Epidermisin Yapısı
Epidermis gördüğü ayrımlı işlevlerden dolayı oldukça değişik hücre tipleri içerir. Genellikle epidermis hücreleri tek sıralı tabakalar oluşturur ve az derinliğe sahiptir.
Epidermis yapısı. Enine (1,2) ve yüzeysel (3,4) kesitlerde capsella (Çoban çantası) perikarpının dış (1,3) ve iç. (2,4) epidermisleri. Sambucus (Mürver) gövdesinde (5) ve Helleborus (Çöpleme) yaprağında (6) kutikulalı epidermis.
Hücre şekli. Daha çok dikdörtgen seklinde olan epidermal hücreler sıkı dizilmiştir, bazı petallerin dışında aralarında hücre-arası boşluklar yoktur. Yüzeysel görünüşte isodiyametrik ya da uzamıştır. Yaprak ve petallerin epidermis hücrelerinin antiklinal çeperleri dalgalı ve dişlidir, bunun amacı hücrelerin birleşmesinde sıkı ilişki ve dayanıklılık sağlamaktır.
Hücre içeriği. Epidermal hücreler canlı protoplastlıdır ve içerik olarak metabolizmanın çeşitli ürünlerini depo ederler. Şekil 42 den de görüldüğü gibi Ligustrum ‘un (Kurtbağrı) genç yaprağından alınan enine kesitte epidermis hücrelerinde mitokondri, endoplasmik retikuluırı sisternaları ve diktiyosomlar bulunur.
Ligustrum vulgare’nin (Kurtbağrı) genç yaprağından enine kesitte epidermal hücreler.
Hücreler az sayıda grana içeren plastidler taşır ve genellikle klorofil eksiktir; bu plastidler daha çok nişasta ve protein kristalleri depo ederler. Bazı Pteridophyta ‘ lar, su bitkileri ve birçok yüksek bitkilerin gölgedeki epidermisleri iyi gelişmiş kloroplast içerir. Genç epidermis hücrelerinin kenarları çıkıntılı birkaç vakuol içermesine karsın olgun hücrelerde geniş tek bir vakuol bulunur. Vakuol özsuyu antosiyan içeren epidermis hücreleri çiçek petallerinde, zebrina (Telgraf çiçeği) ve kırmızı lahana yapraklarında, Ricinus (Hintyağı) gövde ve petiyollerinde, birçok bitkilerin ayrımlı organlarında yer alır. Ayrıca tanin, yağ, kristal ve müsilaj da epidermis hücrelerinde bulunabilir. Protoplast ve yanal çeperler arasında çok sayıda yoğun osmiyofilik granüller yer alır, bunlar daha çok hücrelerin antiklinal ve apikal yüzeylerinde birikirler, yaprağın mesofil dokusuna bakan bazal kısmında bulunmaz.
Monokotillerin gövde, petiyol ve yapraklarında epidermal hücreler bitkinin uzun eksenine paralel olarak dizilir. Böyle paralel sıralanan epidermis hücrelerinde en ilginç morfolojik değişiklik cramineae’ lerde görülür. Bu grupta epidermis
bir uzun ve iki kısa tip hücreden oluşmuştur. Kısa olan hücrelerin birine silika, diğerine mantar hücresi denir. Silika hücrelerinde silisyum dioksit bulunur, mantar hücreleri ise suberinlidir. Diğer özelleşmiş epidermis hücreleri ise sistolitlerdir.
Saccharum (şeker kamışı) yaprağının stomalı alt epidemisinin (1); mantar ve silika hücreli gövde epidemisinin (2) yüzeysel görünüşü.
Ayrıca Cruciferae familyasının epidermisinde “mirosin hücreler” i bulunur, bunlar mirosin enzimi içeren, keseye benzer salgı hücreleridir ve Millon ayıracı ile kırmızıya boyanırlar.
Hücre çeperi özel, koruyucu bir işlevi olan epidermis kutikula denilen bir tabaka ile örtülmüş kalın bir dış çepere sahiptir. Genç organlardaki epidermis ince primer çeperlidir, olgun dokularda ise kalındır. Tohumlarda, pullarda ve çanı yaprakları gibi bazı indirgenmiş yapılarda çeperler çok kalındır ve ligninleşmiştir, çimenlerde ise hücre çeperi silisli esmiştir. İnce çeperlerde genellikle primer geçit alanları bulunur, plasmodesmalar bütün çeperlerde yer alır ve “ektodesma” olarak isimlendirilir. Kutin epidermal hücrelerin dış çeperlerinde bulunur, ya hücre çeperi içine girer ya da kutikula denilen özel bir tabaka halinde sürekli bir örtü oluşturur. Kutikula yalnız kökün etkin büyüyen kısımlarında yoktur, kökün olgun kısımları ise bu tabaka ile kaplıdır. Kutikula epidermal hücrelerin şekil ve yapısının korunmasında faydalı olduğundan, erken jeolojik çağlardaki bazı bitkilerin fosil olarak korunmasını sağlamıştır. Kutikulanın koruduğu bu parçalar eski dönemlerdeki bitkilerin sınıflandırılmasında kullanılmıştır. Kutikula yüzeyi ya düz, çıkıntılı ya da katlanmış olabilir, yüzeysel görünüşte çizgili yapıdadır. Epidermis yüzeyindeki kutikula ısınsal çeperler içine girer, buralarda selüloz ve pektik maddeler lameller seklinde birikir
Hellevorus (Çöpleme) yaprağının yüzeysel kesitinde epidermis hücresinde kutikula buruşuklukları (1), Mesembrianthemum (Makasotu) yaprak epidermisinde balon hücresi (2), Triticum (Buğday) epidermisinde bulliform hücreler (3).
Kutikula tabakaları 20 {Aloe (Sarısabır) yapraklarında} ile 65 {Asparagas (Kuşkonmaz) perikarpında} arasında değişen çok sayıda lamellerden oluşmuştur. Kutikula tabakasının en dış lamelinde selüloz az, Rutin ve pektin fazladır, ıç lamellerde ise selüloz daha çoktur. Bazı bitkilerde kutikula altında pektik bir tabaka bulunur ve bu da fungusların niçin kutikula ve epidermal çeperler arasında büyüdüğünü açıklayabilir. Kutikula su ve gazların geçmesini önler, böylece geçirgenliği azaltır. Ayrıca bu tip kalınlaşmalar mekanikse) dayanıklılık da sağlar. Epidermis hücrelerinin çeperlerinde lignin oldukça az bulunur fakat ilkel vaskular bitkilerin ve bazı yüksek bitkilerin epidermis çeperlerinin yapısına bir miktar lignin girmiştir (Gramineae, Laurus, Nerium).
Epidermisin kutinlesmis tabakaları üzerinde mum da depo olunur. Mum grandiler İBrass i ca (Lahana), Dianthus (Karanfil)}, çubuklar {saccharum (Şekerkamışı), } ve sürekli tabaka halinde [Thuja (Mazı), erik, üzüm} kutikula tabakası üzerinde bulunur. Mum daha çok su kaybım azaltmaya yardım eder. Epidermal hücrelerde kutin ve mum tabakasının kaynağı ve iletim sekli henüz çözümlenememiş sorunlardır. Genellikle kutin ve mumun (yada öncü maddeler) canlı protoplasmada sentez edildiği ve buradan hücre çeperine taşındığı ileri sürülmektedir. Bu gereçler ya çeper boyunca ya da özel kanallarla (tikod) hareket edebilirler. "Tikod" dış epidermal çeperlerde fibrıllar yapının gevsek dizilmesiyle oluşmuş interfibrillar alanlardır ve "ektotiesma" yerine kullanılmaktadır. Genellikle dış çeperlerdeki plasmodesmaların varlığı bu harekette önemli rol oynar
Saccharum (Şekerkamışı) gövdesinin epidermisi üzerinde çubuk seklinde mum birikimi.
Diğer maddeler örneğin kristal seklinde tuz {Tamarix (Ilgın), piumbago}, kauçuk {Eucaiyptus (Sıtmaağacı)}, yağ ve reçine birikimi de kutikula yüzeyinde ya da içinde oluş maktadır. Silikon tuzlarının birikimi birçok bitkilerin epidermal hücre çeperlerinde yer almaktadır (Eguisetum, Gramineae, Cyperaceae, Paimae). Ayrıca epidermis hücre çeperlerinde, tek bir hücre ya da hücre gruplan müsilaj haline de gelebilir (Moraeea o, Maivaceae). Linum (Keten) tohumlarında epidermal hücrelerin dış çeperleri müsilajlı bir sekil almıştır.
Botanik
-
Bitkisel Hormonlar Nelerdir?
-
Bitkisel Hormonları Nelerdir? Auxinler - Oksin Bitki Büyüme Hormonlarının Görevleri Nelerdir?
-
Pinus cembra - İsviçre Fıstık Çamı
-
Pinus banksiana - Banks çamı
-
Pinus aristata (Higori çamı)
-
Palinoloji – Polen Bilimi Hakkında Bilgi
-
Kaktüsgiller - Cactaceae Hakkında Bilgi
-
Papatyagiller - Asteraceae Hakkında Bilgi
-
Karanfilgiller - Caryophyllaceae Hakkında Bilgi
-
Periyant Nedir ? Periant (Çiçek Örtü Yaprakları)
-
Bitki Yaprak Tipleri Ve Görevleri - Yaprak Çeşitleri
-
Bitkilerde Gövde Çeşitleri ve Gövdenin Görevleri Nelerdir ?
-
Opuntia ficusindica - "Dikenli İncir"
-
Bitkilerde Bulunan Doğal Renk Maddeleri
-
Bitki Stresi: Abiyotik ve Biyotik Faktörler