Biyologlar - Biyolojiye Gerçekçi Yaklaşım

Chanarin-Dorfman Sendromu

---

Dorfman-Chanarin Sendromu, otozomal resesif geçişli nadir bir nötral lipit depo bozukluğudur. Bu multisistemik hastalıkta nonbüllöz iktiyozis, vakuollü lökositler, miyopati, nöropati, sağırlık, gelişme geriliği, göz ve karaciğer patolojileri izlenebilir.

Chanarin-Dorfman sendromu, yağların (lipitlerin) vücutta anormal bir şekilde depolanması durumudur. Bu sendroma sahip bireyler, trigliserit adı verilen belirli yağları parçalayamaz ve bu yağlar cilt, karaciğer, kaslar, bağırsak, gözler ve kulaklar dahil olmak üzere organ ve dokularda birikir. Bu duruma sahip kişilerde ayrıca genellikle doğumda mevcut olan kuru, pullu cilt (iktiyoz) bozuklukları görülebilmektedir. Bu semptomlara ek olarak karaciğer büyümesi (hepatomegali), göz de katarakt, hareketlerin koordinasyonunda zorluk (ataksi), işitme kaybı, boy kısalığı, kas zayıflığı (miyopati), hafif zeka geriliği ve gözlerin istemsiz hareketide (nistagmus) yer alır.

Bu işaretler ve semptomlar, Chanarin-Dorfman sendromlu bireyler arasında büyük farklılıklar gösterir. Bazı kişilerde sadece iktiyoz olabilirken bazılarında vücudun birçok bölgesini etkileyen semptomlar gözlemlenmektedir.

Chanarin-Dorfman sendromu nadir görülen bir hastalık olmakla birlikte görülme sıklığı bilinmemektedir.

Chanarin-Dorfman sendromu nedenleri nelerdir?

Chanarin-Dorfman sendromu, ABHD5 geninde meydana gelen mutasyonlar sonucu ortaya çıkmaktadır. Bu gen trigliseritleri parçalayabilen ATGL enziminin, aktif duruma getirilmesi için gereken proteinin üretilmesini sağlayan direktifler vermekte ve trigliseritler hücrelerimizde depolanan asıl enerji kaynağı olduğundan kullanılmadan önce daha basit (küçük) molekül olan yağ asitlerine parçalanmalıdırlar.

ABHD5 geni (etkin) bir enzime döner yağ trigliserit lipaz (ATGL) olarak adlandırılan bir proteinin yapmak için talimatlar içerir. ATGL enzimi, hücrelerde depolanan enerjinin ana kaynağı olan trigliserit adı verilen yağların parçalanmasında rol oynar. Trigliseritler, lipid damlacıkları (adipozomlar olarak da adlandırılır) adı verilen hücre yapılarının ana bileşenidir. ABHD5 proteini ve ATGL enzimi, lipid damlacıklarının yüzeyinde bulunur. ATGL enzimi aktive edildiğinde, vücuda enerji sağlamak için bu yapılardaki trigliseritleri parçalar.

Bu gende meydana gelen mutasyonlar sonucunda üretilen protein, ATGL enzimini aktif konuma getiremediğinden trigliseritler parçalanamaz, vücuttaki doku ve organlarda birikim gösterir. Bu birikim beraberinde Chanarin-Dorfman sendromunun semptomlarını ortaya çıkarmaktadır.

Chanarin-Dorfman sendromunda kalıtım 

Chanarin-Dorfman sendromu, otozomal resesif (çekinik) yani her hücredeki genin her iki kopyasında da mutasyon görülen kalıtım modeli ile kalıtılır. Bu hastalığa sahip bireylerin ebeveynlerinin her ikisi de mutasyonlu geni taşırlar fakat bu hastalığın semptomlarını (belirtilerini) göstermezler

Credit: ABD Ulusal Tıp Kütüphanesi

Bu Hastalığın Diğer İsimleri

CDS

Chanarin-Dorfman hastalığı

İhtiyotik nötr lipid depo hastalığı

İktiyozlu nötr lipid depo hastalığı

İktiyozlu trigliserit depo hastalığı

Bozulmuş uzun zincirli yağ asidi oksidasyonu ile trigliserit depolama hastalığı

Kaynak: 

https://medlineplus.gov/genetics/condition/chanarin-dorfman-syndrome/#resources

https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/499943

---