BİTKİLEDE DESTEK DOKULAR
Kollenkima (Pek Doku)
Bitkilerin büyümekte olan organlarında, çiçek ve yaprakların saplarında ve yaprakların orta damarlarında bulunan ligninleşmemiş, oldukça kalın primer plastik çeperli, canlı bir dokudur. Epidermanın hemen altında bulunduğu gibi epiderma ile parankima dokusu arasında da bulunabilir. Bu doku ya kesintisiz devam eder ya da demetler halindedir. Bitki organlarına desteklik edip direnç kazandıran bu dokunun hücreleri gerilebilme, kıvrılma ve esneme özelliği de gösterir. Canlı protoplast içermesi ve kloroplast bulundurabilmesi ile parankimaya benzerlik göstermekle birlikte, eşit olmayan kalınlaşmış selüloz çeperleriyle ayırt edilirler. Hücre çeperlerinin kalınlaşmaları homojen değildir. Farklı çeper kalınlaşmalarına göre kollenkima; köşe kollenkiması, levha kollenkiması ve lakiin kollenkiması olmak üzere 3′e ayrılabilir. Bunlarla ilgili bilgi aşağıda verilmiştir.
Köşe Kollenkiması: Bu kollenkima tipinde hücreler eş boyutlu (izodiyametrik) olup, kalınlaşmalar hücre köşelerindeki çeperlerde meydana gelir. Bu kalınlaşmalar hücrelerin köşelerinde çoğunlukla küçük üçgenler şeklinde görülür. Hücreler arasında madde alış verişi çeperlerin ince kalmış kısımlarından gerçekleşir. Ficus (kauçuk), Vitis (asma), Beta (pancar), Cucurbita (kabak), Rumex (kuzukulağı), Morus (dut), Begonia (begonya) ve Coleus (kolyos) gibi bitkilerde köşe kollenkimasını görmek mümkündür.
Levha (Plak) Kollenkiması: Mürver (,Scımbucus), ravend (Rheum) ve Latin çiçeği (Trapaeolumyinde olduğu gibi, bu tip kollenkima hücrelerinin teğetsel çeperleri kalınlaşır.
Lakün Kollenkiması: Adaçayı (,Salvia), ebegümeci (.Malva), marul (Lcıctuca) ve hatmide (Althaea) olduğu gibi, çeper kalınlaşmaları bu kollenkima tipinde intersellular alanlara bakan çeperlerde meydana gelir. Radyal çeperler ince, teğetsel çeperler kalınlaşmıştır.
Aşağıdaki işlemleri Yaparak Kollenkima Çeşitlerini inceleyiniz.
1.Begonya (Begonia) veya kauçuk (Ficus) yaprak sapından veya kabak (Cucurbita) gövdesinden enine kesit alarak mikroskopta köşe kollenkimasını inceleyiniz ve şeklini çiziniz.
2.Mürver (Sambucus) sürgünlerinden enine kesit alarak mikroskopta levha kollenkimasını inceleyiniz ve şeklini çiziniz.
3. Ebegümeci (Malva), marul (Lactuca) veya hatmi çiçeği (Althaea) gövdesinden veya sürgünlerinden enine kesit alarak mikroskopta lakün kollenkimasını inceleyiniz ve şeklini çiziniz
Sklerenkima (Sert Doku)
Sklerenkima, bitki organlarına desteklik eden ve onlara direnç kazandıran, ligninleşmiş ve kalın sekonder çeperli hücrelerden oluşmuş ölü bir dokudur. Bu dokunun hücreleri zamanla büyüme yeteneğini kaybeder. Dolayısıyla sklerenkima dokusu daha çok olgun organlarda yer alır. Genellikle ölü hücrelerden oluşması, elastik sekonder çeperlerin tek düze (homojen) kalınlaşması ve çeperlerinin az su içermesiyle kollenkimadan ayrılır. Sklerenkima dokusunun hücreleri şekil ve büyüklük bakımından farklılık gösterir. Bu durum dikkate alınarak sklerenkima dokusu, sklerenkima lifleri ve sklereidler olarak ikiye ayrılır
Sklerenkima Lifleri (Fiberler): Bitki organlarında yaygın olarak bulunurlar. Sklerenkima hücreleri bazen demetler oluştururken bazen de kesintisiz bir doku oluşturur, hatta iletim demetlerinin etrafını bir kın gibi kuşatırlar. Genellikle gövde ve yapraklarda çevresel, kökte ise merkezde yer alır. Uzun, sivri uçlu, ligninleşmiş sekonder çeperlidirler. Lümenleri dar ve uzundur. Kalınlaşmış çeperlerdeki basit geçitler etkin değildir.
Sklereidler (Sklerenkima hücreleri): Skleridlerin liflerden farkı, genellikle boylarının uzun olmaması, yani yaklaşık olarak enlerinin boylarına eşit olmasıdır. Çeperleri çok kalın olup, basit geçitleri kanal şeklini almıştır. Epidermada, temel dokuda, vasküler sistemlerde, meyve ve tohumlarda olmak üzere, bitki yapısında çok fazla yayılmışlardır. Fındık kabuklarında, kiraz ve kayısı gibi meyvelerin çekirdeklerinde direnci sağlayan başlıca yapılardır. Sklereidler şekil, büyüklük ve çeper özelliği bakımından brakisklereidler, makrosklereidler, osteosklereidler, asterosklereidler ve ipliksi sklereidler şeklinde ayrılabilirler.
Brakisklereidler (Taş hücreleri): İzodiyametrik, yani eş boyutlu hücrelerdir. Bitkinin birçok yerinde bulunurlar. Armut ve ayva gibi etli meyvelerde boldurlar.
Makrosklereidler: Uzamış, çubuk şeklindeki hücrelerdir. Bunlar daha çok baklagillere ait bitkilerin tohum kabuklarının epidermal tabakasında bol bulunurlar.
Osteosklereidler: Hücrelerin iki ucu kemik şeklinde genişlemiş veya dallanmıştır. Birçok dikotil bitki yapraklarında ve Papilionaceae (kelebekgiller) familyası bitkilerinin tohum kabuklarının sub epidermal (epiderma altı) tabakalarda bulunurlar.
Asterosklereidler: Yıldız şeklinde olan sklereidlerdir. Dikotil bitki yapraklarında yaygındır.
Filiform (İpliksi): Bunlar iplik şeklindeki sklereidlerdir.
Aşağıdaki İşlemleri Yaparak ve Floroglusin Kullanarak Sklerenkima Dokusunu İnceleyiniz:
1.Sarımsak (Allium sativum), sofra soğanı (Allium cepd) yapraklan ile armut veya ayva meyvesinin etli kısımlarından kesitler alarak taş hücrelerini (brakisklereidler) inceleyiniz ve şekillerini çiziniz.
2.Mum çiçeği (Hoya carnosa) gövdeninden kesit alarak, gövdenin öz kısmında gruplar halinde bulunan taş hücrelerini inceleyiniz ve şeklini çiziniz.
3.Fasulye (Phaseolus vulgaris) tohum kabuğundan bir miktar lam üzerine kazıyınız veya ince bir kesit alarak üzerine bir damla su koyup lameli kapatıp mikroskop altında makrosklereidleri inceleyiniz ve şeklini çiziniz.
4.Bezelye (Pisum sativum) tohum kabuğundan bir miktar lam üzerine kazıyarak, bir damla su içerisinde osteosklereidleri inceleyiniz ve şekillerini çiziniz.
5.Bazı dikotil bitki yapraklarından yüzeysel kesitler alarak asterosklereidleri inceleyiniz ve şekillerini çiziniz.
6.Suudotu, veya Japon şemsiyesi (Cyperus) bitkisinin gövdesinden enine kesit alarak, epidermanın hemen altında bulunan sklerenkima demetlerini inceleyiniz ve şekillerini çiziniz.
Aşağıdaki İşlemleri Yaparak ve Floroglusin Kullanarak Sklerenkima Dokusunu İnceleyiniz:
1. Sarımsak {AUium sativum), sofra soğanı (Allium cepd) yapraklan ile armut veya ayva meyvesinin etli kısımlarından kesitler alarak taş hücrelerini (brakisklereidler) inceleyiniz ve şekillerini çiziniz.
2. Mum çiçeği (Hoya carnosa) gövdeninden kesit alarak, gövdenin öz kısmında gruplar halinde bulunan taş hücrelerini inceleyiniz ve şeklini çiziniz (Şekil 4.3).
3. Fasulye (Phaseolus vulgaris) tohum kabuğundan bir miktar lam üzerine kazıyınız veya ince bir kesit alarak üzerine bir damla su koyup lameli kapatıp mikroskop altında makrosklereidleri inceleyiniz ve şeklini çiziniz.
4. Bezelye (Pisum sativum) tohum kabuğundan bir miktar lam üzerine kazıyarak, bir damla su içerisinde osteosklereidleri inceleyiniz ve şekillerini çiziniz.
5. Bazı dikotil bitki yapraklarından yüzeysel kesitler alarak asterosklereidleri inceleyiniz ve şekillerini çiziniz.
6. Suudotu, veya Japon şemsiyesi (Cyperus) bitkisinin gövdesinden enine kesit alarak, epidermanın hemen altında bulunan sklerenkima demetlerini inceleyiniz ve şekillerini çiziniz.
Anatomi
-
Beyin Sapı İşlevi
-
Pupiller Refleks Yolları
-
Amygdala
-
Hipokampus Anatomisi
-
Kanatlı Hayvanlarda Solunum Sistemini Oluşturan Organların Özellikleri
-
Hayvanlarda Solunum Tipleri
-
Hayvanlarda Solunum Mekaniği Nedir?
-
Hayvanlarda Akciğerler (Pulmones)
-
Soluk Borusu (Trake, Trachea)
-
Gırtlak (Larinks, Larynx)
-
Bölgelere Göre Omurların Özellikleri Nelerdir?
-
Omurganın yapısı ve görevleri nelerdir?
-
İskeletin (Kemiklerin) Görevleri Nelerdir ?
-
Kemik gelişimini etkileyen faktörler nelerdir?
-
Kemikleşme (Ossificasyon) Nedir ?