de 2 amaçla ilaç tedavisi uygullanmaktadır.Bu grup ilaç direk HIV etkilidir, virüsün çoğalması engellenir.Kombine tedavi denilen birkaç ilaç birden kullanılır.İkinci grup tedavisi ise AIDS gelişmiş vakalarda fırsatçı enfeksiyonların ve kanserlerin tedavisine veya gelişmesinin önlemesine yöneliktir.AIDS'in tedavisinde kullanılan ilaçların niteliği ve niceliği oldukça arttı. AIDS tedavisinde kullanılan ilaçların çokluğu hastanın tedaviye uyumunu zorlaştırmaktaydı.Şimdilik tek ir ilaç haline getirilmiştir.

YAPILMASI GEREKEN

Seks yaparken kondom kullanmak herpes ve hepatit dahil diğer CYBE'lere karşı korunmak için çok önemlidir.HIV'li insanlar genellikle hepatit A ve hepatit B, grip ve pnömokokta(pnömoninin ortak bir nedeni) karşı aşılanır.Fırsatçı enfeksiyonlar, hangi enfeksiyonun geliştiğine bağlı olarak genellikle antibiyotikler, antifungaller veya TBC ilaçları ile tedavi edilir.Bir enfeksiyon geliştirmemiş olsanız bile,CD4 T hücreleri düşük seviyeye düştüğünde, belirli fırsatçı enfeksiyonların gelişmesini önlemek için normal olarak bir veya daha fazla antiyotik veya diğer ilaçlardan düzenli bir doz almanız önerilir.

KAYNAKÇA

1.   Aberg JA, Gallant JE, Ghanem KG, Emmanuel P, Zingman BS, Horberg MA. Primary care guidelines for the management of persons infected with HIV: 2013 update by the HIV Medicine association of the Infectious Diseases Society of America. Clin Infect Dis. 2014;58(1):e1-34.

2.  Adherence to antiretroviral therapy in adults. A guide for trainers. population Council Horizons. Bağlantı için tıklayın. (Erişim 10 Eylül 2018)

3.  British HIV Association guidelines on the use of vaccines in HIV-positive adults.2015 . Bağlantı için tıklayın. (Erişim 14 Eylül 2018)

4.  British HIV Association guidelines for the sexual & reproductive health of people living with HIV. 2017 Bağlantı için tıklayın. (Erişim 15 Eylül 2018)

5.  Al-Dakkak I, Patel S, McCann E, Gadkari A, Prajapati G, Maiese EM. The impact of specific HIV treatment-related adverse events on adherence to antiretroviral therapy: a systematic review and meta-analysis. AIDS Care. 2013;25(4):400-414.

6.  Connor RI, Sheridan KE, Ceradini D, Choe S, Landau NR. Change in coreceptor use correlates with disease progression in HIV-1-infected individuals. J Exp Med. 1997;185(4):621-628.

7.  Deveci A, Çoban AY, Durupınar B. HIV ile Enfekte Hastalarda İnsan Lökosit Antijeni (HLA)- B*57:01 Prevalansı. Mikrobiyol Bul 2016; 50(4): 544-551.

8.   Discordant results from reverse sequence syphilis screening five laboratories, United States, 2006-2010.MMWR Morb Mortal Wkly Rep. 2011 Feb 11;60(5):133-7.

9.  EİYS Hasta İzlem Formu. Bağlantı için tıklayın.

10.  Gale HB, Gitterman SR, Hoffman HJ, et al. Is frequent CD4+ T-lymphocyte count monitoring

11.   necessary for persons with counts >=300 cells/μL and HIV-1 suppression? Clin Infect Dis. 2013;56(9):1340-3.

12.   Girard PM, Nelson M, Mohammed P, Hill A, van Delft Y, Moecklinghoff C. Can we stop CD4+ testing in patients with HIV1 RNA suppression on antiretroviral treatment? AIDS. 2013; 27(17): 2759-63.

13.   Girardi E, Palmieri F, Zaccarelli M, et al. High incidence of tuberculin skin test conversion among HIV infected individuals who have a favourable immunological response to highly active antiretroviral therapy. AIDS. Sep 27 2002;16(14):1976-1979.

14.  Global Tuberculosis Report Geneva: World Health Organization;2015. Bağlantı için tıklayın. (Erişim 13 Eylül 2018)

15.Guidelines for the prevention and treatment of opportunistic infections in HIV-infected adults and adolescents: Recommendations from the Centers for Disease Control and Prevention, the National Institutes of Health, and 93 the HIV Medicine Association of the Infectious Diseases Society of America. 2018. Bağlantı için tıklayın. (Erişim 15 Eylül 2018)

16.Guidelines for the use of antiretroviral agents in adults and adolescents living with HIV. Department of Health and Human Services. Bağlantı için tıklayın. (Erişim 16 Eylül 2018)

17.  Guidelines Version 9.0 October 2017. European AIDS Clinical Society. Bağlantı için tıklayın. (Erişim 16 Eylül 2018)

18.Hasan T, Au E, Chen S, et al. Screening and prevention for latent tuberculosis in immunosuppressed patients at risk for tuberculosis: a systematic review of clinical practice guidelines. BMJ Open 2018;8:e022445. doi:10.1136/ bmjopen-2018-022445

19. Hyle EP, Sax PE, Walensky RP. Potential savings by reduced CD4 monitoring in stable patients with HIV receiving antiretroviral therapy. JAMA Intern Med. 2013;173(18):1746-1748.

20. HIV/AIDS Publications on HIV Guidelines: HIV Consolidated guidelines on the use of antiretroviral drugs for treating and preventing HIV infection. Chapter 9: Guidance on operations and service delivery. World Health Organization Bağlantı için tıklayın. (Erişim 10 Eylül 2018)

21.Jacobson TA, Ito MK, Maki KC, et al. National Lipid Association recommendations for patient-centered management of dyslipidemia: part 1-full report. J Clin Lipidol. 2015;9(2):129-169.

22.Kaufmann GR, Perrin L, Pantaleo G, et al. CD4 T-lymphocyte recovery in individuals with advanced HIV-1 infection receiving potent antiretroviral therapy for 4 years: the Swiss HIV Cohort Study. Arch Intern Med. 2003;163(18):2187-2195

23. Lin NH, Kuritzkes DR. Tropism testing in the clinical management of HIV-1 infection. Curr Opin HIV AIDS. 2009;4(6):481-487.

24. Lucas GM, Ross MJ, Stock PG, et al. Clinical practice guideline for the management of chronic kidney disease in patients infected with HIV: 2014 update by the HIV Medicine Association of the Infectious Diseases Society of America. Clin Infect Dis. 2014;59(9):e96-138.

25. Malta M, Magnanini MM, Strathdee SA, Bastos FI. Adherence to antiretroviral therapy among HIV-infected drug users: a meta-analysis. AIDS and Behavior, 2010, 14:731–747.

26. Marschner IC, Collier AC, Coombs RW, et al. Use of changes in plasma levels of human immunodeficiency virus type 1 RNA to assess the clinical benefit of antiretroviral therapy. J Infect Dis. 1998;177(1):40-47.

27. McMahon JH, Jordan MR, Kelley K, et al. Pharmacy adherence measures to assess adherence to antiretroviral therapy: review of the literature and implications for treatment monitoring. Clin Infect Dis. 2011;52(4):493- 506.

28. Mills EJ, Nachega JB, Bangsberg DR, et al.: Adherence to HAART: A systematic review of developed and developing nation patient-reported barriers and facilitators. PLoS Med 2006;3:e438.

29. Moore JP, Kitchen SG, Pugach P, Zack JA. The CCR5 and CXCR4 coreceptors—central to understanding the transmission and pathogenesis of human immunodeficiency virus type 1 infection. AIDS Res Hum Retroviruses. 2004;20(1):111-126

30.Moore RD, Keruly JC. CD4+ cell count 6 years after commencement of highly active antiretroviral therapy in persons with sustained virologic suppression. Clin Infect Dis. 2007;44(3):441-446.

31. O’Brien TR, George JR, Epstein JS, Holmberg SD, Schochetman G. Testing for antibodies to human immunodeficiency virus type 2 in the United States. MMWR Recomm Rep. Jul 17 1992;41(RR-12):1-9

32. Seng R, Goujard C, Krastinova E, et al. Influence of lifelong cumulative HIV viremia on long- term recovery of CD4+ cell count and CD4+/CD8+ ratio among patients on combination antiretroviral therapy. AIDS. 2015;29(5):595-607.

33. Sethi AK, Celentano DD, Gange SJ, Moore RD, Gallant JE. Association between adherence to antiretroviral therapy and human immunodeficiency virus drug resistance. Clin Infect Dis. 2003;37(8) 1112-1118.

34. Sexual and Reproductive Health of HIV-positive Women and Men. EACS Guidelines 2017. Bağlantı için tıklayın. (Erişim 14 Eylül 2018)

35. Shi L, Liu J, Fonseca V, Walker P, Kalsekar A, Pawaskar M. Correlation between adherence rates measured by MEMS and self-reported questionnaires: a meta-analysis. Health Qual Life Outcomes. 2010;8:99.

36. Stocchi L, Cascella R, Zampatti S, Pirazzoli A, Novelli G, Giardina E. The pharmacogenomic HLA biomarker associated to adverse abacavir reactions: comparative analysis of different genotyping methods. Curr Genomics 2012; 13(4): 314-20.

37. Thompson MA; Mugavero MJ, Amico KR, et al. Guidelines for improving entry into and retention in care and antiretroviral adherence for persons with HIV: evidence-based recommendations from an International Association of Physicians in AIDS Care Panel. Ann Intern Med. 2012;156(11):817-833.

38. Trouplin V, Salvatori F, Cappello F, et al. Determination of coreceptor usage of human immunodeficiency virus type 1 from patient plasma samples by using a recombinant phenotypic assay. J Virol. 2001;75(1):251-259.

39. Vaccination. EACS Guidelines 2017. Bağlantı için tıklayın. (Erişim 14 Eylül 2018)

40. Vandekerckhove LP, Wensing AM, Kaiser R, et al. European guidelines on the clinical management of HIV-1 tropism testing. Lancet Infect Dis. 2011;11(5):394-407

41. Whitcomb JM, Huang W, Fransen S, et al. Development and characterization of a novel single- cycle recombinantvirus assay to determine human immunodeficiency virus type 1 coreceptor tropism. Antimicrob Agents Chemother. 2007;51(2):566-575.

42. Workowski KA, Bolan GA. Sexually Transmitted Diseases Treatment Guidelines, 2015. MMWR Recommendations and reports : Morbidity and mortality weekly report Recommendations and reports. 2015;64(RR- 03):1-137.

43. Yildiz Sevgi D, Gunduz, A, Altuntas Aydin O, et al.: (2017). Adherence to antiretroviral therapy in Turkey: results from the ACTHIV-IST Study Group. AIDS research and human retroviruses. 2017;33(12):1192-1198.

44. Zhang H, Zhang T, Zhao H, et al. Low prevalence of human leukocyte antigen-B*5701 in HIV-1-infected Chinese subjects: a prospective epidemiological investigation. AIDS Res Ther 2015; 12: 28.

45. S. Freeman, et al. (2019). Evolutionary Analysis. ISBN: 9780321616678. Yayınevi: Pearson.

46. Understanding Evolution. Hiv: The Ultimate Evolver!. (28 Kasım 2018). Alındığı Tarih: 28 Kasım 2018. Alındığı Yer: Evolution Berkeley | Arşiv Bağlantısı

47. R. A. Weiss. (1993). How Does Hiv Cause Aids?. Science, sf: 1273–9. | Arşiv Bağlantısı

48. D. C. Douek, et al. (2009). Emerging Concepts In The Immunopathogenesis Of Aids. PubMed, sf: 471-84. | Arşiv Bağlantısı

49.J. C. Plantier, et al. (2009). A New Human Immunodeficiency Virus Derived From Gorillas. Nature Medicine, sf: 871–2. | Arşiv Bağlantısı

50. C. L. Celum, et al. (1991). Indeterminate Human Immunodeficiency Virus Type 1 Western Blots: Seroconversion Risk, Specificity Of Supplemental Tests, And An Algorithm For Evaluation. Oxford Academic, sf: 656–664. | Arşiv Bağlantısı

51. F. Barré-Sinoussi, et al. (1983). Isolation Of A T-Lymphotropic Retrovirus From A Patient At Risk For Acquired Immune Deficiency Syndrome (Aids). Science, sf: 868-871. | Arşiv Bağlantısı

52. V. W. Pollard, et al. (1998). The Hiv-1 Rev Protein. Annual Review of Microbiology, sf: 491- 532. Arşiv Bağlantısı

53. A. Chitnis, et al. (2018). Origin Of Hiv Type 1 In Colonial French Equatorial Africa?. AIDS Research and Human Retroviruses, sf: 5-8. | Arşiv Bağlantısı

54. Wikipedia. Hiv. (28 Kasım 2018). Alındığı Tarih: 28 Kasım 2018. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı

55. R. Whitwam. Chinese Scientist Reportedly Creates Genetically Engineered Babies Immune To Hiv. (25 Kasım 2018). Alındığı Tarih: 25 Kasım 2018. Alındığı Yer: Extreme Tech | Arşiv Bağlantısı

56. J. C. Stephens, et al. (1998). Dating The Origin Of The Ccr5-Δ32 Aids-Resistance Allele By The Coalescence Of Haplotypes. American Journal of Human Genetics, sf: 1507-1515. | Arşiv Bağlantısı

Özlem TAŞTEKİN

Kafkas Üniversitesi Moleküler Biyoloji Ve Genetik Bölümü

 

 [email protected]

---