Genetiği Değiştirilmiş İnsanlar!
Genelde mısır ve diğer tarım ürünlerine uygulanan “genetiği değiştirilen organizma (GDO)” kavramının insana da uygulanabildiğini biliyor muydunuz?
CRISPR adı verilen ve bilimin gidişatında çığır açması beklenen yeni bir yöntem ile insan hücrelerinin genetiğini değiştirmek mümkün. CRISPR nasıl çalışıyor? İnsan genetiğini değiştirmenin bize faydası nedir?
Bilim insanları, insan genom haritasını çıkarmaya başladıklarında, bazı kanser türleri dahil çeşitli hastalıklara karşı bizleri zayıf kılan binlerce gen keşfettiler. Zayıf kılan genlerin keşfi, bilim insanlarını şu soruyu sormaya itti, “Ya bu genleri kesip atabilseydik ve yerine başka genler koyabilseydik?” CRISPR bu noktada devreye giriyor. 2013 senesinde kullanılmaya başlanan yöntem, bakterilerin kendilerini virüslerden korumak adına kullandıkları savunma mekanizmalarından ilham alınarak oluşturulmuş. Temel anlamda bakteri, bir rehber RNA vasıtasıyla virüs DNA’sının bir kısmına kendini eşliyor, cas9 enzimiyle kendini eşlediği DNA’dan bir parçayı makasla kesermişcesine çıkarıyor. Alanda araştırma yürüten insanlar da bu yöntemle herhangi bir organizmada herhangi bir DNA sekansını bulup değiştirebilmekteler.
Bu yöntem, oldukça gelişmiş olsa da uzunluk gibi basit bir kavramın bile 180’den fazla genden etkilendiği ve genlerin birbirleri arasındaki iletişimi tam kavrayamamamız, rehber virüsün daima yerini bulamaması gibi etmenler ile deyimin tam anlamıyla “kaş yaparken göz çıkarmak” oldukça mümkün, insanda hata marjininin oldukça dar olması da bir başka olumsuz etmen.
Farelerde ve maymunlarda test edilen yöntem, birçok genetik hastalık tedavisi konusunda umut vaadediyor. Farelerde güç, hız ve zeka gibi kavramlar ile oynayabilmekteyiz. “Schwarzenegger”, IGF-1 proteinini üreten bir gen enjeksiyonuyla %40 kas artışı yaşadı. Hız konusunda, yağ yakıcı bir protein kodlayan DNA enjekte edilmiş fareler, normal farelere göre iki kat mesafe katedebiliyorlar ve daha hızlılar. “Doogie”, hipokampüs reseptörünü uyaran NR2B gen enjeksiyonu sonucunda hafıza ve öğrenme kabiliyetinde gelişme gösterdi.
İnsanlarda da test edilmesi gündemde; fakat yöntemin sonuçlarının öngörülemez olması, maymunlarda %20 - %30 başarı oranına sahip olması şimdilik insanlı deneyler için yöntemin yeterince sağlıklı olmadığını gösteriyor. Buna rağmen 2015'te Çin’de ilk defa insan embriyolarındaki β-thalassaemia isimli ölümcül olabilen kan hastalığına neden olan genler değiştirilerek, insanlarda genetik manipulasyon konusunda kritik bir adım atıldı. 2016 yılında ise İngiltere "genetiği değiştirilmiş bebeklere" izin verme yolunda ilk büyük adımları attı.
Henüz kendi özelliklerimizi geliştiremesek de CRISPR/gen terapisi, genetik hastalıkların ve Huntington, Tay-Sachs gibi mutasyon sebebiyle oluşan hastalıkların önüne geçmemizi sağlayabilir.
Hazırlayan: Mert Karagözoğlu (Evrim Ağacı)
http://www.evrimagaci.org/fotograf/27/8055
Genetik
-
İnsanlarda Kaç Kromozom Vardır?
-
Sık görülen mikrodelesyon sendromları nelerdir?
-
Bilim insanları kromozomları nasıl inceler?
-
Arkea'da Kromozomlar ve DNA Replikasyonu
-
DNA Onarım Mekanizmaları Nelerdir?
-
DNA hasarına neden olan etkenler nelerdir?
-
XYY Süper Erkek Sendromu - JACOB’S, Sendromu
-
Bitki doku kültürü çalışmaları ile haploid bitkiler elde edilebilir
-
Gram pozitif bakterilerden genomik DNA izolasyon protokolü
-
E. coli bakterisinden genomik DNA izolasyon protokolü
-
DNA’nın Keşfi
-
İnsan Genom Projesi Nedir ? Amaçları Nelerdir ?
-
Genomik mikrodizilimlerle ikilenme teşhisi yöntemi
-
Gen duplikasyonu ve amplifikasyonu nedir?
-
DNA ile RNA Arasndaki Farklar ve Benzerlikler Nelerdir