Biyologlar - Biyolojiye Gerçekçi Yaklaşım

Shigella ve mikrobiyolojik tanı

---

Shigella enfeksiyonlarının tanısı, diğer enterik patojenler için de geçerli olduğu gibi, her zaman benzer tablolara neden olabilecek etkenlerin tanısı ile birlikte düşünülmelidir. Bazı durumlarda aynı epidemiyolojik kaynaktan köken alan diğer patojenlerin de Shigella ile birlikte bireyi enfekte etmiş olabilecekleri ve aynı anda tanımlanabilecekleri hatırlanmalıdır.

Mikrobiyoloji laboratuvarları coğrafi olarak bulundukları bölgede sık rastlanan patojen etkenlere uygun yöntemleri gözden geçirir ve uygularlar; rutin amaçlar için ve salgın ya da diğer özel durumlar için olmak üzere tanı setleri oluştururlar. Mevcut epidemiyolojik göstergeler, özellikle son yıllarda, başta hızlı gıda sektörü olmak üzere kanatlı kümes hayvanları tüketiminin büyük artış göstermesine paralel olarak Campylobacter enfeksiyonlarının üst sıralara çıktığına işaret etmektedir ve bu nedenle akut gastroenteritler için standart (rutin) tanı setinde Salmonella spp, Shigella spp ve Campylobacter spp birlikte yer almaktadır.

Ülkemizdeki bütün klinik mikrobiyoloji laboratuvarları da -hasta yönetimi ve epidemiyolojik açıdan maksimum yarar göz önüne alındığında- akut ishal yakınması ile başvuran bütün dışkı örneklerine asgari bu patojenlerin tanısı için gerekli teknikleri uygulamalıdırlar.

Shigella enfeksiyonlarının tanısında „altın standart‟ kültürden etkenin izolasyonudur. Tam tanımlama (kesin tanı) biyokimyasal tanımlamayı ve serogrubu belirlemeyi içerir. Diğer bir ifade ile kesin tanı; (i) kültür plaklarındaki şüpheli kolonilerden, (ii) biyokimyasal olarak Shigella türleri ile uyumlu bulunanların, (iii) özgül antiserumlar ile serogrubu tespit edilerek konur. Yalnızca biyokimyasal tiplendirmeye veya yalnızca serogrup tespitine dayalı sonuç tanı için geçerli kabul edilmez!

Zenginleştirme amacı ile Selenite-F veya GN sıvı besiyerine ekimlerin yalnızca temaslı veya taşıyıcı araştırmalarında (kreş, bakımevi, gıda sektörü gibi özel alan personelinden örnek alınmasında) uygulanması önerilir. Zenginleştirme işleminin Shigella spp izolasyon oranlarını %10 arttırdığı bilinmektedir. Selenit-F‟in bazı suşları inhibe olasılığı vardır.

Kültür için koyun kanlı agar gibi bir genel besiyerinin yanısıra seçici/ayırt ettirici özellikte besiyerleri kullanılır. MacConkey agar (MAC) içerdiği kristal viyole ve safra tuzları ile gram pozitif mikroorganizmaları baskılayan, Yersinia spp dahil gram negatif enterik patojenlerin ise iyi üremesine ve koloni görünümleri ile ayırt edilmesine izin veren düşük seçici özellikte bir besiyeridir. Hem Shigella hem de Salmonella izolasyonu için daha yüksek seçicilikte besiyerleri olarak XLD, DCA, SS ve HE sayılabilir. S. dysenteriae serotip 1 üremesini baskılama olasılığı nedeniyle SS agarın seçici besiyeri olarak tek başına kullanılmaması önerilir.

Shigella türü bakteriler oksidaz ve üre negatiftirler. Lizini dekarboksile etmezler ve S. dysenteriae serotip 1 dışında katalaz pozitif bakterilerdir. S. sonnei ve S. dysenteriae serotip 1 ONPG pozitiftir. S. boydii serotip 13 ornitini dekarboksile eder ve ONPG pozitiftir. Biyokimyasal testlerle Shigella sp olduğu anlaşılan bütün suşlara mutlaka polivalan Shigella antiserumları kullanılarak kesin tanı konur.

---