Kalıtım, Aslında Düşündüğümüzden Çok Daha Karmaşıktır!
Tek hücreli canlılardan çok hücreli kompleks organizmalara kadar kalıtım materyalinin DNA molekülü olduğunu temel genetik bilgilerimizden biliyoruz.
Hücre bölünürken tüm yaşamsal bilgisini içeren DNA’sını kopyalayarak diğer hücreye aktarıyor.
Peki bir embriyonun tüm hücreleri aynı genetik bilgiyi içermesine rağmen nasıl oluyor da kas hücresi, sinir hücresi, yağ hücresi gibi hem şekil hem de işlevsel olarak birbirinden son derece farklı hücre gruplarına sahip oluyoruz? Ya da tek yumurta ikizlerini düşünelim. DNA’ları tamamen aynı olmalarına rağmen nasıl oluyor da müzik, spor gibi yetenek dallarında birbirlerinden farklı performans gösterebildikleri gibi, astım, otizm, bipolar bozukluklar gibi hastalıklardan biri etkilenmezken diğeri etkilenebiliyor?
Tüm bunların cevabı “Epigenetik”ten geçiyor. Epigenom, DNA molekülünün yapısında değişiklik “olmaksızın” genlerin işlevlerini ne zaman ve ne kadar yapacaklarını kontrol eden moleküler bir kod sistemi. Üstelik çevreden etkilenebilir ve kalıtılabilir.
Bu konuyla ilgili bir araştırmada, erkek farelere 3 gün süreyle günde 5 kez tatlı meyve kokusuyla (asetilfenon) birlikte hafif elektrik şoku uygulandı. Daha sonra fareler bu deneye maruz kalmamış dişi farelerle çiftleştirildi. Farelerin çocuklarının ve hatta onların da çocuklarının büyük çoğunluğu, tatlı meyve kokusuna negatif tepkiler gösterdiler! Bu deney, bilinenin aksine, edinilmiş deneyimin sperm yoluyla 2. ve hatta 3. nesle aktarılabildiğini gösteriyor. Epigenetik mekanizmaların ortaya çıkışı, DNA’daki değişiklikler (mutasyonlar) sonucu ortaya çıkan hastalıklara bakış açımızı da değiştirmiş durumda. Ancak henüz yolun çok başındayız…
Hazırlayan: Seda Baykal (Evrim Ağacı)
Kaynaklar ve İleri Okuma:
Genetik
-
İnsanlarda Kaç Kromozom Vardır?
-
Sık görülen mikrodelesyon sendromları nelerdir?
-
Bilim insanları kromozomları nasıl inceler?
-
Arkea'da Kromozomlar ve DNA Replikasyonu
-
DNA Onarım Mekanizmaları Nelerdir?
-
DNA hasarına neden olan etkenler nelerdir?
-
XYY Süper Erkek Sendromu - JACOB’S, Sendromu
-
Bitki doku kültürü çalışmaları ile haploid bitkiler elde edilebilir
-
Gram pozitif bakterilerden genomik DNA izolasyon protokolü
-
E. coli bakterisinden genomik DNA izolasyon protokolü
-
DNA’nın Keşfi
-
İnsan Genom Projesi Nedir ? Amaçları Nelerdir ?
-
Genomik mikrodizilimlerle ikilenme teşhisi yöntemi
-
Gen duplikasyonu ve amplifikasyonu nedir?
-
DNA ile RNA Arasndaki Farklar ve Benzerlikler Nelerdir