Bitkilerde Gövde Çeşitleri ve Gövdenin Görevleri Nelerdir ?
Bitkide, kökten sonra oluşan ikinci organ gövdedir. Bitkilerin genellikle toprak üstünde bulunan kısmıdır. Gövde, bitkinin toprak üstünde görünen dal, yaprak ve meyve gibi kısımlarını taşıyan yapıdır.
Gövdenin Görevleri
1-Bitkiyi dik tutarak; yaprak, çiçek ve meyveleri taşır.
2-Kökün emdiği su ve madensel tuzları bitkinin tüm kısımlarına iletir.
3-Bitkinin yaprağında fotosentezle üretilen besini tüm kısımlara iletir.
* Patates ve yer elması nda olduğu gibi bazı gövdeler besin depo ederler.
* Kaktüs gibi kurak bölgelerde yaşayan bazı bitkiler de su depo ederler.
* Bazı yeşil gövdeler, sebzelerde olduğu gibi, fotosentez yapabilir ve besin üretebilir.
* Üzüm asma bitkisinde olduğu gibi bazı gövdeler bitkinin tırmanmasını sağlarlar.
Her gövdede bir ana gövde ile bu ana gövdeden çıkan dallar bulunur. Bitkilerin görev, çeşit ve özelliklerine göre gövde çeşitleri vardır. Bu çeşitlilik özelliğine, iklim ve ortam şartlarına bağlıdır.
Buğdayın ve kırlarda yetişen otların gövdesiyle, bir çam ağacının gövdesini hiç karşılaştırdınız mı? Bitkilerdeki gövde yapılarını karşılaştırdığımızda iki çeşit gövde yapısı olduğunu görürüz. Elma, çam, ceviz gibi uzun yıllar yaşayan bitkilerde odunsu gövde vardır. Fasulye, mısır, domates gibi yıl içerisinde sadece belli bir sezon yaşayan bitkilerde otsu gövde vardır.
Otsu ve Odunsu Gövdeler:
Genellikle ilkbaharla birlikte yeşeren,sonbaharda sararıp kuruyan,kışın ise yok olan gövdelere otsu gövde denir. İnce, zayıf gövdeleri olan otsu bitkiler 1-2 yıl yaşarlar. Fasulye, mısır, ıspanak gibi sebzelerle; yonca, çayır çimen otları gibi bitkiler otsu gövdelere örnek olarak verilebilir.
Otsu bitkiler, yer altı gövdeleri ve yer üstü gövdeleri olmak üzere iki tip gövde yapısına sahiptir.
1-Otsu Gövdeler
Yer Üstü Gövdeleri
a-Sarılıcı gövde:Örnek; sarmaşık, asma, fasulye
b-Sürünücü gövde:Örnek; çilek, karpuz, kavun
c-Dik gövde:Örnek; gül, zambak
d-Kısa gövde:Örnek; havuç, turp
Yer Altı Gövdeleri
a-Rizom gövde:Örnek; iris (mührü süleyman), manisa lalesi, ballı baba
b-Yassı gövde:Örnek; soğan, sarımsak, pırasa
c-Yumru gövde:Örnek; patates
Otsu gövdeler sadece bir sezon yaşayıp ölen bitkilerde görülür. Bu bitkilerdeki gövdeler, zayıf, sulu ve yeşil olurlar. Bitki sadece yapraklarıyla yapacağı fotosentez le yetinmeyip gövdesiyle de yapar. Bu şekilde kısacık bir zamanda çok zengin bir besin deposu hazırlanmış olur. Domates, patlıcan, lahana, karpuz, kavun gibi birçok örnek verebiliriz.
2-Odunsu Gövde
Ağaçlarda olduğu gibi, çok yıl yaşayan bitkilerin sağlam ve sert yapılı gövdelerine odunsu gövde denir. Odunsu gövdeli bitkiler, gövdeleri her yıl biraz daha kalınlaşarak ve boyuna uzayarak büyürler. Gövdeleri sert kalın ve dayanıklıdır. Gövdede bulunan hücrelerin, çeperlerinde odun özü birikir. Odun özü bitkiye sertlik ve sağlamlık verir. Elma, armut, şeftali, kiraz gibi meyveli ağaçlarla, çam, söğüt, kavak gibi meyvesiz ağaçlar odunsu gövdeli bitkilerdir.
Gövde Türleri
Sürünücü Gövde
Bazı gövdeler toprak üstünde sürünerek gelişir. Kavun, karpuz, kabak, salatalık gibi bitkiler zayıf ve uzun olan gövdeleriyle toprak üzerinde dik duramaz, ancak sürünerek gelişirler.
Etli Gövdeler
Kaktüs gibi kurak ve sıcak yerlerde yaşayan bitkilerde gövde, etli bir yapıdadır ve su depo eder. Bitki bu şekilde depo ettiği su ile zaman yaşayabilmektedir.
Yumru Gövdeler
Patetes bitkisinin hem yer altında hem yer üstünde gövdeleri vardır. Yer altındaki gövde yedek besin depo eder. Bu tür gövdelere yumru gövde denir.
Yassı Gövdeler
Soğan, sarımsak, lale ve pırasada gövde kısa ve yassıdır. Bu tür gövdeler yassı gövdelerdir.
Yer Altı Gövdeleri
Bu gövdelere rizom adı da verilebilir. Manisa lalesi, ballı baba, iris gibi bitkilerde gövde toprak altında ve yüzeye paralel olarak uzanır. Belirli yerlerden tomurcuk oluşur ve toprak üstüne çıkar.
Otsu gövdeler tek yıllık, odunsu gövdeler ise çok yıllık bitkilerdir. Odunsu gövdelerin dış kısmında mantar tabakası bulunur. Gövdenin kahverengi görünmesini sağlar ve gövdeyi dış etkilerden korur.
Odunsu Gövdelerde Yaş Halkaları
Odunsu gövdeli bir bitkinin gövdesi kesildiğinde merkezden çevreye doğru genişleyen halkalar görülür. Bu halkalara yaş halkalar denir. Yaş halkaları her yıl oluşan iletim borularının oluşturduğu tabakadır. Bitkinin yaşı yaş halkalarına göre belirlenir.
Botanik
-
Bitkisel Hormonlar Nelerdir?
-
Bitkisel Hormonları Nelerdir? Auxinler - Oksin Bitki Büyüme Hormonlarının Görevleri Nelerdir?
-
Pinus cembra - İsviçre Fıstık Çamı
-
Pinus banksiana - Banks çamı
-
Pinus aristata (Higori çamı)
-
Palinoloji – Polen Bilimi Hakkında Bilgi
-
Kaktüsgiller - Cactaceae Hakkında Bilgi
-
Papatyagiller - Asteraceae Hakkında Bilgi
-
Karanfilgiller - Caryophyllaceae Hakkında Bilgi
-
Periyant Nedir ? Periant (Çiçek Örtü Yaprakları)
-
Bitki Yaprak Tipleri Ve Görevleri - Yaprak Çeşitleri
-
Bitkilerde Gövde Çeşitleri ve Gövdenin Görevleri Nelerdir ?
-
Opuntia ficusindica - "Dikenli İncir"
-
Bitkilerde Bulunan Doğal Renk Maddeleri
-
Bitki Stresi: Abiyotik ve Biyotik Faktörler