Multiple Skleroz Nedir, Hangi Belirtileri Gösterir
Sinirbilimi ile uğraşanların sıkça duyduğu hastalık multiple skleroz (MS), nöronlarımızı korumakla görevli miyelin kılıfın fiziksel olarak hasar görmesi sonucu ortaya çıkar. Kişiden kişiye göre farklılık göstermekle beraber güçten düşme, genel halsizlik, görme bozukluğu, cinsel bozukluklar, kol ve bacaklardaki hassasiyet ve güç kaybı, yorgunluk hissi, konuşmada bozukluklar gibi belirtiler ile gösterir.
Miyelin kılıfı, genellikle sinir hücrelerimizi etrafını saran beyaz renkli yağ kümelenmesidir. Sinir sistemimizde işlem gören uyarıların (impuls) daha hızlı iletilmesini sağlar. Hasar gören miyelin kılıf, beyinde ve omurilikte çok sayıda plak oluşumuna sebep olur, plaklar ise nöronlar arası impulsların iletimini zorlaştırır. MS hastalığı dünyada 3 milyona yakın, Türkiye’de ise 35 bin insanı etkilemektedir. Belirli ataklarla gelmekte ve erkeklere oranla kadınlarda 2 kat daha fazla görülmektedir.
Multiple Skleroz Belirtileri
Miyelin kılıfın hasar görmesinden dolayı nöronlar arası iletimin yavaşlaması veya kötü etkilenmesi sonucunda ortaya birçok belirti çıkabileceği için MS hastalığı için kesin bir semptom belirlemek yanlış olur. Hastalığın belirtileri kişinin yaşına, cinsiyetine, hastalığın ilerleme durumuna göre değişiklik gösterir. Bu yüzden herhangi iki kişide yukarıda sayılan kriterler birbirine aynı veya yakın olsa bile semptomların aynı düzeyde ortaya çıkması pek mümkün olmaz. Hastalığı diğer birçok hastalıktan farklı kılan özelliği de kişiye özel bir hastalık olmasıdır.
Bu nedenle izlenebilirlik açısından tedavi süreci bireysel olarak devam etmektedir. Hastalığın belirtileri genel olarak: halsiz hissetme (yorgunluk), güçten düşme, görme bozuklukları, kaslarda sertlik, bölgesel kramplar, ağrı hissi, görme duyusunda azalma, çift veya bulanık görme, idrar tutamama, kabızlık, konuşmada düzensizlik, cinsel düzensizlik, bulantıların fazlalaşması, depresyon veya psikolojik bunalım, uzun olmayan hafıza problemleri, yutma zorluğu ve iştahsızlıktır.
Hastalığın Çıkışında Neler Etkilidir?
Hastalığın ortaya çıkma nedenleri hakkında kesin bir şey söylenememekle beraber ortaya çıkmasında genetik faktörlerin etkili olduğu bilinmektedir. Yukarıda söylendiği gibi hastalık kişiden kişiye göre farklı biçimlerde ortaya çıkabilir fakat bütün hastalarda ortak görülen etken genetik faktördür.
Genetik faktörler: Geçmişte MS hastalığı tanısı koyulan herhangi bir anne veya babanın doğan çocuklarında MS hastalığının görülme olasılığı normal bireylere nazaran 7-10 kat daha fazladır. Bu veriler hastalığın kişiye uğrayabilme olasılığı hakkında genetik faktörlerin büyük bir etkisi olduğunu gösterir.
Çevresel faktörler: Tabi ki hastalığın ortaya çıkmasında genetik faktörler tek başına yeterli olmaz. vücudu Organik çözücülere, cıva ve benzeri maddelere, böcek ilacına veya radyasyona maruz bırakmak hastalığın ortaya çıkmasında etkilidir.
Hastalığın ortaya çıkmasında geçmişte “herpes” veya “varisella zoster” virüslerine maruz kalmanın etkili olduğu yapılan çalışmalarla kanıtlanmıştır.
Multiple Skleroz Teşhisi Nasıl Yapılır?
MS hastalığı kendini net bir şekilde belli eden bir hastalık değildir, çünkü birçok farklı semptomu olduğu için karmaşık bir teşhis mekanizmasına sahiptir. Hastalığı kesin teşhis edebilecek bir test henüz geliştirilememiştir. Hastalığı teşhis etmek için görüntüleme yöntemlerinden sıkça faydalanılır.
MRI filmleri omurilik ve beyin hakkında detaylı görüntüleme yapar, bu yüzden teşhis aşamasında son derece önemlidir. MS hastalığının lezyonları filmlerde diğer bölgelere göre daha soluk bir renkte çıkar. Bunun yanında beyin omurilik sıvısı da incelenebilir. Hekim, hastanın nöronlarındaki ileti hızını, görme ve işitme sinirlerinin ne kadar çalıştığını da ölçebilir.
Tedavi Süreci
MS hastalığının erken yaşta görülebilme olasılığı yüksek olduğundan dolayı tedavi sürecinin de erken başlaması bir o kadar önemlidir. Hastalık genellikle 20 – 60 yaş aralığında görülmektedir. Hastalık ne kadar erken yaşlarda başlarsa ciddiyeti de o denli artmaktadır. Tedavinin erken başlaması, hastalığın ileride yol açacağı hasarı minimum seviyeye indirmektedir.
Hastalıktan Korunma Yolları
Yapılan araştırmalar sayesinde hastalıkların teşhisinden önce alınabilecek önlemlerin önemi bir hayli artıyor. Multiple skleroz (MS) hastalığının teşhisinde genetik faktörlerin etkisi bir hayli fazla olsa da bizlere hasta olmamak için bazı görevler düşüyor. Yapılan araştırmalarda, hayvansal ürünlerin protein açısından zengin olmasına rağmen kolesterol açısından da zengin olması, insanı omega-3 bakımından zengin olan deniz ürünleri (balık) gibi besinlere yöneltmiştir. Yoğurt gibi probiyotik etkili besinlerin ve deniz ürünlerinin tercih edilmesi sağlıklı bir yaşam için lazım olan beslenme türüdür. Yapılan çalışmalar multiple skleroz (MS) hastalığının ortaya çıkmasında doğru, sağlıklı, düzenli beslenmenin etkisini açıkça ortaya koymuştur.
Hazırlayan: Tuna Gökçe
Kaynaklar
Serpil BULUT, Hakverdi KILIÇ, Caner Feyzi DEMİR, 2011, Yukarı Fırat Bölgesinde Multiple Skleroz Tanısı İle İzlenen Hastaların Klinik ve Demografik Özellikleri, Fırat Tıp Dergisi 16 (2), 84-90
Arş Gör Yeliz AKKUŞ, Öğr. Gör Dr Sevgisun KAPUCU, 2006, Multiple Skleroz Ve Hasta Eğitimi,Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 13 (2), 57-63
Ayşe Huri ÖZKARABULUT*, Hande Nur ONUR**, İpek YAŞAR***,(2018),Multiple Skleroz (MS) Hastalığı Öncesi ve Sonrası Beslenme Alışkanlıklarının Karşılaştırılması, Yeterli ve Dengeli Beslenmenin MS Ataklarına Olan Etkisinin İrdelenmesi, IGUSABDER (6),(535-550)
Sinir Bilim: "Multiple Skleroz Nedir, Hangi Belirtileri Gösterir"
https://sinirbilim.org/multiple-skleroz-nedir/
Sağlık Haberleri
-
Sivri sineklerin neden olduğu bazı hastalıklar
-
Dang humması nedir? Nasıl bulaşır ?
-
Uyku apnesi nedir?
-
Narkolepsi Nedir?
-
Çiçek Aşısının Keşfi: Tarihte Bir Dönüm Noktası ve Küresel Sağlık Başarısı
-
Çocukluk Döneminin Meydana Getirdiği Sık Görülen Hastalıklar ve Önleyici Sağlık Tedbirleri
-
Salgınların İzinde: Tarihin Dönüm Noktaları ve İnsanlığın Mücadelesi
-
"Kızamık Aşısının Keşfi: Hastalığın Kontrolünde Bir Dönüm Noktası"
-
Siyah Ve Yeşil Çay İçmenin Sağlığımıza Faydaları
-
Beyin ölümü ne anlama geliyor? Bilim, yaşamın sonunu nasıl tanımlıyor?
-
Virüsler hücreler arası iletişimi bozarak bağışıklık sistemini atlatıyor
-
Bağırsak bakterilerinin kilo almayla ilişkisi var mı?
-
Maymun çiçeği virüsü
-
Akciğer Kanseri
-
Kleefstra sendromu del(9q34)