Kodon Tablosu Nedir ?

Canlı türlerinde yaşamın sürekliliği, bir jenerasyonundan diğerine DNA yada RNA’nın aktarılması, genetik kodun depolanması, replikasyonu ve transkripsiyonunu sayesinde gerçekleşmektedir.

Bu makale, 20 aminoasidin oluşumunun yanısıra DNA transkripsiyonunu anlamak için referansın önemli bir parçası olan kodon translasyon tablosunu konu almaktadır.

Yaşam İçin İnkar Edilemez Kanıtlar

Genetik kodun temel yapı taşları evrenseldir. Özünde, dünyada şimdiye kadar var olan, tek hücreli ve çok hücreli tüm canlı formları, aynı nükleotid alt birimlerinden (A, T / U, C, G) oluşan bir genoma sahiptir. Bu da açık bir şekilde gezegenimizdeki tüm yaşamın ortak kökenini kanıtlamaktadır.

DNA (Deoksiribonükleik asit), bir organizmanın tüm genetik kodunu içeren moleküldür. Vücudun tüm fonksiyonlarını gerçekleştirebilmesini mümkün kılan proteinleri üretmek üzere hücreler tarafından yönlendirilen, bir yemek tarifi kitabı olarak da adlandırılabilir. Bu kitap, nükleotidler olarak adlandırılan sadece dört harflik bir alfabe ile yazılmış olması açısından benzersizdir. Baştan sona kodonlar adı verilen üç harfli kelimelerle yazılmıştır. Adenin, Guanin, Sitozin ve Timin (A, G, C, T) DNA'da kodonları (veya kelimeler) oluşturan dört nükleotid (veya harf) dir. RNA (Ribonükleik Asit) molekülünde ise genetik kod Adenin, Guanin, Sitozin ve Urasil (A, G, C, U) olmak üzere dört harften oluşur.  

Dört nükleotid, 64(=4³) üçlü kombinasyon veya kodon oluşturur. Dolayısıyla tüm genetik kod sadece 64 farklı kelime kullanılarak yazılmıştır. Kodonların her biri, 20 farklı amino asitten birini kodlar. Gerçekçi olmak gerekirse, 64 kodon arasında, sadece 61 tanesi amino asitleri kodlar (RNA'da başlama kodonu olan AUG dahil). Geri kalan üçü, transkripsiyonu sonlandıran stop kodonu olarak hareket eder. İşte size doğrudan belirli bir nükleotid triplet kombinasyonuyla ilişkili amino asidi verecek olan bir RNA / DNA kodonu çevirmeni.

Gen, bir veya daha fazla proteinin sentezi için gerekli bilgiyi içeren bir dizi kodonlardan oluşan bir DNA parçasıdır. Transkripsiyon, protein sentezi için bir genin okunması ve bilginin açığa çıkarılması işlemidir.

Bir genin DNA transkripsiyonun başlangıç noktası, start kodonu ile işaretlenmiştir. Stop kodonları, transkripsiyonun sonunu işaret eder. Her genin sentezi için gerekli bilgi, hücre çekirdeğinde DNA'dan okunur ve mesajcı RNA (mRNA) segmentleri halinde sitoplazmaya aktarılır. Orada, tRNA (taşıyıcı RNA) moleküllerinin yardımı ile, ribozomlar doğru amino asit dizileri ile proteinleri sentezler. 

Aşağıda sunulan DNA ve RNA kodon tabloları, bilinen 20 amino asiti oluşturan çeşitli nükleotid kombinasyonlarını ayrıntılı olarak anlatmaktadır. Kodlamada fazlalık vardır, çünkü birden fazla nükleotid kombinasyonu aynı amino aside karşılık gelmektedir.

RNA Kodon Şeması
Biyokimya çalışmayı planlıyor veya çalışıyorsanız, hücrenin DNA transkripsiyonunda mRNA’nın (messenger RNA) rolünü mutlaka inceleyeceksiniz. mRNA için başlangıç kodonu AUG'dir. Aşağıda, bilinen 20 amino asiti kodlayan nükleotid kombinasyonlarını listeleyen bir grafik bulunmaktadır.

DNA Kodon Şeması

DNA kodonları için verilen çizelge RNA'dan farklıdır, çünkü Urasil yerine Timin yer almaktadır. Bu DNA kodon tablosu RNA kodon tablosunda bulunan 'U' yerine 'T' yerleştirilerek elde edilir ve tam olarak diğeriyle aynıdır. RNA tablosu ile yazışmaları doğrulamak isterseniz, öncelikle her T'yi U ile değiştirmelisiniz.

Her bir insan vücudu hücresinde iki tam DNA seti dışında, hücre çekirdeğinde bulunmayan, ancak mitokondriye ait olan kalıtsal bir genetik bileşen vardır. İnsanlarda, mitokondrial DNA (mtDNA) anneden doğrudan oğul veya kız çocuğa kalıtılır, yaklaşık 16.600 nükleotid bazdan oluşur ve 37 geni kodlar. Bu organelde kodon translasyonu standart koddan biraz farklıdır.  

Memeli mitokondrilerinde, AGA ve AGG kodonları, Arjinin aminoasitini oluşturmak yerine stop kodonları olarak görev yapar. Ayrıca, AUA kodonu, mtDNA'da, isolösin yerine methionine ve UGA kodonuda, nükleer DNA'da normalde olduğu gibi bir stop kodonu olarak hareket etmek yerine, Triptofana karşılık gelmektedir.

Bu çizelgeler, DNA transkripsiyonu çalışan herkes için faydalı referanslardır. Ancak genetik kodun çözülmesi zor bir iştir. Bilim adamları şu an bir çok farklı aşamalar da çalışmalarına devam etmektedir. İnsan genetiğinde bilinmesi gereken çok fazla şey mevcuttur.

Kaynak: http://www.buzzle.com/articles/codon-chart.html

#kodon #tablosu #nedir