Ses Nedir ? Ses Nasıl Oluşur?

Ses kaynakları ikiye ayrılır bunlar doğal ses kaynakları ve yapay ses kaynaklarıdır. İnsan sesi dışında çevremizde meydana gelen bir çok olay sonunda da çevremizdeki bir çok varlık ses çıkarabilir.

Ses, akciğerlerden gelen havanın ses organlarında biçimlendirilmesiyle (ses telleri gibi) oluşan, kulakla veya daha hassas aletlerle algılanabilen titreşim olarak tanımlanır. Diğer bir tanımla akciğerlerden gelen havanın ses yolunda meydana getirdiği titreşime ses adı verilir. Bir sesin oluşabilmesi için titreşim hareketi gereklidir. Titreşim bir nesnenin ileri geri hareketi olarak tanımlanır. İnsan veya hayvanların ses çıkarabilmeleri için bir titreşimin oluşması gerekmektedir. Nefes verirken akciğerlerden gelen hava gırtlağımızda yer alan ses tellerini titreştirerek ham ses adı verilen yapıyı oluşturur. Ses telleri erkeklerde saniyede 100-150, kadınlarda 200-250, bebeklerde 400 kere titreşir. Bu ham ses boğaz, burun ve ağız boşluklarında şekillenerek her insana özgü olan ses tonunu oluşturur. Bu özgün ses daha sonra ağız içi organlarımızın ( dil, diş, dudak, damak, yumuşak damak) çeşitli pozisyonlara girmesiyle konuşma sesine dönüşmektedir. İnsanda ses oluşumu için ağız, akciğerler ve ses telleri çalışır.

İnsanlarda sesi üç aşama içinde oluşmaktadır.

Respirasyon yani solunum aşaması; Fonasyon yani ses tellerinin titreşim aşaması

Rezonans yani oluşan ham sesin bir şekle girip her insana özgü olan ses tonunun oluşum aşamasıdır.

Artikülasyon yani konuşma seslerini üretim aşaması eklendi mi konuşma gerçekleşmektedir.

Ses kaynakları ikiye ayrılır bunlar doğal ses kaynakları ve yapay ses kaynaklarıdır. İnsan sesi dışında çevremizde meydana gelen bir çok olay sonunda da çevremizdeki bir çok varlık ses çıkarabilir.

Bunlar çoğunlukla hayvanlar tarafından çıkarılan sesler olmakla birlikte, doğa olayları ( yağmur, rüzgar, gök gürültüsü v.b) sonucunda da ses açığa çıkar. Yine taşıtların, iş makinelerinin, müzik aletlerinin çıkardığı mekanik sesleri de untmamak lazım.

Ses hızı havada, deniz seviyesinde ve 15 °C sıcaklıkta 340 metre/saniye olarak alınır. Ses hızı frekansa bağlı olarak değişmez, her frekansta ses aynı hızda gider. Havanın sıcaklık, yoğunluk durumuna göre sesin yayılma hızı değişir. Soğuk havada ses hızı azalar. Ses sıcak havadan soğuk havaya geçerken yayılma doğrultusunu değiştirir.

Sesin Havadaki Hızı : (331.5 + (0.6 x Sıcaklık )) m/s yaklaşık olarak bu şekilde hesaplanır

Katı maddelerdeki ortalama ses hızı: 5000 m/s

Sıvı (Su) maddelerdeki ortalama ses hızı: 1453 m/s

Ses hızı havada, deniz seviyesinde ve 21 °C sıcaklıkta 343.2 m/s (yaklaşık 1235.5 km/saat) olarak alınır.

Ses şiddeti, basınç ile hızın çarpımı olarak hesaplanabilir. Dolayısıyla ses dalgasını belli bir hızı olan basınç dalgası olarak ifade edebiliriz. Normal bir insan kulağı 16 ile 20.000 Hz arasındaki sesleri duyabilir. İşitilebilen en zayıf ses enerjisi 10- 12 W/m2’dir.

Yapılan araştırmalar sonucunda ses dalgalarının havada saniyede 343,2 metre bir başka deyişle saatte 1235,5 km hızla ilerlediği ortaya konulmuştur.

Ses hızı frekansa bağlı olarak değişmez, her frekansta ses aynı hızda gider.

Havanın sıcaklık, yoğunluk durumuna göre sesin yayılma hızı değişir. Soğuk havada ses hızı azalır. Ses sıcak havadan soğuk havaya geçerken yayılma doğrultusunu değiştirir.

Sesin havadaki hızı yaklaşık olarak şu formülle hesaplanabilir:

C hava: (331.5 + (0,6.ϑ))ms-1

Formüldeki ϑ (theta) sıcaklığın derece santigrad (°C) cinsinden ifadesidir.

Herhangi bir alanda, rüzgâr arkadan eserse ses zemine doğru yönlenir. Rüzgar önden eserse, ses zeminden yukarı doğru yönlenir. Gündüz, zemin ısındığı için ses dalgaları ısı etkisi nedeniyle yukarı doğru yönelir. Gece, zemin soğuduğu için ses dalgaları daha uzağa gidecektir ve aşağıya doğru yönelir.

Denizde suyun yapısı yansıtıcı bir yüzey oluşturmaktadır. Bu nedenle denizde ses sakin bir ortamda 4–5 km. kadar uzağa gidebilir.

Hareketli ses kaynağının hızı, sesin yayılma hızını geçince, ses, patlama sesi olarak duyulur. Bu durumda dalga ışın gibi konik bir alana yayılır ve şok dalgaları olarak isimlendirilir. Bir cismin hızının, o ortamdaki ses hızına oranına Mach sayısı denir.

İnfrasound sesler:

Çok alçak frekans değerine sahip olan sesler infrasound olarak adlandırılırlar ve değer olarak 20 Hertz in altında kalırlar. İnfrasound sesler insan kulağının duyamayacağı seslerdir. Bu seslerin frekansları bu kadar düşüktür.

Ultrasonik sesler:

Yüksek frekanslı sesler, bu tür sesleri de insan kulağı duyamaz. Bu sesler ise ultrasonik diye ifade edilir ve değer olarak 20.000 Hertz in üstündedirler.

Kaynaklar:

http://www.tkbbv.org.tr/menu/111/ses-nasil-olusur-doc-dr-kursat-yelken Doç.Dr.Kürşat Yelken Anatomica Tıp merkezi İstanbul

https://www.tesisat.org/ses-ve-akustik.html

https://www.bilgiustam.com/ses-nedir-ses-hizi-kac-kmdir/

https://www.fencebilim.com/fen/konular/sesin_hizi.html

https://tr.wikipedia.org/wiki/Ses_h%C4%B1z%C4%B1

# ses kaynakları # ses hızı # frekans # İnfrasound sesler # Ultrasonik sesler # ses dalgası