Balıklarda Sindirim sistemi
Diğer omurgalılarda olduğu gibi, balıklarda da sindirim ağızda, başlar, farinks (yutak), özofagus (yemek burusu), mide ve bağırsaklarda devam ederek anüste son bulur. Aşağı yukarı bütün tatlısu balıklarında esas yapıda pek büyük farklılıklar yoktur. Fakat beslenme tarzının değişik olmasına göre (herbivor veya karnivor) özellikle barsak uzunluğunda önemli farklar göze çarpmaktadır.
Ağız ve Dişler
Morfoloji bahsinde anlatıldığı gibi, balıklarda ağız tipleri beslenme tarzına göre çok değişik şekillerde olabilmektedir. Ağız boşluğu içersinde, glossum'un üzerini bir derinin örtmesiyle meydana gelmiş ve kaslı kısımları fazla gelişmemiş bir dil mevcuttur. Diğer omurgalılardan farklı olarak ağız cidarında veya ağız boşluğuna açılan sindirim bezleri bulunmaz. Buna karşın ağızda çeşitli şekillerde olabilen dişler yer almaktadır. Sindirimle ilgili olan bu dişler genellikle bulundukları yere bağlı olarak başlıca 3 grupta incelenebilirler.
• Çeneler üzerinde bulunan dişler : Bunlar üst çenenin premaxil ve maxil kemikleri ile alt çenenin dental kemiği üzerinde yer alan genellikle zayıf köklü ve içleri boş olan dış iskelet elementleridir. Fonksiyonlarına göre çeşitli şekillerde olabilen kesici, köpek ve azı dişleri olarak isimlendirilmektedirler.
• Ağız boşluğunda bulunan dişler : Genellikle ağız boşluğunu çevreleyen Vomer, Palatin ve Ektopterigoid kemikleri ile dil üzerinde bulunurlar. Eğer ağzın arka tarafında olurlarsa Vomer, damakta olurlarsa Palatin, dil üzerinde bulunurlarsa Lingual dişler adını alırlar. Dil üzerinde bulunan dişler Esox lucius, Salmo trutta, Lampetra fluviatilis'de; Palatin üzerinde bulunan dişler Esox lucius, Salmo trutta, Perca fluviatilis ve Cottus gobio'da; Vomer üzerinde bulunan dişler Salmo salar, Perca fluviatilis, Salmo trutta ve Lota lota'da.; solungaç yayları üzerinde bulunan dişler Esox lucius ile Perca fluviatilis'de; Farinksin iç cidarında bulunan dişler ise Cyprinidae familyası üyelerinde görülmektedir. Bunlar arasında özellikle Cyprinidler'e has olan Farinks dişleri ile Salmonid'lerde karakteristik olan vomer dişleri türlerin ayrılmasında taksonomistler için büyük önem arzeden ayırıcı özelliklerdir.
Farinks ve özofagus
Bazı balıklarda (özellikle Cobitid ve Cyprinid'lerde), üzerinde farinks dişlerinin yer aldığı iki kemik yaydan ibaret çok kısa bir yutak kısmı bulunur. Yutak bölgesinde yer alan, sayıları ve diziliş tarzları türlere göre büyük değişiklikler gösteren farinks dişlerinin şekilleri ve fonksiyonları da türlere göre değişir. Örneğin, Cyprinus carpio ve Carassius auratus'da, besinleri öğütmek için tıpkı bir değirmen taşına benzer; Nemacheiliis cinsinde çamuru filtre etmek için bir kalbur vazifesi görür; Scardinius erythrophthalmus''da böcek larvalarını parçalamak için bir testere gibi iş görür, nihayet Leuciscus cephalus'da ise, böceklerin kabuğunu çıkarmak için bir seri kancalar gibi vazife görür..
Farinksten sonra gayet kısa ve dışarıdan bakıldığında mideden pek ayırt edilemeyen bir özofogus (yemek borusu) gelir. Burada, ağıza alınan suyun mideye girmesini önleyici ve büzücü karakterde olan bir kas mevcut olup, bu kas solunum esnasında yemek borusunu kapatmaktadır.
Mide
Özofagusun devamında pek iyi bir gelişme göstermemiş olan mide kısmı bulunur. Mide genellikle iki kısımdan ibaret olup birinci kısım genellikle besinlerin sindirilmemiş halde toplandığı Kardiyak bölgesi, ikinci kısım ise sayısı türlere göre değişik olan ve parmaksı görünüşte bulunan divertikulumların (plorik çekum = kör barsak) açıldığı Pilor bölgesi'dir. Mide genel olarak kuvvetli kaslardan meydana. gelmiş olup, özellikle Mugilidae familyası mensuplarında çok kalın çeperlidir ve tıpkı kuşların katı midesine benzer şekilde fonksiyon görmektedir. Yırtıcı balıklarda (örneğin, Esox lucius'da.} mide çok şiddetli etki yapan sindirim enzimleri içerdiğinden bütün halinde yutulan balıklar kısa zamanda ve kolayca sindirilebilirler.
Midenin şekli balıklarda çok değişik olabilmektedir. Örneğin, Coregonus'da. (U) harfi sekilinde, Cottus gobio'da. düz bir kese şeklinde, Esox lucius'da ise, bir torba şeklindedir. Bazı balıklarda; Örneğin, Cyprinidac familyasında gerçek mide yoktur, onun için özofagus iyi gelişmiş olup, doğrudan doğruya bağırsağa bağlanır. Genel olarak denilebilir ki, balıklarda karnivorluk derecesi arttıkça mide gelişimi de artar.
Bağırsaklar
Mideden sonra gelen ve anüse kadar devam eden en uzun sindirim cihazı bağırskklardır. Bağırsak gelişimi balıkların beslenme rejimleri ile ilgili olup, genellikle karnivor formlarda (Esox lucitis) çok kısa; buna karşın, otla beslenen herbivor formlarda (Cyprinns carpio) çok uzundur. Sindirimin son bulduğu açıklık ise, Anüs olarak isimlendirilir. Anüsün konumu çeşitli balık, türlerinde değişik durumlar gösterdiği halde, kemikli balıklarda genellikle Anal yüzgecin hemen önündedir. Anüsün şekli bazı türlerde (örneğin, Cyprintts carpio'da.} sexleri ayırıcı karakter olarak kullanılabilir, örneğin, dişi sazanda anüs konvex veya kabarık durumda olduğu halde, erkekte konkav yani çukur görünüştedir.
Buraya kadar açıklanan ve sindirim borusunun esasını teşkil eden organlardan başka yardımcı sindirim bezleri de mevcuttur. Bunların başlıcaları Karaciğer ve Pankreas olup, özsularını mide ile bağırsağın birleştiği bölgeye akıtırlar. Genel olarak çok hacimli yapıya sahip karaciğer iki büyük loptan meydana gelmiştir. Yüksek dozda A ve D vitaminleri içerir. Pankreas ise, balıklarda iyi gelişmemiştir. Birçoklarında dışardan farkedilmeyecek derecede küçülmüş olup, dağınık bir durum arz etmektedir.
Zooloji
-
Ataks tavuk yetiştiriciliği ve Ataks tavuk özellikleri nelerdir?
-
Omurgalılara Genel Bir Bakış
-
Memelileri diğer canlı türlerinden ayıran bazı özellikler
-
Göz dizilişlerine bakarak örümceklerde familya tespiti
-
Önositoid nedir? Önositoidler nasıl bir yapıya sahiptir ?
-
Adipohemosit nedir?
-
Sferül hücre nedir?
-
Koagülosit nedir?
-
İntegrin nedir? Görevleri nelerdir?
-
Organogenez nedir ? Hangi canlılarda görülür ?
-
Hayvanlarda boşaltım sistemi elemanları nelerdir?
-
Nöral Kristadan Gelişen Yapılar
-
Omurgasızlarda kan hücreleri
-
Deneylerde Neden Fare Kullanılır?
-
İstilacı Türlerin Yayılma Yolları Nelerdir ?