DNA Translasyonu
Proteinlerin sentezinde veya üretiminde 'haberci Ribonükleik Asit' veya mRNA'yı çözme işlemi yapılır. Bu süreçteki ilk adımdır ve çeviri olarak bilinir.
Translasyonda dekode edilen mRNA lar, transkripsiyon olarak bilinen bir işlemden elde edilir. Çeviri işlemi, hücre sitoplazmasında, özellikle de hücre organelinin, ribozomun bulunduğu yerde gerçekleşir. Çeviri, mRNA'yı kod çözme sonucunda polipeptitler üretir.
- Etkinleştirme
Çevirim süreci aslında bir adım değil, işlemin başlangıç noktası olan 'aktivasyon' ile başlar. Aktivasyon sırasında, amino asitler 'transfer RNA' ile kovalent bağlar oluştururlar.
- Başlatma
Çevirme işleminin bir sonraki adımı 'başlatma'. İnisiyasyonda önemli rol oynayan unsurlar şunlardır.
Başlama sürecinde yer alan ribozomların iki alt birimi vardır.
Haberci RNA (mRNA).
Aminoasil transfer RNA (tRNA)
Guanozin-5'-trifosfat (GTP) çeviri işlemi için enerji sağlar.
Başlatma faktörleri (IF), başlatma sürecine katılan bileşenleri bir araya getirir.
Nükleotidler - DNA ve RNA ipliklerden oluşur. Bir ipin bir ucu "3 'ucu" olarak bilinirken diğeri "5' ucu" olarak bilinir. Başlama sürecinde, ribozomlardan küçük bir alt birim haberci RNA'nın 5 'ucuna bağlanır. Bağlama sürecinde 'Başlatma Faktörleri' olarak bilinen özel proteinler yardımcı olur. 'EIF3' veya ökaryotik başlatma faktörü, küçük ribozom ünitesini mRNA'ya bağlamaya yardımcı olur. Ribozom ile birlikte, transfer RNA (tRNA) da mRNA'ya bağlanır. TRNA mRNA'ya bağlandığında, amino asitleri kendisi ile birlikte taşır.
mRNA, 'kodon' olarak adlandırılan üç nükleotidden oluşur. Nükleik asitler (DNA'lar ve RNA'lar) üzerinde bulunan kodonlar, proteinlerde bulunan amino asitlere karşılık gelir. Her kodon için, tRNA'nın ucuna eklenmiş bir dizi nükleik asit vardır. Bunlara "antikodon" denir.
tRNA başlangıç kodonu için mRNA yı aramaya başlar. mRNA'da bulunan başlangıç kodonu çoğunlukla 'AUG' (Adenine, Uracil, Guanine) 'dir. Ökaryotik organizmaların hücrelerinde başlangıç kodonu için ilgili amino asit metiyonindir. Translasyonun aktivasyon aşaması sırasında metiyonin ile kovalent bir bağ oluşturan tRNA 'ribozomal kompleks' adı verilen kompleks yapının bir parçası haline gelir. Protein sentezi metionin ile başlar. Bir ökaryotik Başlama Faktörü 2 (eIF2) tRNA'yı ribozomun küçük bir alt-birimi'ne getirir. Bu, GTP'nin hidrolizini gerçekleştirir. Ayrıca komple bir ribozomun oluşumuna ve ardından küçük ve büyük alt birimlerinin ayrışmasına yol açar. Bu, başlatma evresini sona erdirir ve uzatma evresi bundan sonra başlar.
- Uzama
Polipeptit zincirinin uzaması tRNA'nın ribozomun 'P' bölgesine girmesiyle başlar. Ribozomun 'A' bölgesi artık aminoasil-tRNA'yı almak için hazır. Uzama fazında, protein zincirinin uzaması için üç adımdan oluşan bir döngü takip edilir.
Aminoasil ribozoma doğru yerleştirilir.
Peptid bağının oluşumu.
Her peptit bağ oluşumundan sonra, mRNA bir kodon ile kayar.
- Sonlandırma
Çeviri işleminin son aşamasıdır. Sonlandırma kodonu herhangi biri ribozomun 'A' bölgesine girerse, çeviri işlemi durdurulur. Bu, tRNA'nın bu kodonları tanımaması nedeniyle olur. Bu kodonlar bunun yerine 'serbest bırakma faktörleri "tarafından tanınır ve hidroliz adı verilen bir reaksiyonu tetikler. Tüm bu işlemin sonucu olarak oluşan protein ribozomdan salınır ve çeviri işlemi sona erer.
Prokaryotik hücrelerde saniyede 18 amino asit üretilirken bakterilerde 1000 amino asit üretilir. Protein sentezi, canlı varlıkların hücrelerinin ribozomlarında gerçekleşen hayati bir süreçtir ve Translasyonun önemli bir parçasıdır.
Çeviren ve Derleyen: Yavuz AYDIN
Kaynak: http://www.buzzle.com/articles/dna-translation.html
Genetik
-
İnsanlarda Kaç Kromozom Vardır?
-
Sık görülen mikrodelesyon sendromları nelerdir?
-
Bilim insanları kromozomları nasıl inceler?
-
Arkea'da Kromozomlar ve DNA Replikasyonu
-
DNA Onarım Mekanizmaları Nelerdir?
-
DNA hasarına neden olan etkenler nelerdir?
-
XYY Süper Erkek Sendromu - JACOB’S, Sendromu
-
Bitki doku kültürü çalışmaları ile haploid bitkiler elde edilebilir
-
Gram pozitif bakterilerden genomik DNA izolasyon protokolü
-
E. coli bakterisinden genomik DNA izolasyon protokolü
-
DNA’nın Keşfi
-
İnsan Genom Projesi Nedir ? Amaçları Nelerdir ?
-
Genomik mikrodizilimlerle ikilenme teşhisi yöntemi
-
Gen duplikasyonu ve amplifikasyonu nedir?
-
DNA ile RNA Arasndaki Farklar ve Benzerlikler Nelerdir