Deniz Anemonları - Denizşakayığı -

Deniz anemonları Cnidaria, sınıf Anthozoa, alt sınıf Hexacorallia filumunda sınıflandırılır. Cnidarians olarak, deniz anemonları mercanlar, denizanası, tüpte yaşayan anemonlar ve Hydra ile ilgilidir.

Denizanasının aksine, deniz anemonlarının yaşam döngüsünde medusa aşaması bulunmamaktadır.

Tipik bir deniz anemonu, tabanı ile sert bir yüzeye tutturulmuş tek bir poliptir, ancak bazı türler yumuşak tortulu alanlarda da yaşar ve su yüzeyinin yakınında yüzer. Polip, tentacles halkası ve merkezi bir ağzı olan bir oral disk tarafından tepelenmiş bir sütun gövdesine sahiptir. Dokunaçlar vücut boşluğunun içine çekilebilir veya çevreden geçen avı yakalamak için genişletilebilir. Cnidositler (batma hücreleri) ile silahlanmış durumdadır. Birçok türde, ek beslenme, tek hücreli dinoflagellatlar, zooxanthellae veya hücreler içinde yaşayan yeşil algler, zoochlorellae ile simbiyotik bir ilişkiden gelir. Bazı deniz anemon türleri, karşılıklı yararları için münzevi yengeçler, küçük balıklar veya diğer hayvanlarla birlikte yaşarlar.

Deniz anemonları sperm ve yumurtaları ağızdan denize serbest bırakarak ürerler. Elde edilen döllenmiş yumurtalar, bir süre planktonik olduktan sonra deniz tabanına yerleşen ve doğrudan küçük poliplerine dönüşen planula larvalarına dönüşür. Deniz anemonları, asseptik olarak, yarıya veya poliplere dönüşen daha küçük parçalara bölünerek de ürer. Deniz anemonları bazen resif akvaryumlarında tutulur. Akvaryumlarda kullanılmak için küresel ticaret amaçlı olarak doğadan toplanmaya bağlı olarak bazı bölgelerde deniz anemon popülasyonlarının azaldığı bilinmektedir.

Honshu Pasifik sahillerinden Afrika sahillerine yaygın olarak dağıtılmıştır. Vücudun yüksekliği yaklaşık 1 cm'dir. Dokunaçlar yaklaşık 3 cm uzunluğundadır ve vücut için yeterince uzun ve birçok dokunaç kümesi mevcuttur. Simbiyotik algler dokunaç hücrelerinde bulunur ve genellikle sarımsı kahverengi veya kıpkırmızıdır. Vücuda dokunduğunuzda, dokunaçlar kolayca düşer ve bütün dokunaçlardan yenilenir ve bazen koloni oluşturmak için vücut tarafından aseksüel olarak tomurcuklanır.

Anemonların yüzeylere tutunmaya yarayan bir gövdeleri, beslenme ve boşaltım için kullandıkları bir ağızları ve bu ağzın etrafında dizili olan yakıcı tentakülleri mevcutur. Anemonlar genellikle palyaço balıklarının yuva olarak kullandıkları canlılar olarakda tanınmaktadır. Fakat bunların dışında birçok farklı tür anemon mevcuutur. Bazı türler fotosentetik yani besininin bir kısmını ışık yoluyla elde ederken bazı türler ışığa ihtiyaç duymazlar. Ortak yönleri ise hepsinin de dışarıdan beslenmeye ihtiyaç duymasıdır.

Deniz anemonlarının bilinen 46 familyası ve 1142 türü bulunmaktadır. Bulunan 1142 tür arasından 10 tanesi anemon balıkları ile simbiyotik yaşam sürmektedir.

Deniz akvaryum balıkları arasında % 35 ile en çok tercih edilen Damsel ve Palyaço balıklarının anemonların bulunduğu ortamları tercih etmeleri ise bu canlıların deniz akvaryumları için önemini ortaya çıkarmaktadır Actiniaria takımında sınıflandırılan, suda bulunan ve avlanarak yaşayan hayvanlardır.

Denizşakayıkları temel disk ve ağız diski olmak üzere iki kısımdan oluşur. Temel disk yüzeye yapışkan ayakları ile tutunur ve ağız kısmı da sütün şeklindeki vücudun üstünde bulunan ağız diskinin ortasında yer alır.

Palyaço balıklar deniz anemonları ile simbiyotik (ortak yaşam) ilişkileri içindedir. Çünkü açık sularda yaşayan Palyaço balıkları, avlanma bakımından oldukça riskli bölgelerde yaşar ve deniz anemonu hem balıkları hem de balık yumurtaları için bir yuva niteliği taşır.

Öte yandan palyaço balıklarının, deniz anemonunun tentakülleri arasında gezinmesi ile deniz anemonları, üzerlerindeki parazitlerden kurtulduğu gözlemlenmiştir. Bu sayede deniz anemonları daha sağlıklıdır.

Ayrıca deniz anemonlarının tentaküllerinde bulunan nematosit hücreleri yakıcı bir özelliğe sahiptir ve hem kendini hem de palyaço balığını avcılardan korur.

Gerçek çeşitlilik-anemonlar parlak maviden parlak kırmızıya kadar hemen hemen her renkte olabilirler. Okyanusun hemen hemen her derinliğinde bulunabilirler ve boyutları sadece birkaç santimetreden altı metre genişliğe (ve uzunluğa) kadar değişir!

Deniz anemonları neredeyse dünya çapında bulunabilir. Bazı türler soğuk kutup sularında yaşam için evrimleşmiştir, ancak çoğu ekvatorun yakınındaki tropikal denizlerde yaşar.

Deniz anemonunun batan dokungaçları, avları yakalamanın yanı sıra yırtıcılardan korunma yöntemi sağlar. Tentacles, yakın akrabaları olan denizanasınınkine oldukça benzer. Tentacles, “cnidositler " adı verilen batma hücreleriyle kaplıdır."Bu cnidositler, “nematokistler" olarak adlandırılan küçük zehir dolu okları fırlatırlar."Nematosistteki toksinler anemonun avını hareketsiz hale getirmek veya öldürmek için kullanılır.

Türkiye’de popüler anlamda akvaryum merakı, 1980’li yıllarda oldukça artmış ve bu dönemden sonra akvaryum balıklarının çok sayıda ve türde ithal edildiği görülmüştür. 2000 yılında deniz akvaryumu amaçlı gerçekleştirilen deniz balıkları ithalatı 2,574 $ iken 2011 yılında 1.324.815 $’a yükselmiştir. Ülkemizde, deniz akvaryumu canlılarının ithalata bağımlı olması, ileride ithalat kota uygulamalarının artırılması, mevcut türlerin ekosistemlerinin zarar görmesi, aşırı avlanma baskısını kaldıramamaları ve türlerin tehlikeye girmesi gibi nedenlerden dolayı, tropikal deniz akvaryumu canlılarının üretimleri ile ilgili çalışmaların zorunluluk haline gelmesi kaçınılmazdır. Deniz laleleri olarak isimlendirilen, dünya çapında yaygın olarak dağılım gösteren, sığ ve derin denizlerde yaşayan, Actiniaria takımına ait deniz anemonlarının akvaryumlarda sergilenmesi, deniz akvaryumlarına çeşitlilik kazandırmakla kalmamış, deniz anemonları ile simbiyotik olarak yaşayan “palyaço” balıklarına olan ilgiyi de artırmıştır

Kaynaklar:

TUİK. 2012. Dış Ticaret İstatistikleri. Türkiye İstatistik Kurumu. <http://www.tuik.gov.tr> (Erişim tarihi:15.02.2014).

Türkmen, G., Alpbaz, A. 2001. Studies on aquarium fish imported to Turkey and the results. (in Turkish with English abstract). Ege Journal of Fisheries and Aquatic Sciences, 18(3-4):483-493.

https://tr.wikipedia.org/wiki/Deniz%C5%9Fakay%C4%B1%C4%9F%C4%B1

#deniz #anemonları #denizşakayığı