Toplam 70 içerik listeleniyor
-
Mamutun Genomu Birleştirildi
ABD’li ve Rus araştırmacıların oluşturduğu bir grup, mamut genomunun büyük bir bölümünü ortaya çıkarmayı başardı. Uzmanlar Buz Devri’nin bu devasa hayvanının DNA zincirini yeniden oluşturmak için mamutun kıl örneklerinden DNA çıkardılar. Bazı bölümleri eksik olsa da araştırmacıların tahminine göre genomun yaklaşık %80’i tamamlanmış durumda. Çalışma, mamutların soyunun tükenmesi konusuna açıklık getirebileceği gibi uzun süredir var olmayan...
https://www.biyologlar.com/mamutun-genomu-birlestirildi -
Bilimin doğuşunu ve fizik kimya biyoloji matematik olarak temel biirmler haline dönüşmesini tarihsel boyutta açıklayınız
Ortaçağ sonlarında özellikle İtalya'da, zamanın siyasal istemleri teknolojiye yeni bir önem kazandırdı. Böylece askeri ve sivil mühendislik mesleği doğdu. Leonardo da Vinci bu mühendislerin en ünlüsüydü. Dahi bir ressam olarak insan anatomisini yakından inceledi ve resimlerine gerçeğe çok benzeyen biçimler aktardı. Bir heykelci olarak, zor metal döküm tekniklerini başardı. Sahne yapıtlarının yapımcı ve yönetmeni olarak, özel efektler sağlamak amacıyla...
https://www.biyologlar.com/bilimin-dogusunu-ve-fizik-kimya-biyoloji-matematik-olarak-temel-biirmler-haline-donusmesini-tarihsel-boyutta-aciklayiniz -
Çeşitlilik açıklanıyor
Darwin değişkenlerin nereden geldiğini söyleyememenin yanısıra yeni özelliklerin bir sonraki nesillerde nasıl yayıldığını da açıklayamadı. Yavrunun ebeveynlerin özelliklerinin karışımını aldığı karma kalıtıma (blending inheritance) inanıyordu. Ancak Darwin bile bu kuramın sorunlu olduğunu anlamıştı, çünkü eğer özellikler gerçekten karışmış olsaydı, herhangi nadir ve yeni bir özellik, bu özelliği taşımayan bireylerin nesiller boyu çoğalmasıyla...
https://www.biyologlar.com/cesitlilik-aciklaniyor -
Darwin ve Moleküler Evrim
Doğal seçilim aslında bir genetik kuramı. Çünkü doğal seçilim süreci genetik çeşitliliğin varlığını gerektiriyor. Bu çeşitlilik ortamında, Darwin'in deyimiyle "varolma mücadelesi"nde, avantajlı özelliklere sahip bireyler varlıklarını sürdürebiliyor ve bu özelliklerini bir sonraki kuşağa aktarabiliyorlar. Ancak Darwin, genetik süreçlerin nasıl işlediğini özelliklerin bir kuşaktan diğerine nasıl aktarıldığını- bilmiyordu. Ebeveynler ve yavrular...
https://www.biyologlar.com/darwin-ve-molekuler-evrim -
EPİGENETİK
Merhaba arkadaşlar. Sizlere bu yazımda, epigenetik hakkında bilgi vermek, özelliklerini anlatmak, sonuçları hakkında bilgi vermek ve epigenetikle ilgili çalışmaları anlatmak istiyorum. Epigenetik, DNA dizisindeki değişikliklerden kaynaklanmayan, ama aynı zamanda irsi olan, gen ifadesi değişikliğini inceleyen bilim dalıdır. Yani fenotipik değişimi, gen ekspresyonu değişikliklerini, varyasyonları inceler. Değişimler, DNA’daki gen dizilimi etkilememekte fakat canlı...
https://www.biyologlar.com/epigenetik -
Tüm Ulusun Genetik Kodunu Çıkardılar!
Söz konusu çalışmada İzlanda halkının soyağaçları ile DNA verileri birleştirildi. Ekip şimdi ‘bir düğmeye dokunarak’ örneğin meme kanseri riski yüksek her kadını bulmanın mümkün olacağını söylüyor.Nature Genetics dergisinde yayınlanan çalışmaya göre, veriler erkeklerin son ortak atasına dair tahminler de dahil, bir dizi keşifte kullanılmış. DNA nesilden nesile geçen bir veri. Eğer bir çocuğun ve büyükanne ile büyükbabasının DNA’sı hakkında...
https://www.biyologlar.com/tum-ulusun-genetik-kodunu-cikardilar -
Gen Ekspresyonu Düzenleyicisi Yeni RNA Harfi
DNA’dan RNA’ya ve oradan da proteine.. Hikaye tamamlanmış gibi görünüyor. Bununla birlikte, bu genetik bilginin hücrelerimizdeki yazılma biçimi bugüne kadar son derece dolambaçsız ve açık görülüyordu : DNA için adenin, guanin, sitozin ve timin (A, G, C, T) RNA için ise adenin, guanin, sitozin ve urasil (A, G, C, U) . Ancak bu denklemin biraz basite indirgenmiş olduğu ortaya çıktı.
https://www.biyologlar.com/gen-ekspresyonu-duzenleyicisi-yeni-rna-harfi -
Yunanistan’da Fosilleşmiş Dev Kaplumbağalar Bulundu
Selanik Aristotle Üniversitesi’nden bir grup bilim insanı, Yunanistan’ın Pieria şehrinde büyük bir keşfe imza attı. Bilim insanları, Makrigialo isimli plajda, yaklaşık 2.5 – 3 milyon yıllık oldukları tahmin edilen 3 adet fosilleşmiş kaplumbağa kalıntıları ortaya çıkardılar.Bu üç kaplumbağanın içinden, 800 kg ağırlığındaki bir tanesi kumdan çıkarıldı.Selanik Üniversitesi jeoloji profesörü Evangelia Tsoukala, “Çok önemli bir keşif yapıldı....
https://www.biyologlar.com/yunanistanda-fosillesmis-dev-kaplumbagalar-bulundu -
Biyolojinin Tarihİ Gelişimi
Biyoloji bilimi, insanın kendini ve çevresindeki canlıları tanıma merakından doğmuştur İlk insanlar çevrelerinde yaşayan sığır , geyik ve mamut gibi hayvanların resimlerini mağara duvarlarına çizerek bunları incelemeye başlamışlardır. Antik çağdan günümüze kadar biyoloji bilimindeki gelişmeleri, ilgili bilim adamlarıyla aşağıdaki gibi özetleyebiliriz: Thales (Tales) (M.Ö. VII. yy .) İlk biyolojik yorumları yapmıştır. Aristo (M.Ö. 384-322) Canlılar...
https://www.biyologlar.com/biyolojinin-tarihi-gelisimi -
MEMELİLERDE GÖÇ
Küresel ısınmanın etkisiyle tropikal bölgelerdeki çok sayıda bitki ve hayvan türü, hayatta kalabilmek için daha yüksek irtifalara göç etmek zorunda kalacak. ABD'de yapılan bir araştırmaya göre, tropikal iklimin hüküm sürdüğü bölgelerde 1975'ten bu yana ortalama sıcaklık 0,75 santigrat derece arttı ve yapılan tahminler de gelecek yüzyılın sonunda Orta ve Güney Amerika'nın tropikal ormanlarında sıcaklığın 3 santigrat derece daha artmasını öngörüyor. ...
https://www.biyologlar.com/memelilerde-goc -
Huntington Hastalığı Nedir?
Huntington Hastalığı, (HH) beynin belirli bölümlerinde hasar oluşturan genetik bir hastalıktır. Bu hasar hastalarda zihinsel ve davranışsal bozukluklara yol açar. Daha ileri safhalarda mental geriliğe (zekâ geriliği) yol açabilir. Duygusal sorunlara neden olur. Adını 1872 yılında hastalığın kalıtsal olduğunu ilk olarak gözlemleyen, Dr. George Huntingtondan alır. Baskın (dominant) bir gen ile aktarılan hastalık beyin ve sinir sistemini etkiler.Huntington...
https://www.biyologlar.com/huntington-hastaligi-nedir -
3D Yazıcılarda basılmış organlara kan damarları eklemenin yolu bulundu
Organ nakli için beklemenin gerekmediğini düşünün. 3D yazıcıdan organ üretmek parlak bir fikir gibi görünse de iç organ üretmenin önündeki en büyük engel, organ içinde karmaşık bir ağ oluşturan kan damarlarının oluşturulmasıydı. Bu damarlar olmadan üretilen iç organın çalışması elbette mümkün değil. Sydney Üniversitesi, Harvard, Stanford ve MIT’den bilim insanlarının oluşturduğu araştırma grubu kan damarlarını oluşturmanın bir yolunu buldular....
https://www.biyologlar.com/3d-yazicilarda-basilmis-organlara-kan-damarlari-eklemenin-yolu-bulundu -
8.000 Yıl Önce Avrupa’ya İlk Tarımı Egeliler Getirdi
Kuzey Yunanistan’daki Paliambela’da bulunan iskelet. (F: K. Kotsakis and P. Halstead, Paliambela Excavation Project Archive)
https://www.biyologlar.com/8-000-yil-once-avrupaya-ilk-tarimi-egeliler-getirdi -
Yetişkin Farelere Nakledilen Sinir Hücreleri Beyne İşlevsel Bir Şekilde Entegre Olmayı Başardı
Fareler üzerinde yapılan görüntülemeler, farelere aşılanan embriyonik beyin hücrelerinin, yetişkin farelerin hasar görmüş görsel bağlantı yollarında nasıl büyüdüklerini, bağlandıklarını ve katkıda bulunduklarını açığa çıkarıyor.
https://www.biyologlar.com/yetiskin-farelere-nakledilen-sinir-hucreleri-beyne-islevsel-bir-sekilde-entegre-olmayi-basardi -
Oksitosinin Cinsel Davranışlara Etkisi
Vücuttaki oksitosin hormonu; annenin bebeğine gösterdiği ilgi ya da insanlar arası kurulan bağlar gibi sosyal ilişkilerde önemli bir rolü olmasından kaynaklı “sevgi hormonu” olarak adlandırılır.
https://www.biyologlar.com/oksitosinin-cinsel-davranislara-etkisi -
Bilim İnsanları Tek bir kağıt yaprağı üzerine bakteri ile çalışan pilleri inşa ediyorlar
New York Eyalet Üniversitesi'nden bir grup ile Binghamton Üniversitesi'ndeki araştırmacılar tek kullanımlık, elektroniği güçlendirebilecek kağıt yaprağı üzerinde bakteri ile çalışan bir pil üretti. Görsel Fotoğraf: Seokheun
https://www.biyologlar.com/bilim-insanlari-tek-bir-kagit-yapragi-uzerine-bakteri-ile-calisan-pilleri-insa-ediyorlar -
2016 yılında Kaliforniya Bilimler Akademisi tarafından bulunan 133 yeni tür
Parlayan böceklerden köpekbalıklarına, beş kıtaya ve üç okyanusa kadar uzanan ve endişe verici bir kuş virüsüne kadar, bu keşifler dünyanın yaşamına katkıda bulunuyor.
https://www.biyologlar.com/2016-yilinda-kaliforniya-bilimler-akademisi-tarafindan-bulunan-133-yeni-tur -
Bir dinozor yumurtası ne kadar sürede çatlıyordu?
Görsel açıklaması: Araştırmacılar, dinozor Hypacrosaurus’un fosilleşmiş bir embriyosunu inceledi. © Darla Zelinitsky’nin izniyle.
https://www.biyologlar.com/bir-dinozor-yumurtasi-ne-kadar-surede-catliyordu -
Mitokondrilerin Neden Kendi DNA’ları Vardır?
Vücudumuzun enerji fabrikaları olan mitokondrilerimiz kendi genomlarına, kendi DNA’larına sahiptir. Hücre biyolojisinin en büyük gizemlerinden biri mitokondrilerin sahip oldukları genetik materyaldir.
https://www.biyologlar.com/mitokondrilerin-neden-kendi-dnalari-vardir -
Monark Kelebeklerinde Biyolojik Pusula Keşfedildi
Bilim adamlarının son yaptığı araştırmalardan birinde, Monark kelebeklerinin gizemlerle dolu göçünün sırlarından biri ortaya çıkarıldı. Buna göre kelebekler 'içsel saat'leri sayesinde yönlerini tayin ediyorlar.
https://www.biyologlar.com/monark-kelebeklerinde-biyolojik-pusula-kesfedildi -
Kuantum Mikroskop ile Kimyasal Tepkimeler Eşzamanlı İzlenebilecek
Elmas tabanlı yeni görüntüleme sistemi, yüklü atomları algılamak ve kimyasal tepkimeleri izlemek için elektronların manyetik rezonansını kullanıyor. Görsel Telif: John Bavosi / Getty Images
https://www.biyologlar.com/kuantum-mikroskop-ile-kimyasal-tepkimeler-eszamanli-izlenebilecek -
IIT Bilim İnsanları, Düşük Maliyetli Güneş Pilleri Oluşturmak İçin Jamun Meyvesini Kullanıyor
Hint Teknoloji Enstitüsündeki (IIT) bilim insanları, ucuz ve daha verimli güneş pilleri oluşturmak için, Hint yaz meyvesi olan Jamun’u kullandı.
https://www.biyologlar.com/iit-bilim-insanlari-dusuk-maliyetli-gunes-pilleri-olusturmak-icin-jamun-meyvesini-kullaniyor -
Buzullarda Saklı Hastalıklar Yeniden Canlanıyor
Yüzyıllardır buzullar ve donmuş toprak tabakasında etkisiz olarak bulunan bakteri ve virüsler, iklim değişikliği ile ısınan yeryüzünde tehdit oluşturabilir.
https://www.biyologlar.com/buzullarda-sakli-hastaliklar-yeniden-canlaniyor -
Buzullarda Saklı Hastalıklar Yeniden Canlanıyor
Yüzyıllardır buzullar ve donmuş toprak tabakasında etkisiz olarak bulunan bakteri ve virüsler, iklim değişikliği ile ısınan yeryüzünde tehdit oluşturabilir.
https://www.biyologlar.com/buzullarda-sakli-hastaliklar-yeniden-canlaniyor -
İnsülin Nasıl Keşfedildi? Bir Hormonun Akıl Almaz Hikayesi!
Diyabet hastası olan çoğu kişinin kullandığı insülin sıradan bir hormonmuş gibi geliyor ama bilim tarihinde yolculuk yaptığımızda inanılmaz hikayelerle karşılaşıyoruz.
https://www.biyologlar.com/insulin-nasil-kesfedildi-bir-hormonun-akil-almaz-hikayesi -
Bilim İnsanları, Gizli Bir Kalsiyum-Kolesterol Bağlantısı Ortaya Çıkardılar
Alberta'nın Biyokimya Bölümü'nden profesör olan Marek Michalak ve lisansüstü öğrenci Wen-An Wang, kalsiyum ve kolesterol arasındaki bağlantıyı keşfedilen ekibin bir parçasıydı. Credit: Melissa Fabrizio
https://www.biyologlar.com/bilim-insanlari-gizli-bir-kalsiyum-kolesterol-baglantisi-ortaya-cikardilar -
Pancar Pigmentleri Bitkilerin Hastalıklara Direncini ve Besin Değerini Artırıyor
Bitki krallığında renk sadece göze hitap eden bir şey değildir. Credit: Weizmann Institute of Science
https://www.biyologlar.com/pancar-pigmentleri-bitkilerin-hastaliklara-direncini-ve-besin-degerini-artiriyor -
İnsan Beyni Nasıl Bu Kadar Büyüdü?
Bu fare embriyosunun sağ korteksindeki kıvrılma, beynin bu bölgesine insan geni eklenmesinin neden olduğu büyümeyi gösteriyor. Görsel Telif: Marta Florio, Wieland B. Huttner
https://www.biyologlar.com/insan-beyni-nasil-bu-kadar-buyudu -
Genetiği değiştirilmiş insanlığa bir adım daha yaklaşıldı
Yeni bir çalışma, editlenen spermin DNA'sının yumurta DNA'sı kullanılarak tamiriyle ölümcül bir mutasyonu silmeyi başardı. Ailelerin çocuklarını tasarlaması mümkün mü, mümkünse tehlikeli mi?
https://www.biyologlar.com/genetigi-degistirilmis-insanliga-bir-adim-daha-yaklasildi -
Yaşa Bağlı Kemik Erimesi Arkasındaki Mekanizma
Yaşlıların en büyük sağlık problemlerinden biri, yaşa bağlı olarak ortaya çıkan, kemiklerin incelmesi ve kemik yoğunluğunun azalması dolayısıyla kırılma riskinin artmasına yol açan osteoporoz, bir diğer tabirle kemik erimesidir.
https://www.biyologlar.com/yasa-bagli-kemik-erimesi-arkasindaki-mekanizma -
İnsan Hücreleriyle "Konuşan" Bağırsak Bakterileri Yeni Tedavilere İmkân Tanıyabilir!
Bilim insanları, bazı bozuklukları tedavi etme potansiyeline sahip moleküller üretmek üzere, genetik mühendisliği bağırsak bakterileri için bir yöntem geliştirdiler. Credit: The Rockefeller University
https://www.biyologlar.com/insan-hucreleriyle-konusan-bagirsak-bakterileri-yeni-tedavilere-imkn-taniyabilir -
İnsan Hücreleriyle "Konuşan" Bağırsak Bakterileri Yeni Tedavilere İmkân Tanıyabilir!
Bilim insanları, bazı bozuklukları tedavi etme potansiyeline sahip moleküller üretmek üzere, genetik mühendisliği bağırsak bakterileri için bir yöntem geliştirdiler. Credit: The Rockefeller University
https://www.biyologlar.com/insan-hucreleriyle-konusan-bagirsak-bakterileri-yeni-tedavilere-imkn-taniyabilir -
Zehirli Kurbağalar Kendilerini Zehirlemekten Nasıl Kaçınırlar?
Amfibiler, hedef sinir alıcılarındaki dizilimde amino asit değişiklikleri ile kendi kimyasal savunmalarına karşı direnç gösterirler.
https://www.biyologlar.com/zehirli-kurbagalar-kendilerini-zehirlemekten-nasil-kacinirlar -
Boy uzunluğunu etkileyen yüzlerce genetik "anahtar"
Harvard bilim adamlarının çalışması sayesinde boy uzunluğunun arkasındaki faktör ağı giderek daha net hale geliyor.
https://www.biyologlar.com/boy-uzunlugunu-etkileyen-yuzlerce-genetik-anahtar -
Boy uzunluğunu etkileyen yüzlerce genetik "anahtar"
Harvard bilim adamlarının çalışması sayesinde boy uzunluğunun arkasındaki faktör ağı giderek daha net hale geliyor.
https://www.biyologlar.com/boy-uzunlugunu-etkileyen-yuzlerce-genetik-anahtar -
Çiçekler Ne Zaman Açacaklarını Nasıl Biliyorlar?
Doğanın kendi zaman çizelgesi var Araştırmacılar, bitkilerdeki çiçek açma sürecini tetikleyen kilit bir proteinin tam olarak nerede oluştuğunu ortaya çıkardılar.
https://www.biyologlar.com/cicekler-ne-zaman-acacaklarini-nasil-biliyorlar -
Oruç Tutmak Bağırsak Kök Hücrelerinin Yenilenme Kapasitesini Artırıyor
Oruç tutmayı taklit eden bir tür ilaç tedavisi de aynı yararı sağlayabilir.
https://www.biyologlar.com/oruc-tutmak-bagirsak-kok-hucrelerinin-yenilenme-kapasitesini-artiriyor -
Oruç Tutmak Bağırsak Kök Hücrelerinin Yenilenme Kapasitesini Artırıyor
Oruç tutmayı taklit eden bir tür ilaç tedavisi de aynı yararı sağlayabilir.
https://www.biyologlar.com/oruc-tutmak-bagirsak-kok-hucrelerinin-yenilenme-kapasitesini-artiriyor -
Canlı Embriyolar İçin Genişleyen Halkalar
Bir sanatçının, komşu aktin halkalarının birleşmesiyle tetiklenen hücresel kavşaklarda koordineli fermuarla nasıl erken embriyonun mühürlendiğine dair bir izlenim. Kredi: Melanie White / A * YILDIZ, Singapur
https://www.biyologlar.com/canli-embriyolar-icin-genisleyen-halkalar -
Canlı Embriyolar İçin Genişleyen Halkalar
Bir sanatçının, komşu aktin halkalarının birleşmesiyle tetiklenen hücresel kavşaklarda koordineli fermuarla nasıl erken embriyonun mühürlendiğine dair bir izlenim. Kredi: Melanie White / A * YILDIZ, Singapur
https://www.biyologlar.com/canli-embriyolar-icin-genisleyen-halkalar -
Dang Humması (Dengue Fever) Hastalığı , Dengue ateşi nedir ?
Dang Humması (Dengue Fever) Hastalığı, Kırık kemik humması hastalığı nedir? Belirtileri ve bulaşma yolları nedir ?
https://www.biyologlar.com/dang-hummasi-dengue-fever-hastaligi-dengue-atesi-nedir- -
Bitkiler tüm genetik materyallerini eşeyli üreme olmadan aktarabiliyorlar
Doğada iki farklı bitki türü nadiren melezlenirler. İki türden gelen kalıtımsal bilgi uyuşmadığı için bu durum genellikle sorun yaratır.
https://www.biyologlar.com/bitkiler-tum-genetik-materyallerini-eseyli-ureme-olmadan-aktarabiliyorlar -
Balık Pulu ile Hayvan Kılının Kökeninin Ortak Olduğu Doğrulandı
385 milyon yıl önce deniz canlıları ilk olarak karaya doğru emekleyerek ilerlemeye başladıklarında, bedenlerindeki zırhı da beraberlerinde getirmiş oldu: Pullar. Görsel Telif: Andrew Aman & David Parichy
https://www.biyologlar.com/balik-pulu-ile-hayvan-kilinin-kokeninin-ortak-oldugu-dogrulandi -
Tropikal ormanlar neden çok çeşitlidir?
Brown Üniversitesi ve California Üniversitesi’nden araştırmacılar tarafından yüksek çözünürlüklü uydu görüntüleme teknolojisi kullanılarak yürütülen ortak çalışma
https://www.biyologlar.com/tropikal-ormanlar-neden-cok-cesitlidir -
Makine Öğrenimi Sayesinde Binlerce DNA Değişimi Bulundu
DNA vücudun bütün hücrelerinde aynıdır, sadece aktif bölgeler farklıdır. Lisede böyle öğrenmiştik değil mi?
https://www.biyologlar.com/makine-ogrenimi-sayesinde-binlerce-dna-degisimi-bulundu -
Bu Gen Mutasyonu Korku ve Endişeyi Azaltıyor
Hepimiz anne ve babamızdan aldığımız genler ile doğarız. Ancak genetik yapımız ömrümüz boyunca aynı kalmayabilir. Güneş ışınları, kimyasal maddeler, bazen de rastgele gelişen mutasyonlar ile DNA değişebilir. Gen mutasyonu deyince insanın aklına kötü şeyler canlanır ama mutasyonların hepsi her zaman olumsuz etkiye sahip değildir.
https://www.biyologlar.com/bu-gen-mutasyonu-korku-ve-endiseyi-azaltiyor -
Belçika’da İnsan Kemiklerinden Yapılmış Duvarlar Bulundu
Belçika’nın Gent kentindeki bir kilisenin altında, parçalanmış insan kafatasları ve kemiklerinden yapılmış duvarlar keşfedildi.
https://www.biyologlar.com/belcikada-insan-kemiklerinden-yapilmis-duvarlar-bulundu -
Koronavirüs doğal yollarla nasıl evrildi?
Bela geliyorum demekteydi: Kovid-19 hastalığına yol açan SARS-CoV-2 virüsü doğal yollarla ortaya çıktı. Ancak kaynak lokasyonu ve genetik incelemeler yeni koronavirüsün iki farklı virüs tipinin karılmasıyla evrilmiş olabileceğini düşündürüyor.
https://www.biyologlar.com/koronavirus-dogal-yollarla-nasil-evrildi -
Sibirya’da Amerika Yerlisi Soyundan 14.000 Yıllık Adam Bulundu
Fosilleşmiş bir dişe yapılan DNA analizine göre, yaklaşık 14.000 yıl önce Sibirya’da yaşamış bir adam, Amerika yerlisi soyuna sahip kişilerde görülen genlerin spesifik karışımına sahip olduğu bilinen en eski kişi oldu.
https://www.biyologlar.com/sibiryada-amerika-yerlisi-soyundan-14-000-yillik-adam-bulundu -
Başkalaşım Nasıl Evrimleşti?
Başkalaşım (metamorfoz), oldukça garip bir süreçtir; ancak evriminin açıklaması, Williamson'ınki gibi bu kadar dayanıksız iddiaları da gerektirmez.
https://www.biyologlar.com/baskalasim-nasil-evrimlesti