Bitkilerin Sistemleri
Bitkilerin Sistemleri
* Bitkilerde farklı sistemler farklı görevleri yerine getirir.
Bitkilerde Taşıma Sistemi
* Maddelerin ilgili yerlere taşınmasını sağlar.
* İki çeşittir.
1) Su ve Minerallerin Taşınması
* Su ve mineraller köklerdeki emici tüylerle alınır. (suda yaşayan bitkiler bütün yüzeylerinden alır.)
* Su ve mineraller odun (ksilem) boruları ile taşınır.
* Odun boru hücreleri;
- Ölüdür,
- İnce boru oluşturur.
- Kökten yaprağa doğrudur.
- Taşıma hızlıdır.
- Su ve mineral taşır.
* Su ve minerallerin taşınması üç yolla olur.
a) Kök Basıncı
* Suyun topraktan alınması ve gövdede biraz ilerlemesini sağlar.
* Kökler daima bulundukları ortamdan daha yoğundur.
* Yoğunluk farkından dolayı kök hücrelerine osmozla suyun girmesidir.
b) Kılcallık
* Suyun gövdede ilerlemesini sağlar.
* Suyun odun borularca çekilmesidir. (Adezyon)
c) Terleme (Kohezyon)
* Suyun yapraklarca aşağıdan çekilmesidir.
* Köklerden yapraklardaki stomalara doğru su sütunu oluşur.
* Yapraktaki stomalardan terlemeyle su atılır ve yoğunluk artar.
* Yoğunluğun artması ile aşağıdan su çekilir. (Yoğunluk kademelenmesi)
Not:
* Bu üç kuvvetin etkisi ile metrelerce ağaçlara kolaylıkla su çıkarılabilir.
* Bu kuvvetlerin etki sırası kök basıncı > kılcallık > terleme şeklindedir.
* Bu kuvvetlerin büyüklük sırası terleme > kök basıncı > kılcallık şeklindedir.
2) Organik Maddelerin Taşınması
* Organik maddelerin taşınmasını sağlar.
* Organik maddeler dışardan alınmaz bitkiler kendi yapar. (genellikle glikoz yaprakta, amino asitler kökte yapılır)
* Organik maddeler soymuk (floem) boruları ile taşınır.
* Soymuk boru hücreleri;
- Canlıdır.
- Maddeler hücrelerin sitoplazmasından geçer. Ve hücrelerin birbirine bakan yüzleri geniş geçitlidir.
- Aşağıdan yukarı ve yukarıdan aşağıya doğru çift yönlüdür.
- Çift yönlüdür.
- Yavaştır.
- Glikoz, amino asit, vitamin vs taşır.
* Organik maddelerin taşınması sıvı basınçlarının farklı olması ve difüzyon kurallarına göre taşınır.
Bitkilerde Sindirim Sistemi
* Bitkilerde sindirim sistemi yoktur.
* Bütün canlılarda olduğu gibi bitkilerde hücrelerindeki büyük moleküllerden küçük molekül oluşturur. ( Hücre içi sindirim)
* Fakat böcekçil bitkiler azot ihtiyacını karşılamak için hücre dışı sindirim yapar.
* Bunun için;
- Bal özlü, yapışkan, renkli ve hoş kokulu yakalama organına sahiptir.
- Nasti hareketi ile böcek yakalanır.
- Hücre dışına ekzositoza enzim boşaltılır. (proteaz)
- Böceğin proteinleri hücre dışında sindirilir.
- Oluşan amino asitler difüzyon ve aktif taşımayla hücreye alınır.
- Bu amino asitleri kullanarak kendisi için gerekli proteinleri sentezler.
- Drosera, nephentes, dionea vs.
Bitkilerde Solunum Sistemi
* Gerekli gazların alınmasını sağlar.
* Gaz değişimleri difüzyonla olur.
* Bitkilerin bütün canlı hücreleri her zaman oksijenli solunum yapar.
* Bitkilerin sadece klorofilli hücreleri sadece ışık varken fotosentez yapar.
* Yapraklar ve otsu gövdeler;
- Stomalardan yapar.
- Gündüz karbondioksit alır ve oksijen verir.
- Gece oksijen alır ve karbondioksit verir.
* Kökler;
- Bütün yüzeyden sağlar.
- Gece ve gündüz, oksijen alır ve karbondioksit verir.
* Su bitkileri;
- Bütün yüzeyden sağlar.
- Gündüz karbondioksit alır ve oksijen verir.
- Gece oksijen alır ve karbondioksit verir.
* Odunsu gövdeler;
- Bütün lentisellerden sağlar.
- Ölü mantar hücrelerinden oluşur.
- Açılıp kapanmaz.
- Fotosentez yapmaz.
- Gövde ve dallarda bulunur.
- Gaz alış verişini sağlar.
- Gece ve gündüz, oksijen alır ve karbondioksit verir.
Bitkilerde Boşaltım Sistemi
* Hücrelerde metabolizma sonucu oluşan artık, işe yaramayan ve zararlı maddelerin atılmasını sağlar.
* Bitkilerde gelişmiş bir boşaltım sistemi yoktur genellikle artıklar kofullarda biriktirilir.
* Bitkilerde çeşitli artıklar değişik yollarla dışarı atışır.
* Oksijen;
- Sadece gündüz fotosentezle oluşur.
- Yaprak ve otsu gövdelerde stomalardan,
- Su bitkilerinde bütün yüzeyden atılır.
* Karbondioksit;
- Gece ve gündüz solunumla oluşur fakat sadece gece atılır.
- Yaprak ve otsu gövdelerde stomalardan,
- Odunsu gövdelerde lentisellerden,
- Kök ve su bitkilerinde bütün yüzeyden atılır.
* Su;
- Köklerdeki emici tüylerle alınır.
- Yaprak ve otsu gövdelerde stomalardan, odunsu gövdelerde lentisellerden terlemeyle atılır.
- Nemli havalarda özel kanallarla (hidatot) damlamayla (gutasyon) atılır.
* Bazı organik ve inorganik maddeler;
- Organik maddeler metabolizmada üretilir, inorganikler ise topraktan alınır.
- Yaprak ve meyvelerde depolanır. Dökülmeyle atılır.
- Bazı bitkiler kökleriyle toprağa verir. Buda bitkilerin dağılımını etkiler.
Bitkilerde Destek Sistemi
* Otsu bitkileri desteklik turgor basıncı ve hücre çeperi ile sağlanır.
* Odunsu bitkilere desteklik canlı pek doku (kollenkima) ve ölü sert doku (sklerankima) sağlar.
Bitkilerde Sinir Sistemi
* Bitkilerde sinir sistemi yoktur, uyarılara tepki hormonlarla verilir.
Bitkilerde Hormonlar
* Bitkilerde hormonlar büyüme ve gelişmeyle ilgilidir.
a) Oksin
* Kök, gövde ve dal uçlarında bulunur.
* Meristem dokuların mitoz bölünmesini hızlandırır
* Boyca büyümeyi sağlar.
* Ayrıca meyve oluşumu, çiçek açma ve fazlası yaprak dökümünü sağlar.
* En önemli özelliği ışıktan kaçması ve ışıkta etkisini gösterememesidir. Buda yönelim hareketlerini yaptırır.
b) Giberellin
* Gövdede ve meyvelerde bulunur.
* Kambiyumun mitoz bölünmesini hızlandırır.
* Gövde ve meyve büyümesini sağlar.
* Ayrıca çimlenmeyi uyarır.
c) Sitokinin
* İlkbaharda tomurcuk gelişimini uyarır.
* Ayrıca çimlenmeyi uyarır.
d) Absisik Asit
* Tomurcuk gelişimini durdurur. (dormansi)
e) Etilen:
* Yaprak dökümünü ve meyve olgunlaşmasını sağlar.
* Bulunduğu yerde etkindir.
Bitkisel Hareketler
* Bitkilerde üç çeşit hareket görülür.
1) Tropizm (Yönelim)
* Bitkilerin bir uyarana doğru (+) veya aksine (-) doğru yönelinmesidir. Yani uyaranın yönü önemlidir.
* Bitkilerin ışığa doğru yönelmesi (+) fototropizm, kimyasal bir maddeye yönelmelerine (+) kemotropizm, köklerin yerçekimi boyunca büyümesi (+) jeotropizm, gövdenin yerçekiminin zıttına büyümesi (-) jeotropizmdir.
2) Taksi (Yer Değiştirme)
* Bitkilerin bir uyarana doğru (+) gitmesi veya uyarandan kaçması (-) Şeklinde olan harekettir. Yani uyaranın yönü önemlidir.
* Bir yere tutulu olmayan bitkiler için geçerlidir.
* Bitkilerin ışığa doğru hareket etmesi (+) fototaksi, kimyasal maddelere doğru hareket etmesi (+) kemotaksi, kimyasal maddeden kaçması (-) kemotaksidir.
3) Nasti (Irganım)
* Bitkilerdeki açılıp kapanma hareketleridir.
* Turgor basıncı ile sağlanır.
* Uyaranın yönü önemli değildir.
* Sıcaklıkla bitkilerin çiçek açması termonasti, böcekçil bitkilerin böcek yakalaması tigmonasti, akşam sefasının gün açtıktan sonra çiçek açması fotonastidir.
Botanik
-
Bitkisel Hormonlar Nelerdir?
-
Bitkisel Hormonları Nelerdir? Auxinler - Oksin Bitki Büyüme Hormonlarının Görevleri Nelerdir?
-
Pinus cembra - İsviçre Fıstık Çamı
-
Pinus banksiana - Banks çamı
-
Pinus aristata (Higori çamı)
-
Palinoloji – Polen Bilimi Hakkında Bilgi
-
Kaktüsgiller - Cactaceae Hakkında Bilgi
-
Papatyagiller - Asteraceae Hakkında Bilgi
-
Karanfilgiller - Caryophyllaceae Hakkında Bilgi
-
Periyant Nedir ? Periant (Çiçek Örtü Yaprakları)
-
Bitki Yaprak Tipleri Ve Görevleri - Yaprak Çeşitleri
-
Bitkilerde Gövde Çeşitleri ve Gövdenin Görevleri Nelerdir ?
-
Opuntia ficusindica - "Dikenli İncir"
-
Bitkilerde Bulunan Doğal Renk Maddeleri
-
Bitki Stresi: Abiyotik ve Biyotik Faktörler