Biyologlar - Biyolojiye Gerçekçi Yaklaşım

Hücrelerin Kamçılarının Düzenlenişi İnceleniyor

---

Hücrelerimizin çoğu hareketsiz bir birincil kamçıya (İng. cillium) sahiptir ve bu hareketsiz kamçı, çevredeki ortamdan bilgi aktarımı için kullanılan bir anten görevi görür. Görsel Telif: UNIGE

Hareketsiz birincil kamçı sayesinde, hücreler çok sayıda sinyali algılayabilir. Flagella adı verilen hareketli kamçılardan da bazı hücrelerde bolca bulunabilir. Bu hareketli kamçılar, hareket üretir; örneğin bir embriyonun fallop tüpünden rahme hareketini, sümüğün solunum yollarından atılımını veya spermatozoidlerin yüzüşünü bunlar sağlar.

Kamçının “iskeleti” mikrotübül çiftlilerinden meydana gelir; bunlar oluşum ve işlev için gereken proteinlerin oluşturduğu ikililerdir. Kamçıların kurulumundaki veya işlevindeki bozukluklar, siliopati adı verilen çeşitli sıkıntılara (beyin şekli bozukluğu, retinal veya üreme bozuklukları, böbrek veya karaciğer hastalıkları, yinelenen solunum enfeksiyonları ve iskelet anomalilerini de içeren bir grup hastalığa) yol açabilir.

İsviçre’deki Cenevre Üniversitesi (UNIGE) bilimcileri, mikrotübül çiftlileri oluşturma becerisi olan bir in vitro (deney tübü içinde bulunan) sistem geliştirdi ve bunların kurulumunun mekanizmasını ve dinamiğini açığa çıkardı. Science dergisinde yayımlanan makalelerinde ekip, kamçısal yapıların kontrolsüz oluşumunun önlenmesinde gerçek bir yapıtaşı olan tubulinin kritik rolünü ortaya çıkardı. Bu yöntem, insan hücrelerinin kamçıları ile patojenlerinkiler arasındaki olası farkların keşfi ve bundan yararlanılmasını olası kılabilir ve yeni tedavilerin geliştirilmesini sağlayabilir.

Kamçının tabanında iki sentriol bulunur; sentrioller, hücre iskeletinin bileşenleri olan mikrotübüller tarafından oluşturulan organellerdir. Sentriol, dokuz tane mikrotübül çiftlisi içerecek olan kamçı yapımı için başlama noktasıdır. “Çiftli, kamçıların oluşumu ve işlevleri için olmazsa olmaz bir yapıdır ama düzenlenişi şimdiye dek bilinmiyordu,” diyor ekipten Paul Guichard. Virginie Hamel ile birlikte liderliğini yaptıkları laboratuvarda, mikrotübül çiftlileri oluşturabilen bir in vitro sistem geliştirdiklerini anlatıyor Guichard.

İlk önce, tubulin “tuğla”larının düzenlenmesiyle, sentriolden dokuz mikrotübül oluşturuldu. Sonra her bir mikrotübülün yüzeyinde bir çiftli oluştu. “Çiftlinin oluşumunun, tubulinin kendisi tarafından düzenlendiğini gözlemledik; uçlarından birinin kaldırılması, burada çiftlinin oluşumuna neden oluyor. Bu etki muhtemelen kamçı dışındaki herhangi bir yerde kontrolsüz mikrotübül oluşumunu önleyerek, optimal işlevselliği garantiliyor,” diye açıklıyor Hamel.

Sevkan Uzel

BilimFili.com: "Hücrelerin Kamçılarının Düzenlenişi İnceleniyor"

https://bilimfili.com/hucrelerin-kamcilarinin-duzenlenisi-inceleniyor/

---