Parazitlerin konak üzerinde etkisi
Tanımlamaya göre parazit üzerinde veya içinde yaşadığı konağa zara veren onun zararına yaşamını sürdüren canlıdır. Bu zararın ya da zararlı etki mekanizmaların çoğu virüsler, parazitik yaşamı benimsemiş bakteriler, mantarlar, protozoonlar, helmintler ve eklembacaklılar da ortaktır. Ve hepsi zararlı etkilerinin sekresyonları (salgıları) metabolizma artıkları ve diğer ürünleriyle gösterirler.
Parazitozlarda görülen patolojik etkiler ya belli belirsiz ya da çok belirgindir. Bu etkiler travmatik etki, konaktan besin çalma ve konağın savunma mekanizması ile etkileşime girme şeklinde özetlenebilir. Son yıllarda konağın savunma mekanizması ile parazit arasındaki etkileşim ve sonuçları çok iyi çekmeye başlamıştır. Parazit ister konak dokusunu bizzat istila ederek zarar versin isterse belirgin bir fiziksel hazar oluşturmadan zarar versin, temelde sonuç aynıdır. Yani konak dokusu biyokimyasal olarak zarara uğramıştır. Konağın uğradığı bu zararlar şöyle özetlenebilir;
1) Doku ya da organların zedelenmesi; Giardia’nın emici diski (vantuzu) çengelli solucanların ağız kapsülleri, trematodların ve cestodların çekmenleri(vantuzları) ile çengellerinin bağırsak çeperinde Sarcoptes scabiei deride oluşturduğu mekanik hasar buna örnektir.
2) Beslenmenin olumsuz yönde etkilenmesi, parazitin kan emmesi sindirilmiş besinleri vücut yüzeyinden absorbsiyonla veya ağız yoluyla alınması konağın eksik beslenmesine yol açar. Bazı parazitler konak için hayati önemi olan vitaminleri (B12) vücutlarında biriktirirler. Sonuçta anemi (kansızlık) büyüme ve gelişmede gerileme, anlama yeteneğinde azalma görülür.
3) Dokuları sıkıştırma, organları tıkama; Hidatik kistte kistin çok büyüyerek çevredeki hücre ve dokuları sıkıştırması Ascaris ve Taenia erişkinlerinin bir yumak olarak bağırsağın tıkanması bunlara örnektir.
4) Doku ve hücrelerde irkilmelere neden olma; Parazitin kendisinin veya ürünlerinin hücrede veya doku da yerleşmesi buralarda irkilmelere ve sonuçta bazı tepkilere yol açar. Çeşitli organ ve dokularda yerleşmiş olan Schistosoma yumurtaların Trichinella spiralis larvalarının etrafında görülen kapsül veya granül oluşumları buna örnektir.
5) Eritme etkisi; parazitlerin vücuda girmek, girdikten sonra da dokularda ilerleyebilmek için salgılarındaki proteolitik enzimlerin etkisine bağlı olarak görülür. çengelli solucan larvasının deriden girmesi amipin dokularda yayılması bu enzimler yardımıyla gerçekleşir.
6) Toksik etki; Bazı parazitlerin sekresyonları veya salgıları metabolik atıkları konakta toksik etki yapar.
7) İmmino-patolojik olaylara neden olma, bu olaylar konağın savunma mekanizması ile parazitin etkileşimi sonucunda ortaya çıkar. Bunları anaflaksi tipinde hemen görülenler, antijen – antikor birleşmesi ile ilgili olanlar ve hücresel aşırı duyarlılıkla ilgili olanlar 3’e ayırmak mümkündür. (Anaflaksi : Organizmaya daha önce karşılaştığı ve duyarlılık kazandığı yani özgül bir tepki geliştirdiği maddeleri girdiğinde ortaya çıkan aşırı duyarlılık tepkimesidir.)
Parazitoloji
-
Parazitizm tipleri nelerdir ?
-
Parazitlerin vücuda giriş yolları nelerdir?
-
Parazitlerin bulaşma yolları nelerdir ?
-
Parazitliğin (parasitismus’un) çeşitleri
-
TATARCIK MÜCADELESİ
-
Tatarcıkların Biyoekolojisi Üzerine Bilgiler
-
Tatarcıkların Genel Entomolojik Özellikleri
-
Türkiye'de Bulunan Tatarcık Türleri
-
Leishmania ve sağlık açısında önemi
-
TATARCIKLAR ÜZERİNE GENEL BİLGİLER
-
Parazit Vektör Ekolojisi ve İlişkili Faktörler
-
Türkiye'de sıtmanın durumu
-
Avrupa'da sıtmanın durumu
-
Sıtmanın biyolojisi ve epidemiyolojisi
-
Sivrisineklerin Sağlık Açısından Önemi