Biyologlar - Biyolojiye Gerçekçi Yaklaşım

Haemophilus influenzae

---

Haemophilus influenzae küçük, gram negatif, fakültatif anaerop kokobasillerdir. Doğal hayvan konağı yoktur, yalnızca insanda hastalık yapar. Bakterinin en dışında bulunan polisakkarit yapıdaki kapsülü başlıca virülans faktörü olup organizmayı fagositozdan korur. Kapsül polisakkarit yapısına göre altı farklı serotipi (a, b, c, d, e, f) bulunmaktadır (1,2,3,4).

Haemophilus influenzae menenjit, pnömoni, sepitsemi, epiglottit, septik artrit, perikardit, osteomiyelit gibi invaziv enfeksiyonların ve otitis media, sinüzit, bronşit ve konjuktivit gibi mukozal enfeksiyonların oldukça yaygın bir nedenidir. H. influenzae menenjiti neredeyse sadece 5 yaşından küçük çocuklarda meydana gelir ve bu en invaziv H. influenza hastalığına b tipi kapsüle sahip olan kökenler (Hib olarak kısaltılır) neden olurlar. Genel olarak invaziv hastalıktan sorumlu kökenlerin çoğunluğu da (%95) tip b kapsüle sahiptir ve olguların %85‟i beş yaş altı çocuklar olup 6-12 aylık bebeklerde risk en yüksek düzeydedir (5).

Bakteriyel menenjitler dünya genelinde halen en önemli enfeksiyöz hastalıklardır. En sık rastlanan üç meningeal patojen olan Neisseria meningitidis, Haemophilus influenzae ve Streptococcus pneumoniae vakaların %80'den fazlasını oluşturur.
Erken ve özgül tanı hasta yönetiminde ve hastalığın kontrolünde önemlidir. DSÖ bu bakteriyel patojenlerin neden olduğu menenjitlerin ya da invaziv hastalıkların dünya genelinde azaltılması ile ilgili yaygın program yürütmektedir (3,4).
Ülkemizde de bu üç patojenin invaziv hastalıkları bildirimi zorunlu hastalıklar arasında yer almaktadır (6,7).

Bazı klinik özellikleri ile olası etiyoloji akla getirilebilirse de bu hastalıkların kesin tanısı mikrobiyolojik incelemeye dayanır. “Tanı stratejisi”ni ise laboratuvara gelen klinik örneklerden bu üç patojen dahil bütün olası bakterilerin yakalanabileceği
ortak bir tanı akış şemasının izlenmesi oluşturur (3,8).
Hastalığın seyri ölümcül olabileceğinden bakteriyel menenjit etkenlerinin tanısı ve daha özel olarak da Hib invaziv enfeksiyonlarının tanısı klinik mikrobiyoloji laboratuvarlarının önemli tanı fonksiyonlarından biridir. Bu nedenlerle bu UMS belgesinde, Hib invaziv enfeksiyonlarının tanısı için izlenecek akış şeması ile başta kültürlerden izolasyonu olmak üzere, doğru ve güvenilir tanı için geçerli prosedürlerin verilmesi hedeflenmiştir.

Kaynaklar:

1- Kilian M. Haemophilus. In: Murray PR, Baron EJ, Jorgensen JH, Landry ML, Pfaller MA (ed.). Manual of Clinical Microbiology, 9th ed. ASM Press, Washington D.C. 2007, p. 636–648.
2- Budak F. Yayılmacı Haemophilus influenzae hastalıklarının mekanizması. Flora. 2013;18(1):4- 10.
3- Perilla MJ, Ajello G, Bopp C et al. Manual for the laboratory identification and antimicrobial susceptibility testing of bacterial pathogens of public health importance in the developing world. Haemophilus influenzae, Neisseria meningitidis, Streptococcus pneumoniae, Neisseria gonorrhoeae, Salmonella serotype Typhi, Shigella, and Vibrio cholera. Centers for Disease Control and Prevention (CDC) and World Health Organization (WHO), 2003.
4- Popovic T, Ajello G, Facklam R. Laboratory manual for the diagnosis of meningitis caused by Neisseria meningitidis, Streptococcus pneumoniae and Haemophilus influenzae. WHO/CDS/CSR/EDC/99.7; 1999
5- Ödek ve ark. Haemophilus influenzae tip b AĢılaması Yapılan Ġki Çocukta Ġnvaziv Haemophilus influenzae Enfeksiyonları. Çocuk Enf Derg 2010; 4: 76-8.
6- Bulaşıcı Hastalıklar Sürveyans ve Kontrol Esasları Yönetmeliğinde DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. Resmi Gazete; 02.04.2011 – 27893. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/04/20110402-3.htm (son eriĢim tarihi: 06.01.2014).
7- BulaĢıcı Hastalıkların Ġhbarı ve Bildirim Sistemi, Standart Tanı, Sürveyans ve Laboratuvar Rehberi, Sağlık Bakanlığı, Ankara. 2004. http://www.shsm.gov.tr/public/documents/legislation/bhkp/asi/bhibs/BulHastBilSistStanSurveLabReh.pdf (son eriĢim tarihi: 18.12.2013)
8- CDC. Laboratory Methods for the Diagnosis of Meningitis Caused by Neisseria meningitidis, Streptococcus pneumoniae, and Haemophilus influenzae. 2nd edition. CDC and WHO, 2011. http://www.cdc.gov/meningitis/lab-manual/ (son eriĢim tarihi 25.12.2013).

---