DÜNYADA JEOTERMAL ENERJİ
İnsan yaşamında enerji kullanımı önemli bir yer tutmaktadır. Bu bakımdan insanlar yaradılışından bu yana enerjiye her zaman ihtiyaç duymuştur. Sahip olduğu enerji kaynaklarından olanakları ölçüsünde yararlanmış ve bu kaynakları geliştirmek için sürekli arayış içersinde olmuşlardır. Bir enerji kaynağı olan jeotermal enerji başlangıçta sadece kaplıca amaçlı kullanılırken, günümüzde geniş kullanım olanakları sunan bir enerji türüne dönüşmüştür.
İlk çağlardan beri ilkel yollarla sağlık amaçlı olarak yararlanılan doğal sıcak su kaynakları ilk defa 1827 yılında İtalya'da asit borik elde etmek amacıyla kullanılmıştır. Daha sonra 1904 yılında Larderello (İtalya) yöresinde yine ilk defa jeotermal buhardan elektrik üretimine başlanmış ve 1912 yılında gücü KWe (kilowatt elektrik) olan ilk turbo jeneratör kurulmuştur. 1930 larda ise bu enerji İzlanda nın Reykjavik kentinde ısıtma amacıyla kullanılmaya başlanmıştır. 1949 yılında Yeni Zelanda Wairakei sahasında turistik bir otele sıcak su temini amacıyla başlanan sığ sondajlara daha sonra, elektirk elde edebilmek amacıyla devam edilmiş ve 1954 yılında 200 MWe elektrik kapasiteli bir santral kurulmuştur. 1960'da Amerika'da, 1961'de Meksika'da ve 1966'da Japonya'da santraller kurularak jeotermal enerjinin kullanımı dünya çapında yayılmıştır.
Dünya'da 1955 ten 2000 yılına kadar, jeotermal elektrik üretiminde %17, jeotermal elektrik dışı uygulamalarda ise %87 artış olmuştur. Jeotermalin doğrudan kullanımı ise17174 MW termal olup, 3 milyon konut ısıtma eşdeğeridir. Dünyada 10 bin dönüm, Türkiye'de ise 500 dönüm jeotermal sera vardır. Şanlıurfa'daki yaklaşık 250 dönümlük jeotermal seradan Avrupa'ya ihracat yapılmaktadır.
2010 Yılı Dünyada Jeotermal Enerji Kullanımı
WGC2010 ülke güncellemeleri konulu (Country Update) bildiriler ve ulaşılabilen kaynakların verileri temel alınarak hazırlanan rapora göre; Jeotermal enerji kullanımı 438,071 TJ/yıl (121,696 GWh/yıl) olup 2005 yılından itibaren % 60 artış ve yaklaşık % 9.9 oranında yıllık büyüme göstermektedir (Tablo1,2). Termal enerjinin kullanımına dağılımına göre; % 49.0 ısı pompası, % 24.9 banyo ve yüzme, % 14.4 ısıtmacılık (%85' i merkezi ısıtma), %5.3 seracılık ve açık zemin ısıtmacılığı, % 2.7 endüstriyel proses ısıtması, % 2.6 su ürünleri yetiştirme havuzu ısıtması, % 0.4 tarımsal kurutma, % 0.5 kar eritme ve soğutma, % 0.2 diğer kullanımlar. Enerji tasarrufu yılda 307.8 milyon varil (46.2 milyon ton) petrol eşdeğeridir. Ayrıca, 46.6 milyon ton karbon ve 148.2 milyon ton CO2 gazının atmosfere karışmasını engellenmiş olmaktadır.
ELEKTRİK ÜRETİMİ
Dünyada, jeotermal elektrik santrali bulunan 27 ülke mevcuttur. Bu ülkelerden Yunanistan, Tayvan ve Arjantin' in ekonomik ve çevresel etkenler nedeniyle santrallerini kapatmaları sonucu, santral bulunan ülke sayısı bugün itibariyle 24 olmuştur (Tablo 1). Dünya çapında jeotermal elektrik santrallerinin toplam kurulu kapasitesi Tablo 1, Tablo 2 ve Şekil 1' de gösterilmiştir.
2000 yılından bugüne Costa Rica, Karayipler Fransız Guanası, İzlanda, Endonezya, Kenya, Meksika ve Filipinler' de ise yeni santraller kurulmuştur. 2004 yılında Almanya da 210 kWe binary sistem, Papua Yeni Gine' de 56 MWe kapasitesinde santral kurulmuştur. Rusya Kamçatka' da 50 MWe kapasiteli yeni bir santral tamamlanmıştır. Yakın zamanlarda, Alaska Chena Hot Springs Resort' ta 74 °C jeotermal su ve 4 °C soğutma kullanımıyla 200 kW lık bir binary tesisi kurulmuştur (Lund,2006).
En önemli gelişmelerden birisi ise, jeotermal kullanım gelişmelerinin uluslara katkısı ve ülkelerin bölgesel kapasite ve üretimlerinin boyutudur. Jeotermal elektrik santrali bulunan ülkeler ve üretim kapasiteleri Şekil 2 de gösterilmiştir. Lihir Adası (Papua Yeni Gine), Tibet, San Miguel Adası (Azores), Tuscany( Italya), Izlanda, El Salvador, Kenya, Filipinler, Nikaragua, Guadaloupe (Caribbean),Costa Rica ve Yeni Zelanda' da elektrik üretiminin %5 den fazlası jeotermal enerji tarafından karşılanmaktadır.
DOĞRUDAN KULLANIM
Dünya çapında 78 ülkede jeotermal enerjinin doğrudan kullanımı yapılmaktadır. Bu sayı, 1995 yılında 28, 2000 yılında 58, 2005 yılında 72 olarak kaydedilmiş olup son 15 yılda önemli bir artış göstermiştir. Güncel raporlar değerlendirilerek, 2009 yılı sonunda doğrudan kullanım için kurulu termal güç 50,583 MW olarak belirlenmiştir. Bu sonuç, 2005 ten günümüze yaklaşık 79% luk bir artışı, yıllık % 12.3 büyümeyi ve yıllık 0,27 kapasite faktörünü göstermektedir (Tablo 1). Jeotermal enerjinin doğrudan kullanımının ulusal enerji bütçesine katkısı özellikle İzlanda ve Türkiye' de göze çarpmaktadır. İzlanda' da ülkenin ısıtma ihtiyacının %89 u (neredeyse tüm yıl boyunca olan ihtiyaç) jeotermal enerji ile karşılanır. Bu durum ayrıca ülkeye petrol ithalatında 100 milyon ABD$ tasarruf sağlamaktadır.. Türkiye kurulu kapasitesini (çoğu merkezi ısıtma sistemi olmak üzere) son beş yıl içinde 1,495 MW tan 2,084 MW değerine çıkartmıştır.
ENERJİ TASARRUFU
Jeotermal enerji kullanımı fosil yakıt kullanımı ile yer değiştirmekte ve sera gazı salınımına engel olmaktadır. Jeotermal enerjinin elektrik üretimi ile yer değiştirdiğini düşünürsek dönüşüm verimliliği 0.35 (%35) olarak tahmin edilmektedir. Doğrudan kullanım için olan enerji ile yer değiştirmesinde doğrudan yanma sağlarsa, bu miktarın yarısı ısıtma sisteminde depolanabilecektir. Fosil yakıtlardan tasarruf dünya tüketiminin yaklaşık üç günlük (1%) eşdeğeridir.
GELECEK YÖNELİMİ
Jeotermal elektrik üretimindeki büyüme ve gelişme son 40 yıl içinde önemli derecede (yıllık %3-11 arasında) artış göstermiştir. Aynı dönem içinde doğrudan kullanım ise değişme olmaksızın yıllık %10 büyümeye devam etmiştir. 2015 yılı için öngörülen elektrik üretimi Şekil 3 de gösterilmiştir. Gelecekte, birleşik ısı ve elektrik santrallerinin gelişmesi büyük önem arz edecektir. En büyük büyüme ise dünyanın her yerinde uygulanabileceği için jeotermal ısı pompalarının kullanımı ve kurulumu üzerine olacaktır.
Ekoloji
-
Ekosistem hizmetleri
-
Biyoremediasyon Nedir ? Biyoremediasyon Teknikleri Nelerdir ?
-
Enerji Bağımsızlığı Nedir ?
-
İklim Araştırmaları
-
Sera Etkisi - Atmosferdeki karbondioksitin sera gazı etkisindeki yeri nedir?
-
CO2 Salımları
-
İklim Bilimi - İklimi Nasıl Değiştiriyoruz
-
Ağır Metallerin Sağlık Üzerine Etkileri
-
Küresel Isınmanın Sonuçları
-
Asit Yağmurlarının Çevre Üzerine Etkileri
-
Tür Çeşitliliğinin Korunması
-
Biyolojik Mücadele Kavramı
-
Atık Suların Kullanım Alanları
-
Sera gazı ile küresel ısınma arasında nasıl bir ilişki vardır? Kaynak: Sera gazı ile küresel ısınma arasında nasıl bir ilişki vardır?
-
Canlı Türlerinin Yok Olmasının Doğal Dengeye Etkisi