Biyologlar - Biyolojiye Gerçekçi Yaklaşım

Karanfilgiller - Caryophyllaceae Hakkında Bilgi

---

Karanfilgiller hakkında ayrıntılı bilgi ve bu familyaya ait 80 cins

Karanfilgiller (Caryophyllaceae), Karanfilgiller familyasının yapraklar karşılıklı, bazen almaşık, basit ve çoğunlukla şeritsidir. Gövdelerinde şişkin nodyumlar bulunur.  Kulakçıkları genellikle yoktur, olanlarda ise derimsi yapıdadır.

Çiçekler iki eşeyli, nadiren tek eşeyli ve iki evciklidir. Aktinomorf simetriktirler. Çoğunlukla basit veya birleşik dikazyum çiçek durumu halinde, bazen de dalların ucunda tek şeklide bulunurlar. Kaliks 5 tane ve tabanda birleşmiştir. Çanak yapraklar sayısı baz türlerde 4'dür. Diantus'da kaliks brahte ile çevrilmiştir. Korolla kaliks lobları ile aynı sayıda, taç yapraklardan meydana gelir. Taç yapraklar ayrıdır. Alt kısmı ince dar, üst kısmı genişçedir. Bununla beraber, bazı cinslerde hayli küçülmüş taç yapraklara da rastlanır. Erkek organ sayısı taçyaprak eşit veya 2 katıdır. Dişi organ tek, üst durumlu yumurtalıklıdır. Plesentelamma merkezi eksenseldir. Meyve folikül, akendir.

Bir yıllık ve çok yıllık otsu, çalımsı bitkileri kapsayan bir çiçekli bitkiler familyasıdır.

Bu familyaya ait 88 cinsi ve yaklaşık 2000 - 2100  civarında  türü bulunan büyük bir familyadır. Kuzey ve Güney yarım kürenin ılman kesimlerinde ve tropik dağlarda yaygın olarak bulunurlar. Bu familyanın gen merkezinin Akdeniz bölgesi olduğu düşünülmektedir.

Ülkemizde 35 cins ve 470 civarında türü yetişmektedir. Karamuk, kaşık otu, çöven, karanfil otu, sabun otu bu familyasına ait bazı bitkilerdir.

Karanfilgiller familyasına ait bazı türler

Tuzcul salkım çiçeği (Silene salsuginea), karanfilgiller (Caryophyllaceae) familyasına ait çok yıllık otsu bir bitki türü.

Tuzlu topraklarda yetişen tek salkım çiçeği türüdür. 900 m yüksekliklte tuzlu bozkırlarda yetişir. Temmuz ayında çiçek açar, 15–30 cm boylanabilir. Türkiye'ye özgüdür. Özellikle Tuz Gölü çevresinde yetişen endemik bir türdür.

Gıvışgan otu (Silene vulgaris), karanfilgiller (Caryophyllaceae) familyasından yaşam alanı tarlalar ve yamaçlar olan çok yıllık otsu bir bitki türü.

Boyu 1 metreye kadar uzanabilir. Haziran-Eylül aylarında çiçek açar. Çiçekleri az sayıda, dik ve sarkar durumdadır, birkaçı bir arada bulunur. Bitkinin balözü yaklaşık 1,5 cm derinliğinde olan çanağın içerisindedir. Arılar çanağın alt kısmını delerek balözüne ulaşır.

Tuzcul sabun otu (Saponaria halophila), karanfilgiller (Caryophyllaceae) familyasından bir endemik bitki türü. Mayıs ayında çiçek açar. Genellikle Orta Anadolu'da yayılış gösterir. Gövde uzunluğu 5–15 cm arasında değişir.

Sürünücü gövdeli, bir yıllık ve otsu bir bitki türüdür. Yapısında bulunan saponinler, eczacılıkta önemlidir. Tuzlu bataklıklarda yaşar. Türkiye'ye özgü, sadece Tuz Gölü civarında sınırlı bir alanda yayılış gösteren endemik bir bitki türüdür.

Çöven ya da çöven otu, çöğen (Gypsophila), karanfilgiller (Caryophyllaceae) familyasından ekonomik öneme sahip 100 türden oluşan, bir yıllık ya da çok yıllık 5–120 cm boyunda otsu bitki cinsi. Türkiye'de bulunan 50 çöven türü bilinmektedir. Tahin helvası yapımında da kullanılan çöven Türkiye'nin ihraç ürünlerinden biridir. Aynı familyadan onun gibi köpürtücü özelliğe sahip olan sabun otu (Saponaria officinalis) ile karıştırmamak gerekir

Karanfil, karanfilgiller (Caryophyllaceae) familyasının Dianthus cinsinden karşılıklı, ensiz, sivri yapraklara sahip otsu bitkilerin ortak adı.

Dalcıkların ucunda tek tek ya da topluca bulunan çiçekleri beyaz, pembe ya da kırmızı renklidir. Her çiçek bir çanakçık oluşturan dört burgu yaprakçığıyla belirgindir. Bahçe karanfili en ünlüsüdür. Bu karanfilin katmerli, yarı katmerli, alacalı ve hoş kokulu pek çok çeşidi vardır.

Çok yıllık bir bitki olan bu karanfil türü kesme çiçek elde etmek için özellikle seralarda yetiştirilir ve çelikle üremesi sağlanır. Bahçe çeşitleri genellikle fideyle çoğaltılır ve iki yıllık ya da çok yıllık bitkiler gibi yetiştirilir. Kır karanfili (Dianthus plumarius) çim gibi sık biten, çok zarif küçük çiçekli ve ince saçaklı taç yapraklıdır. İki yıllık ya da bir yıllık olan Çin karanfili (Diantus sinensis) çok değişik çiçekli bir bitkidir. İki yıllık ya da çok yıllık bir karanfil türü olan hüsnüyusuf olarak da bilinen (Diantus barbatus) sap ucunda şemsiye biçimde toplu küçük çiçekler açan bir türdür.

Karanfil çiçekleri balgam söktürücü ve öksürük kesici olarak infusyon ya da şurup halinde kullanılır. Karanfiller çoğunlukla kuzey yarı kürenin ılıman bölgelerinde, özellikle Akdeniz havzasında yetişen bitkilerdir. 80 kadar cinsi 2000 den fazla türü vardır.

Âlem:     Plantae (Bitkiler)
Klad     Angiosperms (Kapalı tohumlular)
Klad     Eudicots (İki çenekliler)
Klad     Core eudicots
Takım:     Caryophyllales
Familya: Caryophyllaceae
Cinsler

Acanthophyllum Achyronychia Agrostemma Allochrusa Alsinidendron Ankyropetalum Arenaria Bolanthus Bolbosaponaria Brachystemma Bufonia Cardionema Cerastium Cerdia Colobanthus Cometes Corrigiola Cucubalus Cyathophylla Dianthus Diaphanoptera Dicheranthus Drymaria Drypis Geocarpon Gymnocarpos Çöven otu (Gypsophila) Habrosia Haya Herniaria

Holosteum Honckenya Illecebrum Kabulia Krauseola Kuhitangia Lepyrodiclis Lochia Loeflingia Lychnis Mesostemma Microphyes Minuartia Moehringia Moenchia Myosoton Ochotonophila Ortegia Paronychia Pentastemonodiscus Petrocoptis Petrorhagia Philippiella Phrynella Pinosia Pirinia Pleioneura Plettkia Pollichia

Polycarpaea Polycarpon Polytepalum Pseudostellaria Pteranthus Pycnophyllopsis Pycnophyllum Reicheella Sagina Sanctambrosia Saponaria Schiedea Scleranthopsis Scleranthus Sclerocephalus Scopulophila Selleola Silene Spergula Spergularia Sphaerocoma Stellaria Stipulicida Thurya Thylacospermum Uebelinia Vaccaria Velezia Wilhelmsia Xerotia

---