Biyologlar - Biyolojiye Gerçekçi Yaklaşım

Fungusların Sınıflandırılması

---

ALEM : MYCETEAE ( =FUNGI )
1. BÖLÜM : Gymnomycota
2. BÖLÜM : Mastigomycota
3. BÖLÜM : Amastigomycota
1. Altbölüm : Zygomycotina
2. Altbölüm : Ascomycotina
1. Sınıf : Ascomycetes
3. Altbölüm : Basidiomycotina
1. Sınıf : Basidiomycetes
4. Altbölüm : Deuteromycotina
1. Form-sınıf : Deuteromycetes
Gymnomycota (Cıvık mantarlar): Cıvık mantarlar diğer funguslardan fagotrofik beslenmeleri ile ayrılırlar. Somatik yapılarında hücre çeperi yoktur. Protoplastları plazma membranı ile çevrelenmiştir.

Mastigomycota: Birkaç tür haricinde hepsi belirli bir hücre çeperine sahiptir. Besinlerini absorbsiyonla alırlar. Birkaçı hariç çoğunluğu çok hücrelidir. Cıvık mantarlar hariç hayat devrelerinde kamçılı hücreler bulunan tüm mantarlar bu gruba girerler.
Amastigomycota: Hiçbir zaman kamçılı hücreleri bulunmaz. Yüksek funguslar olarak ta anılırlar. Dört alt bölüme sahiptirler. Bunlar; Zygomycotina, Ascomycotina, Basidiomycotina ve Deuteromycotina'dır.

1. Zygomycotina (Ekmek küfleri, sinek mantarları):

Ekmek küflerinin de dahil olduğu funguslar ile vesiküler-arbisküler mikoriza funguslarını kapsar. Bu bölümün tipik bir üyesi olan Rhizopus stolonifer nemli ortamda bulunan ekmek ve meyvelerde çok yaygın olarak gözlenir.

2. Ascomycotina:

En önemli özellikleri eşeyli çoğalma sonucu oluşan sporlarını (askosporlar) askokarp adı verilen bir kese içinde oluşturmalarıdır. Kamçılı hücreleri yoktur. Vejetatif evre genelde septalı hiflerden meydana gelmiştir ve haploiddir. Hücre çeperleri genellikle kitin ve glukandan ibarettir. Bazı türleri maya formundadır. Özellikle parazit olarak bitki yaprakları üzerinde ve saprofitik olarak toprakta parçalanmakta olan bitki artıklarında, sucul formları da sudaki artıklar veya bitkiler üzerinde bulunur. Mayalar ve yaprak kıvırcıklığı mantarlarını kapsarlar.Mayalar bakteriler gibi tek hücreli canlılardır. Genellikle yuvarlak, oval veya silindir şeklinde hücrelere sahiptirler. Büyüklükleri cinslere göre değişmekle birlikte 2-8 m çapında ve 3-15 m uzunluktadırlar. Hücreler özellikle aktif üreme süre since düz veya dallanmış zincirler yaparlar. Mayalar tabiata geniş ölçüde yayılmış durumdadırlar. Özellikle şeker bulunan habitatlarda örneğin, meyvelerde ve çiçeklerde sık bulunurlar. 47 °C'nin üstünde ve 0 °C'nin altında faaliyet gösteremezler.
Aerobik ve anaerobik ortamda yaşayabilirler ancak hücresel yapıların sentezinde, tomurcuklanmada ve metabolik faaliyetlerin devamında fazla enerjiye gereksinim duyulduğundan aerobik şartlar gelişmeleri için daha elverişlidir.

3. Basidiomycotina:

Çevremizde gördüğümüz şapkalı mantarlar, bitkiler üzerinde parazit olan pas, rastık ve sürme mantarları bu sınıfa dahildir. Kamçısız hücrelere sahiptirler. Septumları şişkin ve ortası delik olup, zarımsı bir por kapağı mevcuttur.
Eşeysel üreme çoğunlukla özelleşmiş somatik hifler tarafından yerine getirilir. Karyogami ve mayoz basidium adı verilen yapı içinde gerçekleşir ve burada oluşan sporlar basidiospor adını alırlar.

Şapkalı mantarlardan olan Agaricus bisporus tüm dünyada yemeklik olarak yetiştirilir. Bir şapkalı mantar, şapka (pileus)yı taşıyan bir sap ve şapka altında sapa doğru ışınsal olarak uzanan plaka benzeri yapılar olan lamellerden meydana gelir. Lamellerin her tarafı basidiumlar ile kaplıdır. Her basidiumda karyogami ve mayozu takiben genellikle 4 spor ortaya çıkar. Sap etrafında ve şapka kenarının altında bir halka bulunur (Şekil 2.8). Paslar ve rastık mantarları tahıllarda önemli zararlara yol açarlar. Örneğin, Puccinia graminis tahıllarda kara pas, Ustilago zeae mısır rastığı etmeni olarak çevremizde yaygın biçimde gözlenirler.

Deuteromycotina

Bu altbölüm üyelerinin eşeyli üreme evreleri yoktur. Bu nedenle Fungi Imperfecti olarak ta anılırlar. Eşeysiz üremeleri konidiumlar ile olur.Konidiumlar basitçe tek tek gelişmiş konidiofor üzerinde bulunabileceği gibi aservulus ve piknidium gibi yapılar içinde de oluşabilir. Bu gruba giren mayalar ise tomurcuklanarak çoğalırlar. Bunların yanında sklerotium ve klamidosporlar ile çoğalanlar da vardır.
Kontrollü çevre şartları altında kültür edildiklerinde eşeyli üreme yapmaya yönelen pekçok üyesi vardır. Eşeyli üreme sonucu oluşan sporların çoğu askospor, fakat birkaç türde basidiospordur. Eşeyli üreme safhası görülmemiş üyeler konidiogenöz hücrelerin oluşum tarzı, renk ve konidiumların yapısı ve bunların yerleşim tarzı gibi karakterlerle yapay olarak sınıflandırılırlar. Bu nedenle sistematik grupların
önüne (yapay bir sistem kullanıldığı için) form ön eki getirilir. Çoğu saprofit olmakla birlikte bazıları insan, hayvan ve bitkilerde patojendir. Örneğin Alternaria ve Cladosporium insanlarda allerji etmeni funguslardır.

---