Kongo Nehri Balıklarının Hızlı Evrimi

Fotoğrafta bir çift akvaryum çiklet balığı türü olan Telegramma brichardi bulunmaktadır. Fotoğraf:Oliver Lucanus

Aşağı Kongo nehrindeki genomik araştırmalar küçük ölçekli bir çeşitliliği ortaya çıkardı. Kongo nehri ağzı yakınlarında yaşayan bir grup balık üzerinde yapılan yeni çalışmalar; bu balıkların derin kanyonlarda ve nehir akıntılarındaki hidrolik yoğunluk nedeniyle evrimleştiğine dair güçlü kanıtlar buldu. Çalışmalar; suyun türbülanslı akımı ile nehrin bu bölümündeki balıkların bazılarının diğerlerinden ayrılarak komşu alanlarda yaşamalarına neden olmuştur.

Kongo nehri ağzı yakınlarında yaşayan bir grup balık üzerinde yapılan yeni DNA bazlı araştırmalar ile bu balıkların derin kanyonlarda ve nehir akıntılarındaki hidrolik yoğunluk sonucu evrimleştiği hakkında kuvvetli kanıtlar elde edildi. Amerikan Doğa Tarihi Müzesi, NewYork Üniversitesi, Fordham Üniversitesinde çalışan bilim adamlarının yaptığı çalışmalar, sudaki turbilent akıntı nedeniyle bu balıkların nehir yaşamında birbirinden ayrılarak komşu alanlarda yaşadıklarını ortaya çıkardı. Araştırmacılar 1 milden daha az bir mesafede diğerlerinden ayrılarak yaşama devam eden balıkların genlerinin bir miktar değiştiğini tespit etti. Moleküler Ekoloji dergisinde yayınlanan yeni çalışmalarda da belirgin türlerin birçoğu onaylandı.

Axelrod İhtiyoloji(Balık Bilimi) Bölümü Müze Sorumlusu ve proje sorumlusu araştırmacı Melanie Stiassny, ‘Kongodaki bu dar alanda, muazzam çeşitlilikte balık buluyoruz’ dedi ve “Biz ayrıca nehrin bu bölümünün nispeten genç olduğunu, kökeninin sadece 3 ila 5 milyon yıl öncesine dayandığını biliyoruz. Peki burada bu kadar çok tür olmasının sebebi nedir?” diye sordu.

10 yıldır; Stiassny ve jeolog ile hidrobiyoloji uzmanlarından oluşan çalışma arkadaşları; aşağı Kongo Nehrinde(Atlantik Okyanusuna dökülmeden önce Temiz Su Nehrinin Son 200 mil genişliğinde) çalışmalarını sürdürmektedir. Aşağı Kongo dünyanın en yoğun akıntısının bulunduğu ve olağanüstü hızlı türbülansa sahip nehridir. Ayrıca Bu bölge olağanüstü bir biyoçeşitliliğe sahiptir ve bilim adamları bu alanda 300’den fazla balık türünün yaşadığını tespit etmiştir.

Bu çeşitlilik uzun süredir bilim adamlarını şaşırtmaktadır. Aşağı Kongo da çaprazlamayı engelleyen fiziksel engellerin olması hayvanların farklı alanlarda yetişmesini sağlayarak türlerin bölünmesini sağlamıştır. Zamanla bu her grubun ayrı ayrı gelişmesine neden olmuştur.

Tatlı su grubundaki ve Kayada yaşayan çiklet balığı türü olan teleogramma ile yapılan Yeni Çalışmalar Stiassny ve diğer uzmanlar tarafından uzun zamandır önerilen bu teoriye önem kazandırmıştır. Nehrin kendisinin dinamik kuvvetleri bariyerler gibi davranmakta ve bazı balıkları diğerlerinden çok uzak tutarak popülasyonları farklı evrim yolları izleyerek farklı türlerin oluşmasını sağlamaktadır.

New York Üniversitesi Lisansüstü Merkezi ve York Üniversitesi başyazarı Elizabeth Alter, “Bu balıklar arasındaki genetik ayrım gösteriyor ki nehrin yoğunluğu onları birbirinden uzak tutan güçlü bir bariyer olarak çalışıyor. Aşağı Kongo'da özellikle benzersiz olan şey, Bu çeşitlendirmenin, 1,5 kilometrelik mesafelerde, son derece küçük mekansal ölçekler üzerinde gerçekleşiyor olması. Bunun gibi başka nehir yok. " diyor.

Araştırmacılar, aşağı Kongo'da bulunan farklı Teleogramma popülasyonlarının her birini temsil eden 50'nin üzerinde farlı balık genomunu analiz ettiler. Tür aralıklarının büyük hidrolojik ve topografik engeller tarafından geniş bir şekilde ayrılmış coğrafi bölgelere karşılık geldiğini tespit ettiler; bu da türlerin oluşmasında önemli birer etken olduğuna işaret ediyordu.

Bu çalışmada önemli bir koruma bölgesinin bulunduğunu belirten uzmanlar ; Alt Kongo'daki bu küçük alanda bulunan balıkların yaklaşık yüzde 25'inin endemik olduğu tespit ettiklerini belirttiler. Fakat bu alan son zamanlarda büyük barajların yapılması için önerilmektedir.

Stiassny, "Böyle bir faaliyet büyük ölçüde bu sistemin evrimsel potansiyelini kesecektir" dedi. Bu makalenin yazarı ise Fordham Üniversitesi'nden Jason Munshi-South.

Kaynak: S. Elizabeth Alter et al, Genomewide SNP data reveal cryptic phylogeographic structure and microallopatric divergence in a rapids-adapted clade of cichlids from the Congo River, Molecular Ecology (2017). DOI: 10.1111/mec.13973

Journal reference: Molecular Ecology

Provided by: American Museum of Natural History

Kaynak: https://phys.org/news/2017-02-congo-river-fish-evolution-intense.html#jCp

Çeviren ve Derleyen: Gülten Ķırcıoğlu

#kongo #nehri #balıklarının #hızlı #evrimi