Fonksiyonlarına Göre Hücrelerarası Bağlantılar
Tutturucu Bağlantılar: Hücrelere mekanik kuvvet sağlayan bağlantılardır ( Zonula adherens ,desmozom, hemidesmozom )
Geçirgen olmayan bağlantılar: Hücreler arasında geçirgen olmayan bir bariyer oluşturur (zonula occludens ).
İletişim sağlayan bağlantılar: Moleküllerin hücreler arasında geçişini sağlar (Gap junction ).
EPİTEL DOKUSU
Örtü (Koruyucu), Bez (salgı) ve Duyu Epiteli (nöroepitel) olmak üzere 3 tipi bulunur.
ÖRTÜ EPİTELİ
Vücut iç ve dış yüzeylerini ve kavitelerini örtmesinden dolayı epitel hücreleri ya dış yüzeye ya da belirli organların lümenine bakan serbest yüzeye sahiptir.
Epitel dokusu kan damarı içermez. Beslenmesi bazal membran altında bulunan kan kapillerlerinden diffüzyon yoluyla olur. Kapillerden çıkan besin maddeleri ve oksijen taşıyan sıvı bazal membranı katederek epitel içinde bazalden apikale doğru yayılır. Metabolizma ürünleri de bazal membranı geçerken kan damarlarına geri dönerler. Bazal membranın yapısı bu iki taraflı madde geçişini sağlayacak niteliktedir. Kat sayısı fazla olan epitel türlerinde yüzey katlarının da beslenebilmesi için alttaki bağ dokusu epitel içine eldiven parmağı şeklinde uzanır. Bu yapılar papilla olarak adlandırılır. Papillaların tepesinde de membranın hemen altında kan kapillerleri sıkı ağ yapısı oluştururlar. Buradan epitelin yüzey alanları beslenir. Epitelin mekanik etkilere uğradığı bölgelerde devamlı rejenerasyon vardır. Bazal kattaki hücreler mitozla çoğalırlar ve üst katlara doğru ilerlerler.
Örtü ve bez epiteli ayrı yerlerde yerleşim gösterseler de iç içe olabilirler. Bağırsağın iç yüzünü döşeyen epitel hücrelerinin aralarında sıklıkla müköz salgı yapan goblet hücreleri bulunmaktadır.
Koruma epitelinde temelde 3 tip hücre bulunmaktadır. Yassı hücreler, kübik (izoprizmatik) ve prizmatik hücreler
Örtü epiteli bu hücreleri içererek katlarına göre şöyle sınıflandırılır.
TEK KATLI ÖRTÜ EPİTELİ
Tek katlı yassı epitel
Tek katlı kübik epitel
Tek katlı prizmatik epitel
ÇOK KATLI ÖRTÜ EPİTELİ
Çok katlı yassı epitel - Keratinleşmiş
- Keratinleşmemiş
Çok katlı kübik epitel
Çok katlı prizmatik epitel --Basit
--Fırçamsı kenarlı
--Titrek tüylü
Çok katlı değişici epitel
YALANCI ÇOK KATLI EPİTEL (Pseudo-stratifiye Epitel)
Tek katlı yassı epitel: Bazal membran üzerine oturmuş çok ince, yassı hücrelerden oluşur. Hücreler sıkıca bir araya gelerek devamlı bir tabaka oluşturur. Nukleusun bulunduğu orta kısımlar lümene doğru hafifçe kabarık dururlar. Nukleuslar yassı veya ovoid şekillidir. Madde geçişinin çok fazla olduğu vücut kısımlarında bulunur. Endotel (kan ve lenf damarlarını döşeyen örtü), mezotel (periton, plevra, perikard’ın yüzeyel örtüsü) ve böbreklerde Henle kulpunda bulunur.
Tek katlı kübik (izoprizmatik ) epitel:Tek katlı halinde düzenlenmiş kübik (izoprizmatik) hücrelerden oluşmaktadır. Epitel yüzeyine dik kesitlerde hücreler kare şeklinde görülür. Çekirdekler yuvarlak ve hücrenin ortasındadır. Yüzeysel olarak bakıldığında poligonal şekilde izlenir. Bu tür epitele, ovaryumun yüzey epiteli, tıroid folliküllerinde, dış salgı bezlerinin boşaltma yollarında böbrek boşaltma yollarında rastlanır.
Tek katlı prizmatik epitel:Bazal membran üzerinde tek katlı olarak düzenlenmiş prizmatik hücrelerden oluşur. Hücrelerin çekirdekleri hemen hemen aynı hizada, hücrenin şekline uygun, uzunca, ovoid yapıda olup biraz bazale yakın yerleşim gösterir. Bu tip prizmatik epitelin hücre yüzeyinde özel yapı farklılaşması bulunup bulunmadığına göre 3 türü ayırtedilir.
a-Basit tek katlı prizmatik epitel:Hücrenin yüzeyinde hiçbir yapı farklılaşması yoktur. Bezlerin boşaltım yolları epitelleri ile midenin iç yüzeyini döşeyen epitel bu tiptedir.
b-Tek katlı prizmatik çizgili kenarlı ( Mikrovilluslu, fırçamsı kenarlı) epitel:
Barsak ve safra kesesi epiteli bu tiptedir. Işık mikroskobu ile epitelin serbest yüzünde gözlenen çizgili kenar, birbirlerine paralel ve sıkıca yerleştirilmiş mikrovilluslardan dolayıdır.
c-Tek katlı prizmatik titrek tüylü (kinosilyalı) epitel: Apikal yüzeyde kinosilyalar bulunur. Tuba uterina, uterus, ductus efferentes, bronşlar...bulunur.
ÇOK KATLI EPİTEL
Çok katlı yassı epitel: Vücudun esas koruyucu epitelini oluşturan bu epitel, birbiri üzerine yığılmış hücre katlantılarından meydana gelmiştir. Bazal membran üzerine oturan en derin kat prizmatik hücreleri içerir. Bu hücre katının üstünde düzensiz poligonal şekilli, daha iri hücrelerden oluşan hücre katları bulunur. Ç.K.Y.E.’in keratinize olan ve olmayan tipleri vardır. Keratinize olan Ç.K.Y.E.’de üst sıraları oluşturan hücreler bir dizi değişime uğrayıp nukleuslarını kaybederler ve keratin lamellerine dönüşerek epitel üzerinde sert, koruyucu tabaka oluştururlar. Derinin epidermisi örnektir. Ç.K.Y.non-keratinize epitel yüzeyi kuru olan derinin aksine nemli boşlukları döşer, yumuşak ve canlı kalırlar. Yüzey hücrelerinde çekirdekler kaybolmaz. Bu tip epitele mukoza (mukoz membran) adı da verilir.
Çok katlı kübik epitel:İki tabaka halinde kübik hücrelerden meydana gelmiştir. Embriyoner hayatta çok rastlanır. Yetişkinlerde ise tükrük ve ter bezlerinin kanallarında, gelişmekte olan ovaryum folliküllerinin çevresinde bulunur.
ÇOK KATLI DEĞİŞİCİ (transisyonel ) EPİTEL: Bu tip epitel, üriner sistem boşlukları döşer. Mesane, üreter , üretranın üst kısmını döşer. Döşediği organın iç basınç ve hacim değişmelerine hücrelerinin biçimini, düzenini ve kat sayısını değiştirerek uyar. Organ dolu olduğu ve duvarları gerildiği zaman epitel 2-3 hücre katından oluşur. Boş olduğunda ise epitel kalınlaşır. Bazal kısımdaki hücreler kübik veya prizmatiktir. Yüzeysel hücreler organ dolu iken yassılaşmıştır, boş olduğunda ise iri prizmatik şekildedir, lümene bakan serbest yüzeyleri kabarık konveks yapıdadır. Bu hücreler çoğunlukla 2 tane nukleus içerirler. Çok katlı değişici epitelin yüzeyindeki hücrelerin kalın plaklardan oluşan özel bir membranı bulunur (KRUSTA). Bu plaklar, idrarla doku sıvıları arasında osmotik bariyer oluşturduğu düşünülen daha ince bir membranın yaptığı dar şeritlerle bölünür. Mesane kasıldığında membran ince bölümlerden katlanır ve kalın plaklar iğ şeklinde sitoplazmik veziküller oluşturacak şekilde içeri çöker. Bu membranın polar lipid fraksiyonunun esas bileşeni serebrozid tir. Dolu mesane 4 bardak idrar taşır.
YALANCI ÇOK KATLI (PSEUDO- STRATİFİYE) EPİTEL: Bütün hücreler, bazal laminaya oturur. Ancak bazı hücreler yüzeye kadar uzanmazlar çekirdekler farklı seviyelerde olduğundan epitel ışık mikroskop ile bakıldığında çok katlı epitel izlenimi verir. Solunum yollarında, trake, büyük bronşlarda, östaki borusu, timpanik boşluk, ductus deferens ve ductus epididimiste bulunur.
Histoloji
-
Endosülfan ve okratoksin-A’nın birlikte sıçanlarda toksisitesi: histopatolojik değişiklikleri
-
Histoloji Pdf Ders Notları
-
DEKALSİFİYE EDİLMEMİŞ KESİTLERİN HAZIRLANIŞI
-
DEKALSİFİKASYONU TEST ETMEK
-
KELATLAMA AJANLARI
-
ELEKTROLİTİK DEKALSİFİKASYON
-
ASİT DEKALSİFİKASYON SIVILARI
-
Histopatoloji nedir ?
-
KEMİK DOKUSU VE DEKALSİFİKASYON
-
MSS’DE DEJENERE MİYELİNİN GÖSTERİMİ
-
MARKSCHE’DEN BOYASI (Spielmayer, Benda)
-
MSS‘DE MİYELİNİN GÖSTERİMİ
-
KARIŞIK OLAN TEKNİK
-
BİELSCHOWSKY TEKNİĞİ
-
GÜMÜŞ ÇÖKTÜRME YÖNTEMLERİ