Biyologlar - Biyolojiye Gerçekçi Yaklaşım

Ankara florası

---

Ankara florası; Ankara il sınırları içerisinde hüküm süren iklim koşulları, sıcaklık, yağış miktarı gibi faktörler sonucunda şekillenip ortaya çıkan bitki çeşitliliğini tabir etmek için kullanılır.

Güncel kayıtlara göre şehirdeki flora; 99 familyadan 495 cinse ait 1365 çiçekli bitki türünden oluşmaktadır. Bu türler içinden de 22'si safi Ankara'ya özgü olmak üzere 271 tanesi (%19.85) Türkiye'ye endemik canlılardan oluşmaktadır.

Büyük bir bölümü bozkırlarla kaplı olup yükseltinin 550-2000 metre arasında değiştiği şehirde karasal özellik gösteren “yarı kurak, çok soğuk Akdeniz iklimi” görülmektedir. Yıllık ortalama yağış miktarı 346–564 mm arasında değişmekte olup yıllık ortalama sıcaklık değerleri ise 10.2-13.2 derece arasındadır. En yüksek ve yağışlı kesimler, şehrin kuzeybatısında yer alan Kızılcahamam çevreleridir. Buralarda genellikle Batı Karadeniz bitki örtüsünün temsilcilerine rastlanırken; Tuz Gölü'nün kuzey kesimlerinde, yani Şereflikoçhisar yakınlarında ise kurakçıl ve tuzcul bitkilerle karşılaşılmaktadır.

Ankara'daki bitki çeşitliliğini etkileyen bir diğer etken ise toprak yapısıdır. Ayaş taraflarında killi ve kireçli topraklarda yaşayabilen bitkiler yayılım gösterirken, Nallıhan ve Polatlı yörelerinde jipsli topraklarda yetişen türlerle karşılaşılır. Bala ve Kalecik çevrelerinde de magnezyum, nikel, kadmiyum gibi ağır metallerce zengin kireçsiz topraklara özgü türlere rastlanmaktadır.

Ankara'daki ilk herbaryum 1933 yılında, Almanya’dan gelen Profesör Doktor Kurt Krause tarafından Ankara Yüksek Ziraat Enstitüsü bünyesinde kurulmuştur. Bu herbaryum, 1948 yılında Ankara Üniversitesi'nin kurulmasının ardından içindeki tüm örneklerle beraber Fen Fakültesi'ne bağlı olan Botanik Enstitüsü’ne devredilmiştir. Herbaryumda bulunan bitkilerin listesi 1952 yılında Hikmet Birand tarafından “Türkiye Bitkileri” adı altında yayınlanmış; Kurt Krause ise Türkiye’den topladığı yaklaşık 5600 örneği Berlin Üniversitesi'ne bağlı olan Botanik Müzesi’ne vermiştir. Ankara ve Türkiye florasının en önemli örneklerini barındıran bu tarihi koleksiyon, II. Dünya Savaşı sırasında Berlin’in bombalanması sonucu yanarak kül olmuştur.

Ankara Endemik Türleri

Günümüze kadar yapılan çalışmalar sonucunda Ankara’ya özgü 22 tür belirlenmiştir. Bunlar:

    Achillea ketenoglui - Ankara civanperçemi

    Aethionema dumanii - Yörük taşçantası

    Astragalus physodes subsp. acikirensis - Acıkır geveni

    Astragalus beypazaricus - Beypazarı geveni

    Astragalus demirizii - Koçhisar geveni

    Astragalus densifolius subsp. ayashensis - Gümüş geven→Ayaş gümüşü

    Astragalus kochakii - Koçak geveni

    Astragalus trichostigma - Tuğ geveni

    Astragalus yildirimlii - Gürsöğüt geveni

    Campanula damboldtiana - Ayaş çançiçeği

    Campanula ekimiana - Kızılcahamam çançiçeği / Ekim çanı

    Centaurea halophila - Bitikdiken

    Centaurea tchihatcheffii - Sevgi çiçeği

    Cytisus acutangulus - Angora tırfılı

    Isatis glauca subsp. galatica -

    Muscari adili -

    Salsola grandis - Koca soda otu

    Salvia aytachii - Ay şalbası

    Sideritis galatica - Kırçayı

    Silene cserei subsp. aeoniopsis - Has nakı

    Verbascum gypsisola - Mermer sığırkuyruğu

    Verbascum heterobarbatum - Sakallı sığırkuyruğu

İsmini Ankara'dan alan bitki türleri

Ankara'ya özgü türlerin yanı sıra Ankara'da keşfedildiği için ismini şehirden alan türler de bulunmaktadır. Bunlardan en meşhuru, Ankara çiğdemi olarak bilinen Crocus anycrensis'tir. Adında Ankara kelimesi geçen diğer türler ise şu şekilde sıralanmaktadır:

Crocus anycrensis - Ankara çiğdemi

Jurinea ancyrensis - Eğri göbek

Paracaryum ancyritanum - Ankara çarşağı

Dianthus ancyrensis - Ankara karanfili

Verbascum ancyritanum - Ankara sığırkuyruğu

Ankara florasında bulanan bitki taksonları listelenmiştir.

Kaynaklar:

1.^ a b c d Vural, Mecit. "Ankara'nın Florası ve Korunması Gereken Endemik Bir Türü: "Yanardöner" Hakkında...".

2.^ Gözcelioğlu, Bülent (Haziran 2012). "Endemik Papatyalar" (PDF). Bilim ve Teknik. TÜBİTAK. s. 79. Erişim tarihi: 26 Temmuz 2020.[ölü/kırık bağlantı]

3.^ a b c d e f g Ahmet Emre Yaprak; Selçuk Tuğrul Körüklü; Tarık Patıhan; Ayhan Patıhan; Onur Türkoğlu; Umut Filik (2014). "Beypazarı Geveni (Astragalus beypazarcus) Tür Eylem Planı". Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Orman ve Su İşleri Bakanlığı. 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2019.

4.^ Ümit Subaşı (Kasım 2017). "Ayaş Çançiçeği (Campanula damboldtiana)" (PDF). Ankara: Türkiye Cumhuriyeti Orman ve Su İşleri Bakanlığı. 24 Eylül 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2019.

5.^ Şahin, Bİlal. "İç Anadolu Bölgesi'nden (Türkiye) yeni bir tür: Verbascum aydogdui (Scrophulariaceae)" (İngilizce). 24 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Eylül 2019.

6.^ a b c d Latif Kurt; Ebru Özdeniz; Ayşenur Bölükbaşı; Beste Gizem Özbey (31 Mayıs 2018). "Ankara'ya Özgü Bitkilerle Tanışalım". Bilim Genç. TÜBİTAK. 24 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2019.

7.^ "Salvia aytachii - Ay şalbası". Türkiye bitkileri (İngilizce). Erişim tarihi: 9 Aralık 2019.

8.^ "Sideritis galatica - Kırçayı". Türkiye bitkileri (İngilizce). Erişim tarihi: 9 Aralık 2019.

9.^ "Silene cserei ssp aeniopsis - Has nakıl". Türkiye bitkileri (İngilizce). Erişim tarihi: 9 Aralık 2019.

10.^ "Verbascum gypsicola - Mermer sığırkuyruğu". Türkiye bitkileri (İngilizce). Erişim tarihi: 9 Aralık 2019.

11.^ "Verbascum heterobarbatum - Sakallı sığırkuyruğu". Türkiye bitkileri (İngilizce). Erişim tarihi: 9 Aralık 2019.

12.^ "Paracaryum ancyritanum - Ankara çarşağı". Türkiye bitkileri (İngilizce). Erişim tarihi: 25 Eylül 2019.

13.^ "Dianthus ancyrensis". Yabani Çiçekler. 15 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Eylül 2019.

---