Biyologlar - Biyolojiye Gerçekçi Yaklaşım

İdrar Örneği Toplama

---

Laboratuvar hatalarının %60-70 sebebi preanalitiktir, yani henüz örnek laboratuvara gelmeden önce çeşitli nedenlerle oluşan bir aksaklıktan dolayı laboratuvar analizi sonuçları hatalı çıkmaktadır. Kısaca idrar örneklerinin doğru olabilmesi için en başta yapılması gereken, uygun şekilde idrar toplanması ve laboratuvara ulaştırılmasıdır. Bu nedenle örnek toplanması ve kabulü idrar analizinde önemli bir basamaktır. İdrar örneği toplamada aşağıdaki konulara dikkat edilmelidir:

İstek formu

Merkez laboratuvarı istek formu olmadan örnek kabul edilmemeli ve incelemeye alınmamalıdır.
İstek kağıdındaki hasta adı soyadı, protokol no'su, servisi, tarihi  resmi işlemleri açısından; hasta yaşı, cinsiyeti, öntanı/ tanısı değerlendirme açısından tam doldurulmalıdır. Bu konuda eksiklikler personel, hemşire ve doktorlar uyarılarak önlenmeye çalışılmalıdır; laboratuvar çalışanlarının net tavrı ile bu davranış şekli benimsenecektir.
Toplama kabı  [Başa Dön]

İdrar temiz bir kaba alınmalıdır.
100mL'lik bir kap (plastik bardaklar) olmalıdır.
İdrar kaplarına idrar sedimenti incelemesi istenen hastanın isminin bulunduğu etiket yapıştırılmalıdır.
Toplama şekli

İdrar sedimenti incelemesi istenen hasta WC'de verilen kabı kendi idrarıyla doldurur.
Özellikle kadın hastalarda dış genital temizliği sonrası orta idrar verilmelidir. Bu özellikle vaginal kontaminasyona bağlı sedimentte görülen bakteri ve epitelleri elimine eder. Bu kadın doğum ve üroloji polikliniklerinden sık istenen örnek toplama şeklidir. Dış Genital temizlik şu şekilde yapılır:
Kadında:
İdrar yapmadan önce dezenfaktanlı (zefiranlı) gazlı bezle dış genital organlar önden arkaya silinerek temizlenir.
Aynı bölge sadece su ile ıslatılmış gazlı bezle aynı bölge tekrar silinir.
Genital bölge açık tutularak idrarın başlangıç kısmı tuvalete yaptıktan sonra, orta kısmından bir miktar idrar kaba yapılır, kalan idrar yine tuvalete yapılır.
Erkekte:
İdrar yapmadan önce dezenfaktanlı (zefiranlı) gazlı bezle penisin baş kısmı silinerek temizlenir.
Aynı bölge sadece su ile ıslatılmış gazlı bezle aynı bölge tekrar silinir.
İdrarın başlangıç kısmı tuvalete yaptıktan sonra, orta kısmından bir miktar idrar kaba yapılır, kalan idrar yine tuvalete yapılır.
Örnek türü

İdrar sedimenti incelemelerinde taze sabah idrarı tercih edilir. Bu idrar yüksek ozmolaritede ve asid pH'dadır; bu da içindeki hücre ve şekilli elemanları daha iyi görebilmek için  en uygundur. Ayrıca beklemiş idrarda silendirlerin dağılması, hücrelerin hemoliz olması nedeniyle de taze idrar en uygunudur.
İdrar maksimum 2 saat içinde incelenmelidir. Bu süreden daha uzun süre bekletilerek getirilmiş idrar örneği kabul edilmemelidir.
Örnek miktarı

Rutin idrar analizinde hem kimyasal hem de sediment incelemesi yapılacağından, ayrıca çıkabilecek sorunlarda (santrifüjde tüp kırılması gibi) tekrar kullanılabilmesi için yeterli hacimde örnek gerekmektedir. Aynı örnekten kimyasal ve sedimet incelemesi birlikte yapılacaksa bu miktar minimal 10mL kadardır.
Hastanın yaptığı tüm idrarını getirmesi istenir. Bu idrar hacmi sonuç kağıdına not edilir, bu klinisyenin hastanın idrar çıkışı hakkında fikir sahibi olmasında önemlidir.
Saklama

İdrar 2 saat içinde incelenemeyecek, daha sonra incelenecekse uygun şartlarda saklanmalıdır. Bunun için şunlara dikkat edilir:

Koruyucu eklenir: pH'ı düşürmek için  50mL idrara 6N HCl solusyonundan 3-4 damla damlatılır. Bunun için ticari borik asit tabletleri de kullanılabilir.
Soğutulur:  4C'de buzdolabında saklanabilir.
Ağzı kapatılır: İdrar kapaklı bir kapta saklanır veya cam tüpler parafilmlenir.

Kaynak:

www.mustafaaltinisik.org.uk

DEÜTF Merkez Lab.İdrar Lab.:Kendi Laboratuvarımızda çekilen fotoğraflar.

Kitap: A.Handbook of Routine Urineanalysis, Sister Laurine Graff, JB Lippincott Comp, 1983 isimli kitaptan alıntı fotoğraflar

Ege ÜTF Parazitoloji AD: Ege Üniversitesi TIp Fakültesi Parazitoloji Anabilim Dalı'ndan temin edilen fotoğraflar

---