Biyologlar - Biyolojiye Gerçekçi Yaklaşım

Dinozorların Sürüler Halinde Dolaştığına Dair En Eski Kanıt

---

Patagonya’da dinozor kalıntılarının incelenmesi, 192 milyon yıl kadar erken bir tarihte bile sürüler halinde yaşadıklarını gösteriyor.

Arjantin, Patagonya’daki bir Jura mezarlığı, 100’den fazla fosilleşmiş yumurta ve yaşları embriyodan yetişkinliğe kadar değişen 80 Mussaurus patagonicus dinozorunun kemiklerini barındırıyor. Bu dinozor kalıntıları üzerine yapılan yeni bir çalışma, 192 milyon yıl kadar erken bir tarihte bile sürüler halinde yaşadıklarını gösteriyor.

Araştırmacılar, bu bulgunun dinozorların sürüler halinde yaşadığına dair kayıtlardaki en eski kanıt olduğunu ve dinozorların daha önce düşünülenden 40 milyon yıl önce sosyal olarak karmaşık ve topluca davranışlar sergilediğini ileri sürdüğünü söylüyor.

Mezarlık da sürünün iç yapısının olduğunu gösteriyor; örneğin, genç dinozorlar da gruplar içinde birlikte vakit geçirmişlerdi (ve birlikte ölmüşlerdi).

Çalışma lideri paleontolog Diego Pol, “Dinozor kemiklerinde korunmuş davranış belirtileri bulmak nadirdir, ancak şimdi sürü içinde karmaşık bir sosyal davranış yapısının kanıtlarına sahibiz.” diyor.

Adelphi Üniversitesi Biyoloji Bölümü’nde doçent olan ve çalışmaya dahil olmayan Michael D’Emic, “Bunun yılın en iyi paleontolojik keşiflerinden biri olduğunu söyleyebilirim. Embriyolardan yetişkinlere kadar tek bir fosil türünden bu kadar çok bireye sahip olmak çok heyecan verici.” diyor.

Mussaurus patagonicus sürüsünün üreme alanının çizimi, yuvalardaki yeni doğanlar, genç dinozorlar ve yetişkinler de dahil olmak üzere farklı yaştaki bireyleri gösteriyor. C: Jorge Gonzalez

2002’den beri Pol ve meslektaşları belli zamanlarını güney Patagonya’daki Laguna Colorada Formasyonu’nda yaklaşık 1 kilometrekarelik nispeten küçük bir kayalık kazı yaparak geçirdiler. Bu formasyon, 1979 yılında bulunan minik fosilleşmiş yavru örneklerinden yola çıkılarak M. patagonicus’un fosillerini içermesiyle biliniyor.

Pol’in ekibi yıllar içinde 100’den fazla yumurta ve düzinelerce yeni M. patagonicus bireyinin fosillerini keşfetti. Örnekler, embriyolardan yetişkinlere kadar altı farklı yaşam evresinden dinozorları içeriyor.

Önceki çalışmalar, M. patagonicus’un yumuşak, derimsi kabuklu yumurtalar bıraktığını ve muhtemelen bebekken dört ayak üzerinde yürüdüğünü ve ilk doğum günlerinden kısa bir süre sonra iki ayak üzerinde yürümeye geçtiğini ortaya çıkarmıştı.

Ama şimdi Pol ve meslektaşları, bu sauropodomorfun (bir grup otçul, uzun boyunlu dinozor) sürüler halinde yaşadığını göstermek için yeterli kanıta sahipler.

Ekip, sürü yaşamının, küçük dinozorlardan devasa dinozorlara geçiş yapan sauropodomorflarla başladığını varsayıyor. Triyas döneminin çoğu için (252 milyon ila 201 milyon yıl önce) dinozorlar küçüktü, yaklaşık at büyüklüğündeydi. Ancak 227 milyon ila 208 milyon yıl önce, sauropodomorflar büyüdü, vücut boyutlarını iki büyüklük sırası değiştirdi. Ama yine de küçük yumurtalar bıraktılar. M. patagonicus örneğinde, tavuk büyüklüğündeki yumurtalardan çıkan yavrular, yetişkin olduklarında yaklaşık 1.505 kilograma ya da bir su aygırı ağırlığına ulaştılar.

Güney Patagonya’da bulunan sauropodomorf dinozor Mussaurus patagonicus’tan 192 milyon yıllık fosilleşmiş yumurta yuvası. C: Diego Po

Başka bir deyişle, M. patagonicus yavruları sadece birkaç yıl içinde muazzam boyutlara ulaşmak zorunda kaldı. Pol, “Bu, büyümek için oldukça fazla yemeleri gereken bir zaman, ancak kendilerini savunabilecek boyuta ve uzmanlık ve bilgiye sahip değiller. Yani, bir sürü halinde yaşamak, hayatınızın çok hassas, kırılgan aşamalarında sizi korur.” diyor.

Yuvalar ve gruplar

Paleontologlar bu alanda, kümeler halinde düzenlenmiş yumurtalar buldular. Bu durum, M. patagonicus’un erkek veya dişilerinin, dişilerin daha sonra yuva olarak kullandıkları çukurlar açtığına dair bir ipucu. Pol, bu yuvaların 8 ila 30 yumurtaya sahip olduğunu söylüyor.

Bu yuvalardan beşinin röntgen bilgisayarlı tomografisi (BT), yumurtaların iki ila üç katman halinde düzenlendiğini ve M. patagonicus’un embriyonik kemiklerini içerdiğini ortaya çıkardı. Alandaki çok sayıda yumurta kümesi, dinozorlar için ortak bir üreme alanı olduğunu gösteriyor.

Site, 1 yaşından küçük 11 yavrudan oluşan bir grup, birlikte bulunan iki yetişkin ve neredeyse yetişkin dokuz birey de dahil olmak üzere farklı yaşam evrelerinde başka dinozor kümelerine sahipti. Pol, belki de M. patagonicus’un sürüler halinde birlikte yaşadığını, ancak farklı yaşlardaki dinozorların birlikte takılma eğiliminde olduğunu söylüyor.

Arjantin’in güneyindeki Patagonya’dan 192 milyon yıllık fosilleşmiş bir Mussaurus patagonicus yumurtası. C: Roger Smith

Bu dinozorlar muhtemelen bir kuraklık yüzünden ölmüşlerdi. Pol, “Buranın mevsimlik olduğunu biliyoruz ve tortuda kuraklık belirtileri var.” diyor. Hayvanların çoğu dinlenme pozisyonunda, yani yatarken ölmüştü ve ardından rüzgarın savurduğu tozla kaplanmışlardı.

D’Emic, bu kadar çok iyi korunmuş dinozoru tek bir yerde bulmanın “son derece nadir” olduğunu söylüyor. “Bu hayvanların sosyal gruplar halinde yaşıyormuş gibi görünmesi daha da ilginç ve önemli. İnsanlar, bu sauropodomorflar gibi soyu tükenmiş grupları evrimsel ‘çıkmaz noktalar’ olarak düşünme eğilimindedir, ancak bu onların sosyallik gibi gelişmiş davranışları olmadığı anlamına gelmez.”

D’Emic, “Aslına bakarsanız dünyada yürüyen en büyük hayvanlar olan sauropodların evrimsel başarısında sosyallik önemli olabilir.” diyor.

Yazar: Erman Ertuğrul

Live Science. 21 Ekim 2021.

Makale: Pol, D., Mancuso, A. C., Smith, R. M., Marsicano, C. A., Ramezani, J., Cerda, I. A., … & Fernandez, V. (2021). Earliest evidence of herd-living and age segregation amongst dinosaurs. Scientific reports, 11(1), 1-9.

Kaynak:

ArkeoFili: "Dinozorların Sürüler Halinde Dolaştığına Dair En Eski Kanıt"

---