Toplam 207 içerik listeleniyor
-
Hücre biyolojisi ve tıp alanında kök hücrelerle ilgili önemli gelişmelerin kronolojisi
1950’ler Kurbağa klonlama çalışmaları 1969 İlk kemik iliği nakli 1970’ler Kemik iliği stromasında fibroblastik hücrelerin belirlenmesi 1978 İlk IVF (tüp) bebeğin doğumu 1981 Fare embriyonik kök hücrelerin blastokistin iç hücre kütlesinden ayrıştırılması 1987 Embriyonik kök hücre temelli gen hedefleme teknolojisinin geliştirilmesi 1988 İlk göbek kordon kanı nakli 1989 Hematopoietik kök hücrelerin FACS yöntemiyle ayrıştırılması 1996 Somatik hücre...
https://www.biyologlar.com/hucre-biyolojisi-ve-tip-alaninda-kok-hucrelerle-ilgili-onemli-gelismelerin-kronolojisi -
Yeni çalışma sonuçlarına göre D vitamini soğuktan ve Gripten koruyor!
Yeni bir araştırmaya göre, D vitamini takviyesi soğuk algınlığı ve grip de dahil olmak üzere akut solunum yolu enfeksiyonlarına karşı özellikle çok eksik kişilerde korunmaya yardımcı olabilir.
https://www.biyologlar.com/yeni-calisma-sonuclarina-gore-d-vitamini-soguktan-ve-gripten-koruyor -
Yeni çalışma sonuçlarına göre D vitamini soğuktan ve Gripten koruyor!
Yeni bir araştırmaya göre, D vitamini takviyesi soğuk algınlığı ve grip de dahil olmak üzere akut solunum yolu enfeksiyonlarına karşı özellikle çok eksik kişilerde korunmaya yardımcı olabilir.
https://www.biyologlar.com/yeni-calisma-sonuclarina-gore-d-vitamini-soguktan-ve-gripten-koruyor -
Tedavide ‘’Kök Hücre’’
Vücudumuzda yaşlanan ve ölen hücrelerin yerlerine yenileri oluşturulmaktadır. Bununla birlikte, yabancı antijenlerle savaşmak için vücut özel savunma hücreleri de üretmektedir. Gözümüzdeki hücreler görme, pankreastaki hücreler salgı, akciğerdeki hücreler solunum için farklılaşmaktadır.
https://www.biyologlar.com/tedavide-kok-hucre -
Tedavide ‘’Kök Hücre’’
Vücudumuzda yaşlanan ve ölen hücrelerin yerlerine yenileri oluşturulmaktadır. Bununla birlikte, yabancı antijenlerle savaşmak için vücut özel savunma hücreleri de üretmektedir. Gözümüzdeki hücreler görme, pankreastaki hücreler salgı, akciğerdeki hücreler solunum için farklılaşmaktadır.
https://www.biyologlar.com/tedavide-kok-hucre -
KÖK HÜCRELERE BAKIŞ:TANIMLAR, KAVRAMLAR ve SINIFLANDIRMALAR
İki binli yıllarla beraber kök hücrelerin rejeneratif tıp (yenileyici tıp) alanındaki öneminin giderek arttığını ve tıbbın geleceğini şekillendirme potansiyelini gözlemlemekteyiz.
https://www.biyologlar.com/kok-hucrelere-bakistanimlar-kavramlar-ve-siniflandirmalar -
Hayvan embriyonik organizatörler şimdi insan hücrelerinde keşfedildi
Canlı, aşılanmış bir civciv embriyosunda insan embriyonik kök hücreleri (kırmızı)I. MARTIN ET AL., NATURE , 2018
https://www.biyologlar.com/hayvan-embriyonik-organizatorler-simdi-insan-hucrelerinde-kesfedildi -
Hayvan embriyonik organizatörler şimdi insan hücrelerinde keşfedildi
Canlı, aşılanmış bir civciv embriyosunda insan embriyonik kök hücreleri (kırmızı)I. MARTIN ET AL., NATURE , 2018
https://www.biyologlar.com/hayvan-embriyonik-organizatorler-simdi-insan-hucrelerinde-kesfedildi -
Virüsler Hakkında Bilgi
Virüs, canlı hücreleri enfekte edebilen mikroskopik taneciktir. Virüsler ancak bir konak hücreyi enfekte ederek çoğalabilirler.
https://www.biyologlar.com/virusler-hakkinda-bilgi -
National Geographic Live! - People, Plants and Pollinators
Emerging Explorer Dino Martins says that from long-tongued bees to hawk moths, pollinators are the hidden workers that keep the planet running.
https://www.biyologlar.com/national-geographic-live-people-plants-and-pollinators -
Virüslerin Keşfi
Kuduz gibi viral hastalıklar, insanları asırlarca etkilemiştir. Eski Mısır'da çiçek hastalığı olduğuna dair hiyeroglif kanıtlar vardır. Ancak, bu hastalıkların nedeni ancak yakın zamanlarda keşfedilmiştir. 1717'de Osmanlı İmparatorluğu'nda İngiliz sefirinin eşi olan Mary Montagu, Türk kadınlarının çiçek hastalığına karşı çocuklarını aşıladığını gözlemlemiştir. 18. yy sonlarında Edward Jenner, daha evvel inek çiçeği hastalığı geçirmiş Sarah...
https://www.biyologlar.com/viruslerin-kesfi -
Proteomics identifies DNA repair toolbox
During each cell division, more than 3.3 billion base pairs of genomic DNA have to be duplicated and segregated accurately to daughter cells. But what happens when the DNA template is damaged in such a way that the replication machinery gets stuck?
https://www.biyologlar.com/proteomics-identifies-dna-repair-toolbox -
Prof. Dr. Elif Dağlı’dan izlenimler
Eylül 2012’de Viyana’da gerçekleştirilen Avrupa Solunum Derneği Yıllık Kongresi’ne katılan Çocuk Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Elif Dağlı, Kongre izlenimlerini Medical Tribune ile paylaştı. Prof. Dr. Elif Dağlı, Avrupa Solunum Derneği Kongresi’ne bu yıl Türkiye’den 589 hekimin katıldığını söyleyerek şu bilgileri verdi: “ Türk hekimler olarak 180 bildiri sunduk ve içimizden 8 hekim de oturum başkanlığı yaptı. Kongrede öne çıkan farklı...
https://www.biyologlar.com/prof-dr-elif-daglidan-izlenimler -
Programlı hücre ölümü
Sorunuzun Cevabı burada var. www.biyologlar.com/index.php?option=com_...atid=25&id=1881#2266 Animasyon: Apoptosis: Overview www.promega.com/paguide/animation/selector.htm?coreName=apop01 Apoptosis: Intrinsic Triggers www.promega.com/paguide/animation/selector.htm?coreName=apop02 Apoptozis hakkında bilgiler Programlanmış hücre ölümü Programlanmış hücre ölümü (PHÖ veya PCD), herhangi bir hücrenin, hücre içi bir programla ölmesinin planlaması ve...
https://www.biyologlar.com/programli-hucre-olumu -
Sultan Sazlığı Kayseri
Dağı'nın güneybatısındaki Develi Ovasının en alçak kesimlerinde yer almaktadır. Develi-Yahyalı -Yeşilhisar üçgeni içerisindedir. Kayseri'ye 70 km uzaklıkta bulunan Sultan Sazlığı, Uluslararası Ramsar Sözleşmesi ile koruma altına alınmıştır. Develi Ovası'nın alçak kesimlerinde Yay, Camız, Söbe ve çöl gölleri yer almaktadır Geniş anlamda bu göllerin tümüne, dar anlamda ise Develi'yi Niğde - Kayseri karayoluna bağlayan yolun güneyinde kalan, Yay Gölü...
https://www.biyologlar.com/sultan-sazligi-kayseri -
Scientists blueprint tiny cellular 'nanomachine'
Scientists have drawn up molecular blueprints of a tiny cellular 'nanomachine', whose evolution is an extraordinary feat of nature, by using one of the brightest X-ray sources on Earth. The scientists produced the structural map of this nanomachine - diacylglycerol kinase - by using a "hit and run" crystallography technique. In doing so, they have been able to understand how the tiny enzyme performs critical cellular duties - answering questions that have been on the table for over 50 years...
https://www.biyologlar.com/scientists-blueprint-tiny-cellular-nanomachine -
HIV Virüsü ( Human Immunodeficiency Virus )
HIV (İngilizce: Human Immunodeficiency Virus / İnsan Bağışıklık Yetmezlik Virüsü), AIDS'e yol açan virüs. HIV virüsü, bağışıklık sistemine zarar vererek hastalığa neden olur. Vücudu mikroplardan koruyan bağışıklık sistemi çalışmadığında, mikroplar daha kolay hastalığa neden olabilir. Kanında HIV virüsü bulunmayan kişiler HIV negatif kişilerdir. Kanında HIV virüsü bulunan kişilere "HIV pozitif" veya "HIV enfeksiyonlu" denir. Bu kişiler aynı zamanda...
https://www.biyologlar.com/hiv-virusu-human-immunodeficiency-virus- -
Akıllı Tasarım: Bilim mi Din mi?
Akıllı Tasarım (AT) hareketinin neyi savunduğunu, hangi iddialarda bulunduğuna geçmeden önce bu hareketin kökenleri, nasıl ve ne zaman ortaya çıktığıyla ilgili biraz bilgi vermek istiyorum. Akıllı Tasarım hareketi, merkezi ABD’de Washington eyaletinin Seattle şehrinde bulunan DI (Discovery Institute yani Keşif Enstitüsü)’nin CSC (Center for Science and Culture yani Bilim ve Kültür Merkezi) bölümünü tarafından ortaya koyulmuştur. DI, 1990 yılında...
https://www.biyologlar.com/akilli-tasarim-bilim-mi-din-mi -
New insights into a virus proteome
The genome encodes the complete information needed by an organism, including that required for protein production. Viruses, which are up to a thousand times smaller than human cells, have considerably smaller genomes. Using a type of herpesvirus as a model system, the scientists of the Max Planck Institute of Biochemistry in Martinsried near Munich and their collaboration partners at the University of California in San Francisco have shown that the genome of this virus contains much more...
https://www.biyologlar.com/new-insights-into-a-virus-proteome -
Heme, a poisonous nutrient, tracked by 'Green Lantern' sensor
Tailor-made ratiometric sensors make baker's yeast cells light up green, as Georgia Tech scientists use it to track the movements of the essential toxin heme
https://www.biyologlar.com/heme-a-poisonous-nutrient-tracked-by-green-lantern-sensor -
Heme, a poisonous nutrient, tracked by 'Green Lantern' sensor
Tailor-made ratiometric sensors make baker's yeast cells light up green, as Georgia Tech scientists use it to track the movements of the essential toxin heme
https://www.biyologlar.com/heme-a-poisonous-nutrient-tracked-by-green-lantern-sensor -
Watching 'jumping genes' in action
"Jumping genes" are ubiquitous. Every domain of life hosts these sequences of DNA that can "jump" from one position to another along a chromosome; in fact, nearly half the human genome is made up of jumping genes.
https://www.biyologlar.com/watching-jumping-genes-in-action -
Watching 'jumping genes' in action
"Jumping genes" are ubiquitous. Every domain of life hosts these sequences of DNA that can "jump" from one position to another along a chromosome; in fact, nearly half the human genome is made up of jumping genes.
https://www.biyologlar.com/watching-jumping-genes-in-action -
Lizards camouflage themselves by choosing rocks that best match the color of their backs
Resting out in the open on rocks can be a risky business for Aegean wall lizards. Out in these habitats they have nowhere to hide and their backs, which show varying shades of green and brown between individuals, are dangerously exposed to birds hunting in the skies above. New research by Kate Marshall from the University of Cambridge's Department of Zoology and Dr Martin Stevens from the University of Exeter's Centre for Ecology and Conservation, published today in Scientific Reports, shows...
https://www.biyologlar.com/lizards-camouflage-themselves-by-choosing-rocks-that-best-match-the-color-of-their-backs -
Fifty-four mouse testis-enriched genes are not needed for male fertility
Infertility affects about 15 percent of couples around the world. A couple's fertility depends on both the female's and male's ability to reproduce, which relies on thousands of genes working properly.
https://www.biyologlar.com/fifty-four-mouse-testis-enriched-genes-are-not-needed-for-male-fertility -
Fifty-four mouse testis-enriched genes are not needed for male fertility
Infertility affects about 15 percent of couples around the world. A couple's fertility depends on both the female's and male's ability to reproduce, which relies on thousands of genes working properly.
https://www.biyologlar.com/fifty-four-mouse-testis-enriched-genes-are-not-needed-for-male-fertility -
TSRI researchers find 'lead actors' in immune cell development
Authors of the new paper include (left to right) Changchun Xiao, David Nemazee, Alicia Gonzalez Martin and Maoyi Lai of The Scripps Research Institute
https://www.biyologlar.com/tsri-researchers-find-lead-actors-in-immune-cell-development -
A molecular alarm clock awakens resting ovules
Ovarian follicle of fruit fly, with chromosomes stained in green and dKDM5 protein stained in red.
https://www.biyologlar.com/a-molecular-alarm-clock-awakens-resting-ovules -
A molecular alarm clock awakens resting ovules
Ovarian follicle of fruit fly, with chromosomes stained in green and dKDM5 protein stained in red.
https://www.biyologlar.com/a-molecular-alarm-clock-awakens-resting-ovules -
The Institut Pasteur in French Guiana publishes the first complete genome sequence of the Zika virus
Having confirmed the first cases of infection in Suriname then in French Guiana, the Institut Pasteur in French Guiana has sequenced the complete genome of the
https://www.biyologlar.com/the-institut-pasteur-in-french-guiana-publishes-the-first-complete-genome-sequence-of-the-zika-virus -
Türkiye'de Varlığı Bilinen Anopheles Türleri
Türkiye'de bulunan sivrisinek türleri üzerine yapılan sistematik çalışmalar yetersiz ve oldukça eskidir. Bununla birlikte, özellikle 1914-1970 yılları arasında Türk bilimadamlarından İsmail Hakkı, Mahmut Sabit, Mahmut Hüsamettin, Enver Erdem, Mahmut Akalın, Enver İrdem, Celal Gökberk ve İzzet Şahin'in ve Martini, Bentman, Vogel gibi yabancı bilimadamlarının yaptıkları faunistik araştırmalar, Türkiye'de yaygın olan birçok sivrisinek türünün ilk kayıtlarını...
https://www.biyologlar.com/turkiyede-varligi-bilinen-anopheles-turleri -
Türkiye'de Bulunan Bazı Anopheles Türlerinin Genel Özellikleri
Anopheles türleri, Diptera takımı, Nematocera alt takımı, Culicidae ailesi ve Anophelinae alt ailesine bağlıdır. Anopheles türlerini diğer sivrisinek türlerinden ayıran en tipik karakterlerinden birisi dinlenme duruşlarıdır (Şekil 5). Genel bir tanım olarak, tüm türlerde hortum, kafa, gövde ve abdomen bir eksen doğrultusunda durur. Buna ek olarak, Anopheles türleri erginlerinin su yüzeyine paralel durmaları onları diğer Culicidae türlerinden ayırır {Bruce-Chwatt,...
https://www.biyologlar.com/turkiyede-bulunan-bazi-anopheles-turlerinin-genel-ozellikleri -
Leishmania ve sağlık yönünden önemi
Leishmania'lar omurgalı konağın retikulo-endotelial sistemine ait belirli hücrelerde içinde parazitlenen canlılardır. Dokularda, yalnız kamçısız olan Leishmania biçimi bulunur. Taşıyıcı böceklerde ise hücre dışı yaşam gösteren ve kamçılı olan Leptomonas biçimi bulunur. Omurgalı konağın karaciğer, dalak, kemik iliği, lenf düğümleri, damar endotelinde RES hücreleri içinde parazitlenir. Kanda, monositlerde ve makrofajlarda da yerleşir. Parazitlendiği...
https://www.biyologlar.com/leishmania-ve-saglik-yonunden-onemi -
Genome of 6,000-year-old barley grains sequenced for first time
Right: Photograph during excavation exhibiting excellent dry preservation of plant remains Left: A well-preserved, desiccated barley grain found at Yoram Cave
https://www.biyologlar.com/genome-of-6000-year-old-barley-grains-sequenced-for-first-time -
Genome of 6,000-year-old barley grains sequenced for first time
Right: Photograph during excavation exhibiting excellent dry preservation of plant remains Left: A well-preserved, desiccated barley grain found at Yoram Cave
https://www.biyologlar.com/genome-of-6000-year-old-barley-grains-sequenced-for-first-time -
Gama Işınlama Sterilizasyonu Nedir
Bu makale de sizlere, günlük hayatta kullandığımız gıdaların ve tek kullanımlık tıbbi ürünlerin sterilizasyonu sağlamak için kullanılan gama ışınlama yöntemini anlatacağım.
https://www.biyologlar.com/gama-isinlama-sterilizasyonu-nedir -
Apoptozis ve kaspazlar
Apoptozis, organizma tarafından düzenlenen enerji bağımlı hücre ölümüdür. Programlı hücre ölümü olarak da adlandırılan bu süreç, doku homeostazının korunmasında kritik bir role sahip olduğu gibi, fetal gelişim ve erişkin dokulardaki pekçok fizyolojik olayda da önemli rollere sahiptir. Apoptozis terimi ilk kez 1972 yılında Kerr ve arkadaşları tarafından kullanılmıştır (1). Kerr, fizyolojik olarak ölen hücrelerin çekirdeklerinde yoğunlaşmış kromatin...
https://www.biyologlar.com/apoptozis-ve-kaspazlar -
Beyin (Serebrum)
Serebral hemisferlerde, gri cevher serebral korteks olarak yüzeyde ve ganglion ya da çekirdek (nukleus) olarak da beyaz cevherle çevrili vaziyette merkezi yerde bulunur. Hemisferlerin yüzeyi yüzeysel alanın genişlemesini sağlayacak şekilde kıvrıntılar gösterir. Katlantıların yüzeye doğru olan uzantıları gyrus, içe doğru olan çöküntüleri ise sulkus adını alırlar. Korteks yüzeyi yaklaşık 200.000 mm2’dir. Korteks kalınlığı ise 1,5 ile 4 mm arasında değişir....
https://www.biyologlar.com/beyin-serebrum -
Delichon urbica - Ev Kırlangıcı
Fotoğraf: Prof.Dr. Ahmet KARATAŞ
https://www.biyologlar.com/delichon-urbica-ev-kirlangici -
Bitkiler ve Mikroorganizmalar arasındaki ilişkiler
Olumlu ve olumsuz etkileşimler sadece mikroplar arasında olmazlar aynı zamanda bitkiler ve mikroplar arasında da gerçekleşirler. Rizosfer, bitkiler ve mikroplar arasındaki kommensal ve mutualistik etkileşimlerin görüldüğü bölgeye verilen addır. Ekto ve endomikorizal mantarlar bitkilerin mineral madde ve suyun fotosentez ile geri dönüşümünü sağlarlar. Çok ekstrem koşullar altında bitkinin hayatını devam ettirmesi için temel olan mutualistik birleşmeler yapmasıdır....
https://www.biyologlar.com/bitkiler-ve-mikroorganizmalar-arasindaki-iliskiler -
DNA YAPISI VE ÖZELLİKLERİ
Bütün tek ve çok hücreli organizma ile bir kısım virüslerde genetik materyal DNAdır. DNA yapı ve özellikleri başlığı altında, DNAnın moleküler yapısı, deoksiriboz, fosfat ve pürin ve primidin bazlarının yapıları ve birbirleri ile verdikleri reaksiyonlardan başlanarak anlatılmaktadır.nükleozid, nükleozit fosfat, nükleotid ve nükleozid-tri-fosfatlar hakkında bilgi verilmekte, nükleozit-tri-fosfatların DNA polimerini oluşturma reaksiyonları, purin pirimidin...
https://www.biyologlar.com/dna-yapisi-ve-ozellikleri -
HÜCRE KÜLTÜRÜ BESİYERİ VE SOLUSYONLAR
Hücre kültürü besiyerleri laboratuar ortamında hücrelerin normal metabolik aktivitelerini sürdürebilmeleri için gerekli olan mikroçevreyi sağlayan besleyici solusyonlardır. Hücre kültürü besiyerleri içeriklerindeki aminoasit, karbonhidrat, vitamin ve iyonlarla hücrelerin gelişimini desteklerler. Laboratuar ortamında hücrelerin çoğaltılabilmesi için uygun pH sıcaklık ve nemin sağlanması çok önemlidir. Hücre kültürü besiyerleri içeriklerindeki iyonlarla gerekli...
https://www.biyologlar.com/hucre-kulturu-besiyeri-ve-solusyonlar -
Mikrobiyoloji’nin Tarihçesi
Mikrobiyolojinin konusunu oluşturan canlıların bitkiler ve hayvanlar ortaya çıkmadan milyarlarca yıl önce yeryüzünde olduğunun kanıtı fosil mikroorganizmalardır.
https://www.biyologlar.com/mikrobiyolojinin-tarihcesi -
Çiçekli Bitkiler Ders Notları
Takson nedir? • Herangi bir kategorideki taksonomik gruba denir. Türde bir taksondur cinste bir taksondur, her canlı grubu bir taksondur. Tür nedir? • Gerek fiili gereksede potansiyel olarak verimli döl verebilen doğal populasyonlardır. Populasyon nedir? • Belirli bir yerde bulunan ve Aralarında gen alışverişi olan bireyler topluluğudur. Tipe bağlı Tür Kavramı nedir? • Sabit ve değişmeyen bir tip vardır. Bu tip türü oluşturur, o türe ait bireyler ise o türün...
https://www.biyologlar.com/cicekli-bitkiler-ders-notlari -
Hücre Döngüsü ve Polimorfizm
Gen değişimleri, onkogenlerin aşırı ifade edilmesi ve hücre döngüsü düzenleyicileri tümör gelişiminde önemli rol oynayan faktörlerdendir 1. Bunlardan hücre döngüsünün denetimi, çoğu biyolojik sürecin ve kansere yolaçabilen kontrolsüz hücre çoğalmasının anlaşılmasında asıl ilgi odağı durumundadır. Hücre döngüsünü düzenleyen sistemlerin pek çok bileşeninin kanserle bağlantısı olduğundan kanser, bir hücre döngüsü düzensizlik hastalığı...
https://www.biyologlar.com/hucre-dongusu-ve-polimorfizm -
Kolorimetrik Yöntemlerle Biyolojik Parametrelerin İncelenmesi
Kolorimetrik Yöntemler: test materyalin UV absorbsiyonunun ölçülmesi veya bir belirteç ile reaksiyonu sonucu oluşan renkli bir bileşiğin görünür alanda spektral olarak belirlenmesine dayanır. Mikropalet okuyucu cihazlar birçok deneyle paralellik göstermektedir. Reaksiyon sonucu oluşan renk ve şiddetine göre hücre sayısı ve olayları yansımaktadır. Kolorimetrik yöntemler aşağıdaki özellikleri yansıtmaktadır: a. Protein içerikleri (metilen mavisi, Coomassie blue,...
https://www.biyologlar.com/kolorimetrik-yontemlerle-biyolojik-parametrelerin-incelenmesi -
CİNSİYETİN BELİRLENMESİ
Tüm karakterlerin oluşmasında genler görev yapar. Benzer şekilde erkek ve dişi cinsiyetin oluşmasında da genler topluluğu olan kromozomlar görev yapar.
https://www.biyologlar.com/cinsiyetin-belirlenmesi -
Ökaryotlarda Homolog rekombinasyon
Homolog rekombinasyonun olması çoğu ökaryotik hücrede mitoz ve mayoz için esastır. Mitoz sırasında homolog rekombinasyon, iyonlaştırıcı radyasyon veya DNA'ya hasar verici kimyasalların neden olduğu çift iplikli kırıkları tamir etmeye yarar.[21] Bunların tamir edilmemesi durumda somatik hücrelerde kromozom parçaları arasında büyük ölçekli yer değişimlerine (rearrangement) yol açar,[22] bu da kansere neden olabilir. Mayozda homolog rekombinasyon, profaz I...
https://www.biyologlar.com/okaryotlarda-homolog-rekombinasyon -
EPİGENETİK
Merhaba arkadaşlar. Sizlere bu yazımda, epigenetik hakkında bilgi vermek, özelliklerini anlatmak, sonuçları hakkında bilgi vermek ve epigenetikle ilgili çalışmaları anlatmak istiyorum. Epigenetik, DNA dizisindeki değişikliklerden kaynaklanmayan, ama aynı zamanda irsi olan, gen ifadesi değişikliğini inceleyen bilim dalıdır. Yani fenotipik değişimi, gen ekspresyonu değişikliklerini, varyasyonları inceler. Değişimler, DNA’daki gen dizilimi etkilememekte fakat canlı...
https://www.biyologlar.com/epigenetik