Kanın Bileşenleri ve Oluşumu
Kan temel olarak iki bölümden oluşur.
– Plazma olarak adlandırılan sıvı bölüm ve şekilli elemanlardan olusan katı bölümden oluşur.
Plazma
• Kanın sıvı bölümü plazma olarak isimlendirilir.
• Plazma tüm kanın % 55 ini olusturur.
• Plazmanın % 90 ı sudur ve plazma içerisinde besinlerin çözünerek tasınmasını sağlar.
• Plazmanın % 7 sini plazma proteinleri olusturur.
Bunlar
– albumin (% 60),
– globulin (% 36) ve
– fibrinojendir (% 4).
• Geriye kalan % 3 ni ise elektrolitler, amino asitler, glikoz ve diger besinler ile enzimler, antikorlar, hormonlar ve metabolik artıklar olusturur .
Plazma proteinlerinin görevleri
• Plazmada bulunan proteinler onkotik basınç olustururlar.
• Onkotik basınç doku ile kapiller damarlar arasındaki sıvı alısverisinde önemli rol oynar.
• Plazma proteinlerinin olusturdugu onkotik basınç sıvının damar içine geri alınmasını saglar.
• Ayrıca plazma proteinleri bazı hormonların tasınmasında da rol alır.
• Globulinler yag moleküllerinin tasınmasını saglar.
• Fibrinojen ise pıhtılasmada görev alır.
Plazma elde edilmesi
• Kanın plazmasını olusturan bölümü kana antikoagülan (pıhtılasmayı engelleyen madde) madde katılarak pıhtılasması engellenen kandan elde edilir.
• Bunun için pıhtılasması engellenen kan dinlendirilerek yada santrifüj edilerek hücresel kısımların dibe çökmesi, plazmanın ise üstte kalması saglanır.
Serum
• Serum da kanın sıvı kısmıdır.
• Ancak serum kan pıhtılastıktan sonra olusan sıvı kısmıdır.
• Serumun plazmadan farkı, serum içerisinde fibrinojenin bulunmamasıdır.
• Serum elde edilmesi için kana herhangi bir madde ilave etmeksizin pıhtılasması beklenir ve ardından dinlendirilerek yada santrifüj edilerek pıhtının (hücresel kısım) dibe çökmesi sağlanır.
Kanın sekilli elemanları/katı bölümü
• Kanın sekilli elemanları, diger bir ifadeyle % 45 ini olusturan katı bölümü kan hücrelerinden olusur.
• Kan hücreleri kırmızı kan hücreleri (eritrositler-alyuvarlar), beyaz kan hücreleri (lökositler akyuvarlar) ve trombositlerdir.
– Eritrositler % 99
– Lökositler % 1
– Trombositler < % 1
Hematokrit
• Kan hücrelerinin tüm kana oranına hematokrit denir.
Degeri
– Erkeklerde % 40-45
– Kadınlarda % 35-45 arasındadır.
Alyuvar-Eritrositler
• Kanın sekilli elemanlarının % 99 unu alyuvarlar olusturur.
• Alyuvarların sekilleri bi konkav disk seklinde olup, çapları 6-8 mikronmetredir.
• Alyuvarların çekirdegi yoktur.
• Bir milimetreküp(1 desilitre de) kanda
– erkelerde 5,100,000-5,800,000,
– kadınlarda 4,300,000-5,200,000 alyuvar bulunur.
• Sayıları cinsiyet, yas ve yasanılan yerin yüksekligine göre degişebilmektedir.
• Eritrositler hemoglobin tasırlar. Tüm kandaki hemoglobin oranı;
– erkelerde 16 gram/dl,
– kadınlarda 14 gram/dl dir.
• Hemoglobin eritrositlere kırmızı rengini veren moleküldür ve eritrositlerin renkleri içerdikleri hemoglobin miktarına bağlıdır.
• Hemoglobin oksijen baglayarak onun kanda tasınmasını saglar.
Alyuvar üretimi
• Embriyonik yasamın ilk birkaç haftasında vitellus kesesi,
• Gebeligin ikinci trimesteri sırasında dalak, lenf dügümleri ve karaciger,
• Gebeligin son ayında ve dogumdan sonra kemik iliği.
Kemik iliginde kan hücresi üretimi
• Bes yasına kadar tüm kemikler,
• 20 yasından sonra vertebralar, sternum, kostalar ve iliyak kemik gibi yassı kemiklerin ilikleri,
– 20 yasından sonra tibia ve humerusun proksimal bölümü dısında uzun kemiklerin ilikleri yaglanır ve alyuvar yapımı durur.
• Yas arttıkça bu kemiklerde de üretim düşer.
Kan hücrelerinin oluşumu
• Dolasımdaki tüm hücreler kemik iligindeki hemopoietik kök hücreden kaynaklanır.
• Bu kök hücreler birbiri ardına bölünerek dolasımdaki hücreleri olustururlar.
• Alyuvarların eritrosit adı verilen dolasımdaki halinin bir önceki hali retikülosittir
• Kemik iliginde bölünen hücreler dolasıma retikülosit olarak geçer ve dolasımda 1-2 gün
içerisinde eritrosit haline gelir.
Alyuvar üretiminin düzenlenmesi
• Alyuvar üretiminin temel düzenleyicisi doku oksijenasyonudur.
• Oksijenlenmeyi azaltan faktörler alyuvar yapımını artırır;
– Düsük kan hacmi (kanama)
– Anemi
– Hemoglobin azlığı
– Azalmıs kan akımı
– Akciger hastalığı
Genel Biyoloji
-
Protista Alemi ve Genel Özellikleri
-
Hücrelerdeki farklı ve benzer yapılar
-
Ses Nedir ? Ses Nasıl Oluşur?
-
Kültürü Yapılan Fitoplankton Türleri Nelerdir?
-
Apoptoz: Programlı Hücre Ölümü Nedir?
-
Ribozom ve Protein Sentezi
-
Mikrotübüller ve İplikçikler
-
Hücre Zarları
-
Lipid Çift-Katmanın Keşfi
-
Biyoreaktör
-
Telomerler ve İnsan Telomerinin Kristalik Yapısı
-
Hücre Biyolojisinin Tarihsel Gelişimi
-
Hücre biyolojisi nedir ?
-
Biyolojik Çeşitlilik Nedir ?
-
Sinir Sistemi Yapısında Bulunan Hücre Tipleri ve Özellikleri Nelerdir?