Biyologlar - Biyolojiye Gerçekçi Yaklaşım

Biyolojik Silahların Tarihçesi

---

Biyolojik silahların kullanımının insanlık tarihi kadar eski olduğu söylenebilir. Biyolojik silahın bilinen en eski tarihi M.Ö. 300’lü yıllarda Perslerin, Asurluların ve Atinalıların düşmanlarını yenmek için içme sularına hayvan leşlerini atmalarına kadar dayanmaktadır.

11 ve 12. yüzyıllarda Kudüs topraklarını ele geçirmek isteyen Haçlı ordusu, Müslümanlar tarafından bulaştırılan veba mikrobuyla büyük zayiat vermiş ve amaçlarına ulaşamamıştır.

13. yüzyılda da İspanyollar, Amerika’ya geldiklerinde oradaki yerlilere daha önce çiçek hastalığına yakalanmış ve ölmüş insanların kıyafetlerini vermişler, çiçek salgınının başlamasına ve birçok yerlinin ölümüne neden olmuşlardır.

Canlı bir organizmanın ilk kez bilinçli bir şekilde insanlara karşı kullanımı ise Tatarlar tarafından gerçekleştirilmiştir. 1346’da Kırım’daki (şimdiki Ukrayna sınırları içerisinde kalan) Kefe şehrini kuşatan Tatarlar, uzun süren kuşatmayı vebadan ölen insan cesetlerini mancınıkla şehrin surlarından içeri atarak meydana getirdikleri veba salgınıyla sonlandırmışlardır. Bazı tip tarihçilerine göre bu olay, Ortaçağ’da 1347 ve 1351 yılları arasında Avrupa’da yayılan ve 25 milyon insanin ölümüne neden olan veba salgınının nedenleri arasında gösterilmektedir.

18. yüzyılda Kuzey Amerika’da; önce İngilizler sonra Amerikalılar suçiçeği mikrobu taşıyan battaniyeleri Kızıl Derililere vermişler ve büyük bir çiçek salgınına neden olmuşlardır. Yüz binlerce Kızıl Derilinin bu şekilde öldürülmesiyle tarihin en büyük jenositlerinden biri gerçekleştirilmiştir.

1863 yılının Temmuz ayında Amerikan iç savaşında konfederasyon ordusunun geri çekilmesi sırasında General Johnston gölleri ölülerle doldurtarak su kaynaklarını zehirledi ve General Sherman’in kuvvetlerini engelledi.

I. Dünya Savaşı’nda Almanlar, ABD’den müttefik ordularına gönderilecek olan çiftlik hayvanları ve Romen süvari atları arasında ruam hastalığı salgınını çıkartmışlardır. Ayrıca bu dönemde Almanya’nın İtalya’da kolera, St. Petersburg’da da veba hastalığı yaydığı iddia edilmektedir.

19. yüzyıla kadar mikroorganizmaların özellikleri, etkileri ve korunma yöntemleri hakkında çok az şey biliniyordu. Bunun sonucu olarak milletler bir mikroorganizmayı düşmanlarına karşı silah olarak kullanırken kendileri de bundan zarar görüyorlardı. Yine de bu yöntemler, mikroorganizmalara karşı korunma yöntemlerinin keşfedildiği 19. yüzyıla kadar kullanıldı.

17 Temmuz 1925 yılında 40 ülke kimyasal ve biyolojik silahların kullanımını Cenevre Protokolü’nü imzalayarak yasaklamıştır. Zehirli gazlar ve biyolojik silahların kullanımı savaşlar sırasında yasaklanırken kimyasal ve biyolojik savaş maddelerinin araştırılması, geliştirilmesi, silahlandırılması ve stok yapılması yasaklanmamıştır.

2. Dünya Savaşı sırasında (1939-1942 yılları arasında) Japon kuvvetleri, Çin ve Mançurya’da şarbon, veba, çiçek, tularemi, ruam, kolera, kızıl, menenjit, tüberlükoz, tifo, tetanus, hemorajik ateş ve difteri gibi çeşitli enfeksiyon hastalıklarını esirler üzerinde deneyip, 10 binden fazla insanin ölümüne yol açmıştır.

13 Ağustos 1945’te ABD Hiroşima’ya atom bombası attıktan ve Ruslar Kore ve Mançurya’yı işgal ettikten sonra Japonya kısa fakat kötü biyolojik savaş tarihine son vererek tüm biyolojik savaş tesislerini imha etmiştir. 1982’de Japon hükümeti bir rapor yayınlatmış ve bu raporda biyolojik savaşla ilgili deneylerin olağanüstü savaş zamanında meydana geldiğini ve insanlık açısından üzgün olduklarını ifade etmiştir.

Aynı yıllarda İngilizler, İskoçya açıklarındaki Greenad Adalarında şarbonla çok sayıda deneme yapmışlar ve ada topraklarının 36 yıl boyunca şarbon sporlarıyla kalmasına neden olmuşlardır. Adanın temizlenmesine 1979’da başlanmış ve 280 ton formaldehit kullanıldıktan sonra ancak 1987’de tam anlamıyla temizlenebilmiştir.

1950’li yıllarda Amerikan ordusu biyolojik bir silahı taklit ve gerçek bir biyolojik silahın kullanımında meteorolojik koşulların etkisini araştırmak amacıyla San Fransisco’da Serratia marcescens isimli bir bakteriyi yaydı. Bu bakteri hastalık yapmıyordu. Bu deneme 1970 yılında The Washington Post Gazetesi tarafından yayınlanıncaya kadar halktan gizlendi. Daha sonra Standford Üniversitesi Hastanesi’nde S. marcescens’e bağlı üriner sistem enfeksiyonu salgını oldu ve bir hasta endokardit nedeniyle öldü. Salgının ordunun yaptığı bu denemeyle olan ilgisi hala bilinmemektedir.

25 Kasım 1969’da Amerikan Başkanı Nixon biyolojik savaş maddelerinin ve silahlarının kullanımını tek yönlü yasakladı. Tüm biyolojik araştırmalar bağışıklık kazanma, kesif ve emniyet gibi güvenliğe yönelik olarak sınırlandırıldı. 14 Şubat 1970’de de biyolojik ve kimyasal olarak üretilen toksinler de bir bildiriyle yasaklandı. 1972 yılında ise ABD biyolojik savaş maddelerini yok etti.

22 Ocak 1975’de biyolojik ve toksin savaş maddelerinin üretimi, stoğu ve geliştirilmesini yasaklayan biyolojik silahlar anlaşması Rusya dahil 151 ülke tarafından imzalandı. 1979 yılında Rusya’nın Sverdlovsk şehrinde birçok kişi antraxin havaya yayılması sonucu akciğer ödeminden öldü. 1992’de ABD’yi ziyaret eden Rusya Federasyonu Başkanı Boris Yeltsin bu olayın biyolojik savaş maddesi üretim merkezinden kaza sonucu sızan aerosol antrax bakterilerinden kaynaklandığını tasdik etti.

1969’da başlayıp 1975’de 151 ülke tarafından imzalanan biyolojik silahların üretimi, depolanması ve kullanımının yasaklanmasına ilişkin anlaşmaya rağmen bugün bu silahların üretimi ve depolanması halen birçok ülkede gizlilik içerisinde sürdürülmektedir.

Anlaşmaya rağmen biyolojik silahların kullanıldığının tespitinin çok zor olusu, önümüzdeki savaşlarda veya savaş yokken dahi düşman ülkelerin insan gücü ve ekonomisini zayıflatmak için gizlice kullanılabileceğini ortaya koymaktadır.

Bunların dışında Tokyo’da 1995 yılında bir metro istasyonuna sarin gazıyla saldırı düzenleyip çok sayıda kişinin ölümüne neden olan terörist örgüt Aum Shinri Kyo’nun en az sekiz defa şarbon ve botulinum toksini ile saldırı düzenlediği ancak başarılı olamadığı saptanmıştır.

11 Eylül 2001’de ABD’ye yönelik terörist saldırılar sonrasında değişik kuruluşlara gönderilen mektuplar içinde toz halinde şarbon sporları saptanmış, yedisi akciğer ve kalanı deri şarbonu olmak üzere 15 kişide hastalık tespit edilmiştir. Bu tarih itibariyle ABD dışından şimdiye kadar şarbona yakalanan kişi bildirilmemiştir.

---