Biyologlar - Biyolojiye Gerçekçi Yaklaşım

Prof.Dr. Fatma Melahat ÇAĞLAR

---

Prof.Dr. Fatma Melahat ÇAĞLAR - Türkiye'de Mammaloji'nin duayen ismi

Türkiye'de Mammaloji'nin duayen ismi

Prof.Dr. Fatma Melâhat ÇAĞLAR

1909'da Rodos'ta doğan Fatma Melâhat Lütfi Hanım, Ömer Lütfi Bey'in kızıdır. İlk okulu Rodos'ta, orta öğrenimini Erenköy Kız Lisesi'nde yapmış ve bu okuldan 1929'da mezun olmuştur. Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti'nin o dönem verdiği burslarla yüksek tahsil (üniversite) için Bonn ve Berlin üniversitelerinin Tabiiye bölümlerine devam etmiştir. Melâhat Lutfi, 1936 yılında Berlin Üniversitesi'nden "Das Thermotaktische Verhalten einiger Reptilien" başlıklı tezi ile "doktor" ünvanı ile mezun olmuştur.

Günümüz Türkçesi'ne çevirirsek; "Bazı Sürüngenlerin Termotaktik Davranışları" diyebileceğimiz bu doktora tezinin tez hali 54 sayfa, kitap hali 36 sayfa olup kitap versiyonunun, Google Kitaplar gibi pek çok internet sitesinde 76 yıl sonra hala bulunuyor olmasından memnuniyetimi belirtmek isterim.

Aynı yıl Türkiye'ye dönen Fatma Melâhat Lütfi Hanım, 29 Mayıs 1936 tarihli karar ile Hayvanat [Zooloji] Enstitüsü'nde çalışmak üzere, İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Antropoloji asistanlığına tayin edilmiştir. 24 Kasım 1937'de ise Hayvanat Enstitüsü asistanlığına naklen tayin edilmiştir.

24 Ekim 1948'de asistanlık görevleri devam etmek şartıyla eylemsiz doçentliğe yükseltilmiştir. Ocak 1952'de eylemli doçentliğe, 14 Mayıs 1965'te de kadroya bağlı olmaksızın ve doçentlik kadrosundan maaş almak üzere eylemsiz profesörlüğe tayin edilmiştir. 25 Kasım 1970'de de eylemli profesörlüğe yükseltilmiştir. Prof.Dr. Melâhat ÇAĞLAR, 13 Temmuz 1979'da yaş haddinden emekliğe ayrılmıştır.

Trakya Üniversitesi'nin ilk hocalarından olan ve Biyoloji Bölümü'nden emekli olan Prof.Dr. Cengiz KURTONUR Hoca, Melâhat Çağlar'ın yetiştirdiği ve doktora yaptırdığı talebesidir. Cengiz Hoca'dan 7 yıl önce öğrendiğim kadarıyla İstanbul'da bir yaşlılar evinde kalmaktadır. Hayatta ise kendisine uzun ömürler diliyorum.

1941'de Ord.Prof.Dr. Curt KOSSWIG'in yazdığı Genel Zooloji kitabını Saadet ERGENE ile birlikte Almanca'dan tercüme ederek; Türkiye'deki ilk Türkçe Genel Zooloji kitabının çıkmasına katkı sağlamıştır.

KOSSWIG, C. 1941: Umumi Zoologi (Çev. Dr. Melâhat ÇAĞLAR, Dr. Saadet ERGENE), İst. Üniv. Yay. No: 142, İstanbul.

1950'li yılların sonuna doğru çalışma alanı mammalojiye kaymış; Türkiye'deki ilk yarasa (Chiroptera) araştırmalarını yapmış; aynı zamanda ilk Biyospeleoloji uzmanlarımızdan olan M. ÇAĞLAR, aynı dönemlerde Ankara Üniversitesi Biyoloji Bölümü'nde kemiriciler üzerinde çalışmakta olan Prof.Dr. Bahtiye MURSALOĞLU (1918-1999) ile birlikte Türkiye'de Mammaloji çalışmalarını temellerini atan biliminsanıdır. Bu alandaki ilk çalışmalarından birkaçını Alman Mammalog, Hermann KAHMANN ile birlikte çalışmalar yapmıştır.

Yayınlarından bazıları şunlardır:

Çağlar, M., 1948, Eine neue Haplophtalmus-Art und Bemerkungen über ihre Augen, İ.Ü. Fen Fak. Mec., B, 13: 161-169.
Çağlar, M., 1954, Mytilus galloprovincialis kabuklarında yaşayan oyucu bir Polydora türü, Hidrobiology Mec., 2: 67-73.
Çağlar, M., 1957, Fethiye civarının bazı memeli hayvanları hakkında, Biologi, 7: 72-76.
Çağlar, M., 1961a, Küçük nalburunlu yarasa (Rhinolophus hipposideros) hakkında, Türk Biol. Derg., 11. 11-13.
Çağlar, M., 1961b, Uzun ayaklı yarasa, Myotis (Leuconoe) capaccinii hakkında, Türk Biol. Derg., 11: 35-37.
Çağlar, M., 1961c, Türkiye’de bulunduğu tespit edilen bir Myotis türü hakkında. -Myotis e.emerginatus (Geoffroy, 1806), in der europäischen Türkei, İ.Ü. Fen Fak. Mec., B, 26: 107-109.
Çağlar, M., 1962a, Dryomys nitedula phrygius’un Anadolu’da yeni tespit edilen yaşama yerleri, İ.Ü. Fen Fak. Mec., B, 27: 17-18.
Çağlar, M., 1962b, Erster Nachweis der Gartenspitzmaus, Crocidura suaveolens mimula Miller 1901, für die Türkei. –Crocidura suaveolens mimula’nın Türkiye’de ilk bulunuşu, İ.Ü. Fen Fak. Mec., B, 27: 25-27.
Çağlar, M., 1963, Felis caracal schmitzi (Matschie, 1912) in Anatolien. -Felis caracal schmitzi’nin Anadolu’da ilk bulunuşu, İ.Ü. Fen Fak. Mec., B, 28: 51-54.
Çağlar, M., 1965, Chiropterenfauna der Türkei. -Türkiye’nin Chiroptera favnası, İ.Ü. Fen Fak. Mec., B, 30 (3-4): 125-134.
Çağlar, M., 1967, Türkiye’nin Gömülgen fare (Microtin)leri, Türk Biol. Derg., 17 (4): 103-118.
Çağlar, M., 1968, Türkiye’nin Yarasaları I, Türk Biol. Derg., 18 (1): 5-18.
Çağlar, M., 1969, Türkiye’nin Yarasaları II (Bats of Turkey II), Türk Biol. Derg., 19 (2-4): 88-106.
Çağlar, M., 1971, Türkiyenin Köstebek (Talpa) türleri. -Mole (Talpa) species of Turkey, Türk Biyoloji Derg., 21 (1-4): 123-126.
Kahmann, H. und Çağlar, M., 1960b, Beiträge zur Säugetierkunde der Türkei 1-Fledermaeuse aus der Landschaft Hatay (Eine vorlaeufige Mitteilung), İ.Ü. Fen Fak. Mec., B, 25 (1-2): 1-21+1 pl.
Kahmann, H. ve Çağlar, M., 1960a, Türkiyede memeli hayvanlar araştırımı sahasında yeni buluşlar, Türk Biol. Derg., 10 (3): 119-126.

---

Kaynaklar:

İshakoğlu-Kadıoğlu, S., 1998: İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Tarihçesi (1900-1946), İ.Ü. Yay. No: 4106, İstanbul, s. 191-192.
Karataş, A., 2012: Türkiye Fauna Bibliyografyası (Kişisel Arşiv) ve Wikipedia (Türkçe) Melahat Çağlar maddesi.

HAZIRLAYAN : Prof Dr. Ahmet KARATAŞ

---