Bitkisel hormonlar ve Bitkilerde hormon üretilen yapılar
Bitkilerde hormon üretilen yapılar:
1) Kök ve gövde ucu
2) Yapraklar
3) Tohum
4) Depo gövde ve köklerde
5) Tomurcuk
6) Dikotiledon’larda yara bölgesi
7) Meyve Bitkilerde taşıma sistemi olmadığı için hormonların taşınması difüzyonla olur. Hedef yapılar, hormon üreten yapılara çok yakındırlar Bitkisel hormonlar;
Bitkilerde hücre bölünmesi, hücre büyümesi , çimlenmenin uyarılması veya engellenmesi, gövde – meyva- yaprak- kök büyümesi, meyva olgunlaşması, yaprak dökülmesi, Yaraların kapanması, tropizma gibi önemli yaşamsal olayların gerçekleşmesinde rol oynayan organik maddelerdir.
Bitkisel hormonları bitkilerde geçekleştirdikleri etkiye göre iki grupta incelenebilir.
Gelişimi uyaran hormonlar: Oksin – Sitokinin – Giberillin
Gelişime ket vuran hormonlar: Absisik asit – Etilen – Çok miktardaki oksin
Başlıca bitkisel hormonlar ve görevleri:
1-Oksin:
Üretildiği yer: Gövde ve kök uçlarında , yapraklarda meristematik hücrelere tarafından oluşturulur.
Etkisi:
1-Büyüme bölgesindeki hücrelerin büyümesini sağlar.
2-Bazı dokularda hücre bölünmesini uyarır.
3-Yeni köklerin oluşumunda rol oynar.
4-Hücre , doku farklılaşması sağlar.
5-Gövde, kök, yaprak ve meyve büyümesini sağlar.
6-Fototropizmaya neden olur.
7-Ovaryum gelişimini uyarır ve tohumsuz meyve oluşumunu sağlar.
8-İlkbaharda kambium faaliyetini başlatır.
9-Döllenen çiçeğin ve yaprakların dökülmesini önler
10-Az salgılandığında yapraklar dökülür.
11-Çok salgılandığında büyüme ve gelişmeye ket vurur.
12-Stomaların açılıp kapanmasına etki eder.
2-Giberillinler:
Etkisi:
1-Gövdenin hızlı ve anormal uzamasını sağlar.
2-Tohum çimlenmesini uyarır.
3-Çiçeklenmeyi ve erken çiçek açmayı uyarır.
4-Meyve büyümesini sağlar.
5-Tohumda depo nişastanın kullanılabilir glikoza dönüşümünü uyarır.
3-Sitokininler:
Üretildiği yer: Sitokininlerin ana kaynağı köklerdir.
Etkisi:
1-Hücre bölünmesini uyarır.
2-Bitkide büyümeyi sağlar.
3-Protoplastların kloroplastlar haline gelmesini sağlar.
4-Yaprak dökülmesini engeller.
5-Tomurcuklardan filiz ve yaprak oluşumunu uyarır.
4)-Absisik asit:
Etkisi:
1-Tomurcuk ve tohumlarda uyku halinin başlaması.
2-Hücre bölünmesinin azaltılması.
3-Su kayıbında stomaların kapanması.
4-Yeşil yaprakların yerini koruyucu pulların alması.
5)-Etilen:
Etkisi:
1-Meyve olgunlaşmasını uyarır.
2-Yaprak dökülmesini uyarır.
Bitkilerde doğal olarak üretilen gaz halindeki bir olgunlaştırma hormonudur. Özellikle yeşil muzların olgunlaştırılması ve sarartılması, yeme olumunda ve
fakat yeşil olarak derilen mandarin ve limon gibi bazı turunçgillerin kabuklarının sarartılması için kullanılmaktadır. Kullanılan etilenin kaynağı direk etilen veya asetilen gazı olduğu gibi bazı etilen üreten kimyasallar da olmaktadır.
Bitki içerisinde üretilen bu hormonlardan oksinler, sitokininler ve etilen kimya sanayinin yardımıyla yapay olarak üretilebilmektedir. Bu maddeler, etilen hariç kimyasal yapı olarak bitkisel doğal hormonlarla aynı olmamakla birlikte, bitkilerde kullanıldığında doğal hormonlara benzer veya aynı etkileri oluşturmaktadır. Bu maddeler doğal hormonların bitkilerden saflaştırılması güç ve zahmetli olması nedeniyle yapay olarak üretilmektedir.
Bitki içerisinde ve yapay olarak üretilen, bitkilerde hormonal etkiye sahip tüm kimyasallara ise büyümeyi düzenleyici maddeler adı verilmektedir. Bu maddelerden sadece bitki içerisinde üretilenlere ise bitkisel hormonlar adı verilmektedir.
Oksinler, bitki büyümesini düzenleyici maddeler içerisinde en yaygın kullanılanıdır. Tarımda yapay formu kullanılmaktadır. Naftelen asetik asit, 2,4 dikloro fenoksi asetik asit, indol butrik asit gibi pek çok formu bulunmaktadır.
Günümüzde giberellinlerin bitkilerde 108 değişik formu bulunmuştur. Bu gibberellinlere GA1, GA2,…..GA108 gibi isimler verilmiştir. Tarımda en yaygın kullanılan formu GA3, GA4 ve GA7'dir. Bu gibberellinler, Giberella fujikuroi mantarından elde edilerek kullanılmaktadır.
Sitokininler, oksin ve giberellinlerde olduğu gibi pek çok farklı yapıda kimyasalları içermektedir. Tarımda daha çok benzil adenin adı verilen yapay sitokinin yaygın olarak kullanılmaktadır.
Bu hormonların yanı sıra, son zamanlarda bitkilerden elde edilen ve hormonal etkilerinin olduğu kanıtlanan maddeler de bulunmaktadır. Bunlar brassinosteroidler, salisilik asit, jasmonik asit ve poliaminlerdir. Brassinosteroidler, salisilik asit ve poliaminler yapay olarak üretilebilmektedir. Günümüzde bu maddelerin tarımda sınırlı sayıda kullanım alanı mevcuttur.
Tarımda, bitki hormonları genellikle bir sorun olduğu taktirde ve çok düşük miktarlarda kullanılmalıdır. Kullanılan bu miktar çok düşük düzeylerde olduğu için ürünün derim zamanına kadar olan sürede bitki içerisinde parçalanmakta veya zararsız bir düzeye inmektedir. Dolayısıyla, uygulamada gereksinim duyulan madde miktarı aşılmadığı taktirde, bitki hormonlarının insan sağlığı açısından sakıncalı olabileceği düşünülmemelidir. Gereksinim duyulmadığı halde veya gereksinim duyulan miktardan daha yüksek dozda bitkiye uygulanıldığı taktirde ise üretici, kullanılan söz konusu maddenin istenilen amaca hizmet edemeyeceğini, bitkiye yarar yerine zarar vereceğini, bu uygulanan yüksek doza karşı meyve anormalileri gibi bitkinin tepki göstereceğini ve tüketicinin de üreticiyi bu meyvelere ilgi göstermeyerek cezalandıracağını bilmelidir.
Botanik
-
Bitkisel Hormonlar Nelerdir?
-
Bitkisel Hormonları Nelerdir? Auxinler - Oksin Bitki Büyüme Hormonlarının Görevleri Nelerdir?
-
Pinus cembra - İsviçre Fıstık Çamı
-
Pinus banksiana - Banks çamı
-
Pinus aristata (Higori çamı)
-
Palinoloji – Polen Bilimi Hakkında Bilgi
-
Kaktüsgiller - Cactaceae Hakkında Bilgi
-
Papatyagiller - Asteraceae Hakkında Bilgi
-
Karanfilgiller - Caryophyllaceae Hakkında Bilgi
-
Periyant Nedir ? Periant (Çiçek Örtü Yaprakları)
-
Bitki Yaprak Tipleri Ve Görevleri - Yaprak Çeşitleri
-
Bitkilerde Gövde Çeşitleri ve Gövdenin Görevleri Nelerdir ?
-
Opuntia ficusindica - "Dikenli İncir"
-
Bitkilerde Bulunan Doğal Renk Maddeleri
-
Bitki Stresi: Abiyotik ve Biyotik Faktörler