Biyologlar - Biyolojiye Gerçekçi Yaklaşım

İdrar sedimenti hazırlama

---

Gerekli Araç ve Gereçler

İdrar toplama kabı: Laboratuvarımızda plastik bardakları bu iş için kullanmaktayız.
Eldiven: Laboratuvarımızda Plus Med marka latex ve plastik eldiven kullanmaktayız.
Deney tüpü: Laboratuvarımızda 12mL'lik cam tüpler kullanmaktayız.
Lam- lamel: Laboratuvarımızda İsolab marka 76x26mm lam ve 18x18mm lamel kullanmaktayız.
Santrifüj: Laboratuvarımızda Hettich Zentrifugen Rotina 35 marka/modelde santrifüj aletini kullanmaktayız.
Mikroskop: Laboratuvarımızda çift okulerli Olympus BX50 marka/modelde mikroskop kullanmayız.
Laboratuvar Güvenliği

Laboratuvar uygulamalarında laboratuvar güvenliği ile ilgili önlemler alınmalı ve prosedürler dikkatli uygulamalıdır.Bununla ilgili olarak bazı hatırlatmalar:

Uygulama sırasında eldiven giyilmeli. Eldivenli ellerle başka yerlere dokunulmamalı. İşe başlarken, bitirince veya ara verince eller sabun veya savlonla iyice yıkanılmalı, bol akan suyla durulanmalı.
Laboratuvar önlüğü sadece laboratuvarda giyilmeli. Ofiste veya bir şeyler yiyip içereken başka önlük kullanılmalı. Laboratuvarda kirlenmiş önlükle dışarı çıkılmamalı.
Elde açık yara varsa mutlaka üzeri yara bandı ile kapatılmalı.
Çalışma alanı çalışmadan önce ve sonra mutlaka savlon+ alkol ile temizlenmeli. Çalışırken materyel damlarsa hemen temizlenmeli, kurumasına izin verilememeli.
Laboratuvarda ağız, burun, göz, yüze hiç bir şey temas ettirilmemeli. Eğer temas ederse bol suyla yıkanmalı, acile başvurulmalı.
Laboratuvarda hiç bir şey yiyip içilmemeli.
Uzun saçlar çalışırken toplanılmalı. Makyaj yapılmamalı.
Kişisel eşyalar (el çantası, gözlük vs) çalışma alanına konulmamalı.
Alev kullanılıyorsa yünlü, naylon giysi, eldiven, tüpler üzerindeki pamuğa dikkat edilmeli.
Öncelikle kullanılacak aletlerin çalışma şekli öğrenilmeli. Kullanılan aletler üzerindeki göstergeler her gün mutlaka kontrol edilmeli, anormallik varsa ilgiliye haber verilmeli. Çalışma sırasında aletlerden anormal ses duyulursa hemen ilgiliye haber verilmeli.
Laboratuvara yeni gelen veya yeni hazırlanan tüm malzeme ve solusyonların üzerine adı, tarihi, konsantrasyonu, kendi adınız yazılmalı. Kullanırken, saklarken (buzdolabı, etüv vs) ağzı açık olarak bırakılmamalı.
Dolapta veya başka yerde bulunan malzemelerin yeri değiştirilmemeli, değiştirmek gerekliyse mutlaka sahiine haber verilmeli.
Kesici ve delici aletler (iğne ucu) kullanılmazken veya atılırken ucu- ağzı kapatılarak atılmalı.
Kullanılan eldivenler, kullanılan idrar kabı, fazla idrar ve incelenen preparatlar biyolojik atık kabına (kırmızı torbalı) atılmalı.
Kullanılan elektrikli cihazlar usulune göre açılıp, kullanılmalı, kapatılmalı.
Cam tüpler tekrar kullanılacaksa musluk suyu ile çalkalandıktan sonra bir gece klorak bulunan kapta bekletilmelidir.
Gerekli hacim

12mL'lik tüplere 9-10mL idrar doldurulur (12'lik cam tüplerinin 3/4'ü doldurulur). İdrar sedimenti inceleneceği için idrar hacmi çok önemlidir. İçinde belirli konsantrasyonda hücre içeren idrarın farklı hacimlerinin santrifüjüyle elde edilen sedimentlerin incelemelerinde her sahada farklı miktarda hücre görülür. Örneğin aynı idrarın 10mL'sinin santrifüjü ile her sahada 10-15 lökosit görülürken, 2mL'sinin santrifüjü ile her sahada 1-2 lökosit görülür. Bu özellikle bebeklerin az miktarda idrar yapmaları nedeniyle yaşanan temel sorundur, bu durumda sonuç kağıdına idrar miktarı da ayrıca belirtilip dikkat çekilmelidir.
Santrifüjleme

Santrifüje tüpler yerleştirilerek santrifüj yapılır. Bunu yaparken şunlara dikkat edilmelidir:  
Aynı ebatta (çapı ve boyu) tüpler kullanılmalı
Örneklerin karışmaması
Tüplerin kırılmaması için karşılıklı dengeli olması
Kapağı açık santrifüj yapılmaması
Santrifüj programı son bir kez kontrol edilditen sonra başlatılması
Durmadan kapağı açılmaması
Eğer kaza olursa mutlaka santrifüjün tamamı dezenfekte edilmesi
Tüpler  514g'de 5dk. santrifüjlenir (Hettich Zentrifugen Rotina 35 marka santrifüjde(r =11,5cm) 2000 rpm'de 5dk.döndülür)  Döndürme hızı önemlidir. Çok hızlı döndürülürse hücrelerin hemolizine, silendirlerin dağılmasına, diğer içeriğinin de yapısının bozulmasına sebep olur. Çok yavaş da döndürülürse idrardaki içeriğin çökmesi sağlanamaz.
Preparat Hazırlama

Tüp başaşağı kalacak şekilde çevrilerek tüpteki tüm idrar boşaltılır. Burada önemli olan idrarı boşaltırken silkeleme yapılmaması; bu durumda daha sonra çökeltiyi gevşetmek için kullanılacak kapiller etkiyle kalan bir miktar idrarla birlikte çökeltinin de atılmasından sakınılmış olunurr.
Dipte kalan çökelti kalan çok az idrarla gevşetilir.Tüp parmağa çarptırılarak dipte kalan az miktardaki idrarla homojenize edilmesi sağlanır.
Temiz bir lama orta büyüklükte bir damla  homojenize edilmiş sediment konur. Eğer lama idrar fazla konursa mikroskop altında içerik hızla akarak incelenmesi ve sayılması imkansızlaşır. Çok az konursa hem yeterli miktarda örnek incelenememiş olur, hem de hızla kuruyarak içindeki yapıların bozulmasına sebep olur.
İdrarın konulduğu lamın üzerine temiz bir lamel kapatılır.

Kaynak:

www.mustafaaltinisik.org.uk

DEÜTF Merkez Lab.İdrar Lab.:Kendi Laboratuvarımızda çekilen fotoğraflar.

Kitap: A.Handbook of Routine Urineanalysis, Sister Laurine Graff, JB Lippincott Comp, 1983 isimli kitaptan alıntı fotoğraflar

Ege ÜTF Parazitoloji AD: Ege Üniversitesi TIp Fakültesi Parazitoloji Anabilim Dalı'ndan temin edilen fotoğraflar

---