Biyologlar - Biyolojiye Gerçekçi Yaklaşım

Çiçeklerde Tozlaşma

---

Döllenmenin olabilmesi için, polen tanelerinin herhangi bir araç ile erkek organın başçık(arter) kısmında dişi organın tepecik(stigma) kısmına taşınması gerekir.Bu taşınma olayına tozlaşma adı verilir.Tozlaşma iki tipte olmaktadır.Bunlardan birisi çiçeğin dişi organına aynı çiçeğin erkek organından veya aynı bitkinin başka çiçeğinden çiçek tozu gelerek döllerse buna autogami denir. Bezelye,fasulye,pamuk,buğday,p irinç,domates ve tütün çiçeklerinde bu şekilde tozlaşma görülür. Bir diğer tozlaşma şeklinde ise bir çiçek üzerinde meydana gelen polenler aynı türden başka bir dişi çiçeğin dişi organına gelir ve döllenme olur. Buna da allogomi ve ya heterogomi denir. Bitkilerde çoğunlukla bu döllenme olur. Bunun sağlanması autogaminin önlenmesi içinde aynı çiçekteki erkek ve dişi organlar farklı zamanlar da olgunlaşır. Bazı bitki türlerinin eşey organları farklı yapılışta olup ,dişi organın boyuncuğunun uzunluğu ile erkek organın flamenti boy yönünden farklılık vardır ve autogami kısmen engellenmiş olur.
????: Web Hattı - Türkiyenin En Güncel Forumu www.webhatti.com/showthread.php?t=49183
Bitkilerde bu tozlaşma üç yolla olmaktadır;
a)Rüzgar ile(anemofili): Tozlaşma rüzgar aracılığı ile olmaktadır. Bu bitkilerin çiçekleri genellikle küçük ve gösterişsizdir. Periant küçülmüş veya ortadan kalkmıştır. Stigmalar büyük ve dallanmıştır. Polen keseleri çok fazla polen ihtiva etmektedir ve polen taneleri küçük,hafif ve kurudurlar. Kavak,söğüt,ceviz,meşe,buğday ve diğer çayır otlarında bu tozlaşma olmaktadır.
b)Su ile(hidrofili):Bazı su bitkilerin de görülür.
c)Böcekler ile tozlaşma(emtemofili): Çiçekli bitkilerin büyük bir kısmında tozlaşma böcekler vasıtası ile olur.Bunlardan başlıcaları ;arılar,kelebekler,sinekler ve diğer kın kanatlılardır.Bazı bitkilerde kuşlar tozlaşmayı sağlamaktadır.Bu çiçekler,parlak ve güzel renkleri,ihtiva ettikleri bal özleri sayesinde böceklerin uğrak yeri olmaktadırlar. Bazen böcekler bal özü yerine polen tanelerinden besin olarak istifade ederler.
Bir böcek bal özü veya polen tanesi yemek için bir çiçeğe konduğu zaman ,erkek organların
başçıklarındaki polen tanelerinden bazıları böceğin dokunması ile yerinden ayrılır ve böceğin tüylü vücuduna yapışır. Bundan sonra böcek bu çiçekten ayrılıp başka bir çiçeğe konunca vücuduna yapışmış olan polenlerde beraber taşınarak çiçeğin stigmasına gelerek tozlaşma sağlanmış olur.

---