Meristemlerin Sınıflanması
I. Bitki yapısındaki yerlerine göre meristemler üçe ayrılır:
a) Apikal (uç) meristemler. Apikal meristemler vaskular bitkilerin ana ve yan gövdelerinin, köklerinin ve genellikle yapraklarının uçlarında bulunur. Bu bölgeler genel olarak “büyüme noktaları” olarak isimlendirilir. Bu meristemlerin etkinlikleri ile organların uzunlukları artar.
b) Lateral (enine, yanal) meristemler. Bu meristemler yalnız bir yönde yüzeye paralel olarak bölünen inisyallerden (taslak hücreler) oluşmuştur ve organın çapını arttırırlar. Lateral meristemler evvelce var olan dokulara yenilerini ekleyip kitlede artış sağlarlar. Vaskular kambiyum, perisikl ve fellogen gibi enine etkinlik gösteren organlarda içsel bir kalın¬laşmaya neden olan yanal meristemlerdir.
c) Interkalar (ara) meristemler. Gelişme sırasında daha olgun ya da daimi (sürekli, yetkin doku) haline geçmiş tabakalar tarafından ucdan ayrılan apikal meristem parçalarına interkalar meristemler denir. Birçok monokotillerin ve Gramineae ‘ lerin internodyumlarında ve yaprak kılıflarında görülür ve internodyumların uzamasını sağlarlar. Yapraklar, çiçekler ve meyvalar uç kısımlarda gelişime baş-ladıktan sonra çok sayıdaki hücre bölünmeleri ile arttırdıkları boyutlarını interkalar büyüme ile uzun süre çoğaltırlar.
II. Meristemler kökenlerine göre ikiye ayrılır:
a) Primer meristemler (öncül bölünür doku). Primer meristemler bitki yaşamının başlangıcından sonuna kadar meristematik yeteneğini sürdüren embriyonik dokudur. Gelişimlerinin en erken evrelerini her zaman promeristemler oluşturur. Primer meristemlere gövde ve kök uçlarında ve yaprak primordiyumlarında rastlanır.
b) Sekonder meristemler (soncul bölünür doku). Bazı hallerde dokular bölünebilme yeteneğini kaybedip sürekli doku haline geldikten bir süre sonra herhangi bir nedenle yeniden meristematik yetenek kazanabilirler. Bu şekilde beliren meristemler de “sekonder meristem” diye adlandırılır. Her zaman sürekli (daimi) dokudan oluşur, buna karşın primer meristem promeristemden kökenlenmiştir. Mantar kambiyumu soncul bölünür dokuya örnek olarak gösterilebilir.
III. Meristemler gelişme evrelerine göre ikiye ayrılır:
a) Promeristemler. Kök ve gövde uçlarında, gelişmenin başlangıcı olan yeni büyüme bölgelerinde promeristemler bulunur. Bunlar için “primordiyal meri stem” ya da “embriyonik meristem” terimleri kullanılır. Meristem inisyallerini ve onların türevlerini içerirler. Genç hücrelerin çaplan birbirine esit, çeperleri ince, sitoplasmaları etkin, küçük vakuollü, nukleusları büyük ve hücre-arası boşlukları yoktur.
b) Kitle, levha ve şerit şeklindeki meristemler. Bu tipte meristemler bölünme düzlemlerine göre sınıflandırılırlar. Kitle meristeminde, kitlede bir artış (embriyo gelişiminin erken evreleri); levha meristeminde, levha şeklinde bir fazlalaşma (epidermis); şeritsi meristemde, bölünme yalnız bir yönde oluşur, sıralar halinde hücreler gelişir (öz, korteks).
Bu tip meristemler organ uzamasında rol oynar.
IV. Ödevlerine göre meristemler üçe ayrılır:
A) Protoderm. Genç büyüme bölgesinin en dış tabakasını protoderm oluşturur ve bundan epidermis gelişir.
B ) Prokambiyum. Genç büyüme bölgesinden aşağı doğru gelişen hücreler prokambiyumu verir. Bu tip bölünür dokudan iletim sistemi ve koruyucu dokular gelişir.
C) Temel (esasi) doku. Deri sistemi ve vaskular sistemden geri kalan kısmı, temel doku oluşturur, bu meristemden öz ve korteks gelişmektedir.
Botanik
-
Bitkisel Hormonlar Nelerdir?
-
Bitkisel Hormonları Nelerdir? Auxinler - Oksin Bitki Büyüme Hormonlarının Görevleri Nelerdir?
-
Pinus cembra - İsviçre Fıstık Çamı
-
Pinus banksiana - Banks çamı
-
Pinus aristata (Higori çamı)
-
Palinoloji – Polen Bilimi Hakkında Bilgi
-
Kaktüsgiller - Cactaceae Hakkında Bilgi
-
Papatyagiller - Asteraceae Hakkında Bilgi
-
Karanfilgiller - Caryophyllaceae Hakkında Bilgi
-
Periyant Nedir ? Periant (Çiçek Örtü Yaprakları)
-
Bitki Yaprak Tipleri Ve Görevleri - Yaprak Çeşitleri
-
Bitkilerde Gövde Çeşitleri ve Gövdenin Görevleri Nelerdir ?
-
Opuntia ficusindica - "Dikenli İncir"
-
Bitkilerde Bulunan Doğal Renk Maddeleri
-
Bitki Stresi: Abiyotik ve Biyotik Faktörler
