Kanatlı Hayvanlarda Solunum Sistemini Oluşturan Organların...

Kanatlı Hayvanlarda Solunum Sistemini Oluşturan Organların Özellikleri

Havada bulunan serbest oksijenle solunum yapan tüm hayvanlar gibi kanatlılarda temel olarak solunum aktivesini burun, gırtlak, soluk borusu ve akciğer vasıtası ile yaparlar fakat kanatlılarda solunum sistemi sadece kan dolaşımını oksijen bakımından zenginleştirmek için değil aynı zamanda uçma ve havada kalma aktivesi içinde önemlidir. Solunum sistemi ile ilişkili olan hava keseleri bu fonksiyonu ile önemli bir görev üstlenir.

Gırtlak memelilerde tek bir organ iken kanatlılarda ön gırtlak (larynx cranialis) bulunur.

Kanatlılarda göğüs boşluğu ile karın boşluğu tam bir diyafram ile ayrılmaz. Diyafram çok az gelişmiştir ve iki boşluğu birbirinden tümüyle ayırmamıştır. Dolayısı ile kanatlılarda vücut boşluğunun açıldığı tek bir boşluk görünümünde olması çok doğaldır. Hava keseleri içi hava dolu bazı kemiklerden oluşur

Burun Delikleri

Burun delikleri (nares) üst gaganın üst yüzeyinde sağlı sollu olarak iki adettir.

Burun Boşlukları

Çoğu kanatlılarda bir septumla ayrılır ve her iki boşluktaağıza açılır. Solunum sisteminin bundan sonraki kısmı gırtlaktır. Burun delikleri burun boşluğuna (Cavum nasi) açılır ve kanatlılarda memelilerde olduğu gibi burun boşluğu içinde külahsı yapılar (concha) bulunur. Kimi kanatlılarda sağ ve sol burun boşluğu birbirinden tamamen ayrılmış kenkimilerinde geride kısmen birleşme olmaktadır. Burun boşluğu choana (geniz) denilen yarık şeklindeki biraçıklık ile ağız boşluğu ile ilişki halindedir.

Gırtlak

Burun boşluğunu terk eden hava yutağın tabanında bulunan organ olan gırtlağa yönelir. Gırtlak memelilerde olduğu gibi kendine özgü kıkırdaklardan oluşmuş ve soluk borusunun (trachea) başlangıcı niteliğinde bir organdır. Yemler yemek borusuna geçerken, nefes borusuna geçişi önleyen gırtlak kapağı kapanır.

Nefes Borusu

Nefes borusu (trachea) ön gırtlaktan sonra başlayıp üst tarafında yemek borusu olduğu halde boynun en alt kısmından akciğerlere doğru uzanan dıştan sadece deriyle kapalı bir tüp niteliğindedir. Boynun uzunluğuna göre değişmekle birlikte yüzün üzerinde kıkırdak halkadan oluşur. Trachea akciğerin hemen önünde ikiye çatallanır, sağ ve sol akciğerlere havayı taşır. Nefes borusunun iki ana bronşa ayrıldığı yerde, kanatlılarda ses organı olan ses kutusu bulunur.

Akciğer

Nefes borusu göğüs boşluğuna girdikten sonra ikiye çatallanır ve akciğerlere (pulmones) girer. Akciğerler, sağ ve sol olmak üzere bir çift organdır. Göğüs boşluğunun tavan kısmına yakın yerleşmiş 1. kaburgadan böbreklere kadar uzanmıştır. Memelilerin aksine akciğerlerde belirgin bir loplanma görülmez ve vücutla oranlandığında daha küçüktür. Kanatlılarda vücut boşluğu açıldığında akciğerler (pulmones), memelilere oranla daha küçük ve sırta yakın bir şekilde görülür. Yani akciğerler göğüs boşluğunun üst kısmında yerleşmiş kaburgalara sıkıca bağlanmıştır. Ana bronşlar, aynı zamanda akciğerleri geçerek karın (abnominal) hava keselerine ulaşırlar. Akciğerler ana bronştan çıkan ikinci derecedeki bronşlarla hava keselerine bağlanırlar.

Hava Keseleri

Solunum sistemine ait ince duvarlı keselerdir. Küçük kanallar yoluyla akciğerler ile iştirak halindedirler. Temel çalışma prensibi ağırlığı arttırmadan hacmi arttırarak uçmayı kolaylaştırmaktır. Hava ile dolduklarında oldukça fazla yer kaplarlar. Uçuş esnasında keseler hava ile dolar. Bu keseler aynı zamanda bazı kemiklerdeki hava boşlukları ile de bağlantılıdır. Uçucu kuşlarda çok gelişmiştir.

Bu keseler, clavicula kemiği civarına yerleşmiş (Saccus claviculis), göğüs boşluğuna dağılmış (Saccus tboracalis) ve karın organlarını örtmüştür (Sacci abdominalis). Hava keseleri akciğerlerin dışında ve vücut boşluğundadır. Tavuklarda dördü çift ve birisi tek olmak üzere dokuz hava kesesi vardır. Yine bu hava keselerinin beşi önde dördü arkadadır

#Nefes Borusu # Akciğer # Gırtlak # Burun Boşlukları # Burun Delikleri # Hava Keseleri # clavicula # trachea