Kanda Sodyum Tatini Nasıl Yapılır ? Normal değerleri nelerdir ?

Bu testin kullanım amacı: Sıvı-elektrolit ve asit-baz dengesi ile ilgili değerlendirmeler sırasında kullanılır. Diğer İsimleri : Na ve Sodyum ( serum)

Tuzun insan ve hayvan besinlerinin vazgeçilmez bir parçası olduğu eskiden beri bilinmektedir. Tuz, hem sodyum hem klor içerir ve bu iki elementin başlıca kaynağıdır.Sodyum doğada serbest formda bulunmaz, doğrudan doğruya halojenlerle (büyük ölçüde klorla) ve fosforla birleşmiş formda bulunur.
Klor, halojen ailesinden, sarı-yeşil renkte boğucu kokulu bir gazdır. Klor, sodyumdan farklı olarak, hem hücre içinde hem hücre dışında yüksek yoğunluklarda bulunur. Vücutta bulunan klorun, aşağı yukarı % 85‟i hücre arası sıvılarda yer alır. Geriye kalan klorun büyük bir kısmı kırmızı kan küreciklerinde ve bağırsaklarında bulunur. Deride, kaslarda, sinirlerde, kanda oldukça fazla miktarda klor vardır (1)

Sodyum, ekstrasellüler katyonların yaklaşık olarak %90 kadarını oluşturur ve plazma osmolalitesinin yaklaşık olarak yarısından sorumludur. Bu sebeple ekstrasellüler sıvı kompartmanındaki su dağılımında ve osmotik basıncın oluşumunda çok büyük öneme sahiptir. Bu durum, vücuttaki sodyum dengesinin çok iyi bir şekilde ayarlanmasını ve korunmasını gerektirir. Normal bir yetişkinin diyetinde bulunan yaklaşık 8-15 gram (130-260 mmol) sodyumun hemen hemen tamamı mide bağırsak sisteminden emilir. Vücuttaki dengenin korunabilmesi için, vücuttaki sodyum dengesinin sağlanmasında en önemli role sahip olan böbrekler tarafından yaklaşık olarak bu kadar sodyumun atılması gerekir. İhtiyaç durumuna göre, glomerüler filtrata geçen sodyumun yaklaşık %60-70 kadarı proksimal tübülüsler tarafından HCO3-ve su ile birlikte, %25-30 kadarı Henle kıvrımında klorür ve su ile birlikte geriemilir. Distal tübülüslerde ise, aldosteron hormonu tarafından kontrol edilen, birbiri ile eşgüdümlü çalışan Na+ -K+ve Na+-H+pompa sistemleri doğrudan doğruya sodyumun, dolaylı olarak da klorür’ün emilimini sağlar. Distal tübülüsler, glomerular filtrata geçen sodyumun %5-15’lik kısmının geri emilmesini sağlar. Vücudun ihtiyacının fazlası olan sodyum ise geri emilime uğramayarak idrarla atılır (2).

Fonksiyonları Nelerdir ?
- Sodyum ve klor, potasyum ile birlikte osmotik basıncı korur ve asit-baz dengesini düzenler.
- Sodyum ve klor, besin maddelerinin hücrelere geçişlerini ve artık ürünlerin çıkışlarını kontrol eder.
- Kandaki katyonların %90‟ını sodyum, anyonların ise üçte ikisini klor oluşturur.
- Sodyum ve klor, suyu organizmaya dağıtarak organizmanın normal sıvı volümünü düzenler.
- Sodyum, sinir uyarımlarının iletilmesinde, kas ve kalp kontraksiyonlarının muhafazasında başrolü oynar.
- Sodyum, kemiklerin bileşimine girer.

Sodyum yetersizliği
- Sodyum yetersizliğine maruz kümes kanatlılarında; büyüme geriler, kemikler yumuşar, kornea keratinize olur, adrenaller aşırı büyür, yemi değerlendirme yeteneği geriler ve plazma sıvı volümü azalır.
- Büyüme dönemindeki kanatlılarda sodyum yetersizliği; birkaç hafta içinde, büyümede gerileme, yemi değerlendirme etkinliğinde azalma, su tüketiminde artma, protein ve enerji metabolizmalarında bozulma ile ortaya çıkar. Tuz bakımından yetersiz rasyonlar yedirilen tavuklar ağırlık kaybederler ve kannibalizme (yumurta tavuklarının birbirlerini gagaladıkları ve tüylerini yoldukları bir davranış şekli) eğilimli olurlar. Bunların yumurta verimleri ve yumurta ağırlıkları azalır.

Sodyum Metabolizması

Na+; ECF’nın en önemli katyonudur.
Total vücut Na+ içeriği 40 - 50 mEq/kg arasındadır.
Plazma sodyum konsantrasyonu 140-145 mEq/L’ nin dar aralıkları içinde düzenlenir.
ECF’da yaklaşık 140mEq/L
ICF’de 10-12mEq/L (3)

Serumda sodyum miktar tayini (Alev fotometresi ile)

Sodyum Tayini yöntemleri arasında en doğru sonucu veren ve bundan dolayı en yaygın uygulanan yöntemlerden biri Alev Fotometresi ile yapılan Sodyum tayinidir.

Prensip: Metal iyonları alevde yakıldığı zaman iyonların enerji vermesi ve karakteristik bir ışık yayması esasına dayanır. Sodyum yanarken aleve sarı renk, potasyum yanarken aleve mor renk verir. Oluşan rengin şiddeti alevde yakılan metalin miktarı ile doğru orantılıdır.

Alev Fotometresi ile Yapılan Sodyum Tayininde Kullanılan Malzemeler:

Cam deney tüpleri ve kaplar: Bu malzemeleri deneyde kullanabilmek için ilk önce kapların içine nitrik asit dökülerek yıkanır sonra 1-2 kez damıtılmış su ile çalkalanır. Bu şekilde deneyde kullanılır.
589 nm emisyon şiddetini doğru ölçebilen, için standart tipli olan bir Alev Fotometresi.
Her Laboratuvarda bulunan genel malzemeler.

Alev Fotometresi ile Yapılan Sodyum Tayininde Kullanılan Reaktifler:

HNO3 (Nitrik Asit)
Nitrik Asit Çözeltisi: Deneyde kullanmak için 1 hacim nitrik asit çözeltisi 15 hacim kadarlık suya katılır ve iyice karıştırılır sonra deneyde kullanılır.
HCI (Hidroklorik Asit) : Deneyde 119 ml kullanılır.
NH4OH ( Amonyum Hidroksit Çözeltisi)
NaCI ( Sodyum Klorür) : Deneyde kullanabilmek için 4 gr sodyum klorür 140 C sıcaklıkta kurutulmalıdır. Sonra deneyde kullanılmalıdır.
Sodyum Çözeltisi

Ayıraçlar

%50 mg Na standardı (NaCI ile hazırlanır.). Bu çözeltiden aşağıdaki şekilde standartlar hazırlanır.

                            %1 mg %2 mg %3 mg %4 mg %5 mg

Deiyonize su        9.8ml   9.6ml    9.4ml   9.2ml 9ml
Na çözeltisi        0.2ml   0.4ml    0.6ml 0.8ml 1ml

Serum örneğinin hazırlanması: Serum 100 defa sulandırılır. Bunun için 0.1ml serum 9.9 ml deiyonize su ile karıştırılır.

Teknik
- Alev fotometresinde Na filtresi takılı iken deiyonize su ile cihazın „0‟ sıfır ayarı %5 mg‟lık standart tüp ile 100 ayarı yapılır.
- Sıfır ve 100 ayarı yapılmış alette sırayla standart tüpler okunur.
- Aynı şekilde sulandırılmış serum örneği de okunur. (1)

Hesaplama

Standart tüpler ile çizilen grafikten serum için %mg olarak Na okunur, okunan değer 100 ile (sulandırma sayısı ile) çarpılır (2).

Numune:Serum (Kırmızı veya sarı kapaklı tüp). Minimum 500 μL.
Çalışma yöntemi:ISE. metodu
Referans aralığı:135-145 mEq/L (3)

UYARI

Testleriniz için referans aralıklar size verilen laboratuvar raporunda bulunabilir. Bu değerler genellikle test sonuçlarının sağında bulunur. Laboratuvar raporunuz yoksa, referans aralığını almak için sağlık uzmanınıza veya test (ler) i gerçekleştiren laboratuvara danışın.

Laboratuvar test sonuçları kendi başına anlamlı değildir. Referans aralıklar, sağlıklı bir insan için beklenen değerlerdir. Bazen "normal" değerler olarak da adlandırılırlar. Test sonuçlarınızı referans değerler ile karşılaştırarak, siz ve sağlık uzmanınız, test sonuçlarınızdan herhangi birinin beklenen değerler aralığının dışında olup olmadığını görebilir. Beklenen aralıklar dışındaki değerler, olası koşulları veya hastalıkları tanımlamaya yardımcı olacak ipuçlarını sağlayabilir.

Laboratuvar testleri, test ekipmanı, kimyasal reaktifler ve tekniklerdeki farklılıklardan dolayı laboratuvardan laboratuvara değişkenlik gösterebilir. Bu nedenle bu sitede çok az referans aralığı verilmiştir. Sonuçlarınızın "normal sınırlar içinde" olup olmadığını değerlendirmek için testinizi gerçekleştiren laboratuvar tarafından verilen aralık değerlerini kullanmanız ve doktorunuza danışmanız gerekmektedir.

Kaynak:

1- Kanda Biyokimyasal Testler MEB. 2015 Ankara

2- http://www.gvntip.com/panel/r_dosya/glukoz.pdf

3- http://file.atuder.org.tr/_atuder.org/fileUpload/9qPdJY71aQXf.pdf

#kanda #sodyum #tatini #nasıl #yapılır #normal #değerleri #nelerdir