Biyologlar - Biyolojiye Gerçekçi Yaklaşım

Canlılarda davranış

---

Tek hücreli canlılarda davranışlar

Bir uyartıya karşı canlının yer değiştirmesine taksi denir. Amip fazla ışıktan kaçar → Negatif foto taksi Amip besinli ortamda besine yönelir → Pozitif kemo taksi NOT: Bu olaylar sinir sistemiyle gerçekleşir.
Bitkilerde davranışlar

Uyartıya karşı pozitif veya negatif yönelmeye tropizma denir. Yönelmeyi oksin hormonu sağlar. Oksin hormonu arttıkça hücre bölünmesi artar. Az ışıklı yerlerde oksin hormonu daha fazla salgılanır. Uzun süreli tepkilerdir.
Fotozma: Işığa yönelim.
Geozma: Yerçekimine yönelim.
Hidrozma: Suya yönelim
Kemozma: Kimyasal maddelere yönelim
Trava: Köklerin, yaralanan bölgenin tersine yönelmesi
Haptotma: Sarmaşık gibi bitkilerin tutunma kökleriyle başka bir yapıya tutunmasını sağlar.

NOT: Etkiye karşı verilen yönsüz tepkiye nasti denir. Turgor basıncıyla oluşur. Kısa sürede verilen tepkilerdir.
Fotoni: Aslanağzı bitkisinin ışıkta açılması, karanlıkta kapanması
Termoi: Lalenin yaprakları 5-10 °C’ta kapalı, 10-15 °C’ta açıktır
Sismoi: küstümotu bitkisinin dokunulduğunda yapraklarını kapatması

Hayvanlarda davranışlar

Kalıtsal (doğal) davranışlar: Doğuştan gelen davranışlardır. Örn: İnsanın doğumundan hemen sonra akciğerlerinin çalışması. Kazların V şeklinde uçması. İpek böceği tırtılının kozasını ergin olunca yapması.

Refleks ve İçgüdüsel Davranışlar: Canlılarda etkiye karşı oluşan ani ve değişmez tepkilere refleks denir. Sinir sistemi olan tüm canlılarda refleksler oluşur. Örn: Parmağına iğne batan birinin elini çekmesi, emme refleksi, araba kullanma

NOT: Uyarıya karşı verilen kalıtsal, karmaşık davranışlar içgüdüsel davranışlardır.

Örnek:
Kuşların yuva yapması, kuşların göç etmesi. Kazanılmış Davranışlar: Deneyim sonucu değişen davranışlardır.

Örn: Kargaların bostan korkuluğundan kaçması

Fizyolojik ve davranışsal tepkilerin 24 saatlik zaman aralıklarında tekrarlanmasına günlük döngü denir. Günlük döngünün çok düzenli olması vücut içinde bir biyolojik saatle kontrol edildiğini gösterir.Bununla birlikte biyolojik saat günlük döngüye göre biraz hızlı ya da yavaş çalışır. biyolojik saat, gün ışığı gibi dış(çevresel) bir uyarı tarafından sürekli ayarlanmış olmalıdır. Örneğin bir böceğin biyolojik saatinin 25 saatte bir tamamlandığını kabul edelim. Böceğin biyolojik saatinin normal gece-gündüz döngüsüyle aynı fazda kalması için hergün bir saatlik ayarlama yapılabilir. Fakat böcek uzunca bir süre ışıkta tutulursa, biyolojik saatin günlük ayarlaması yapılamayacaktır. Böylece böceğin biyolojik saati gerçek gece-gündüz döngüsüyle aynı fazda olmaktan gittikçe çıkacaktır. Eğer böcek gün ışığında sürekli 10 gün tutulursa 10. günde biyolojik saatin günlük normal döngüden 10 saat farklılaşmış olduğu görülecektir.

Sosyal davranışlar

Canlılar; üreme, beslenme, barınma, korunma gibi sebeplerden dolayı sosyal davranışlar sergilerler. Örn: Arıların Dansı, böceklerin feromon salgılaması

Topluluk halinde yaşan canlılarda grup davranışları vardır ve bu sosyal bir davranıştır. Bu davranış grup içinde dayanışmayı arttırır ve türün evrim sürecinde baki kalmasında avantajlar sağlar. İşbirliği, yarışma, oyun, savunma, iletişim meydana getirir ve bir hiyerarşi oluşturur.

Otorite seviyelerine göre bireylerin organizasyonuna sosyal hiyerarşi denir. Hiyerarşi bir ast-üst ilişkisi getirdiği gibi belirli bir özdenetim de sağlar.

---