Sterilizasyon – Dezenfeksiyon
Sterilizasyon başlıca dört yöntemle yapılır :
1- Isı ile
a) Kuru hava : Pastör fırınları ......... Cam eşya, metal gereçler,..
.b) Nemli hava :
I- Basınçlı Buhar 120 C 1 atm 15-20 dakika Pansuman malzemeleri, konserve, besiyerleri...
II- Basınçsız Buhar (Arnold kazanı) 100 C Karbonhidratlı besiyerleri
c) Yakma : Öze, ekim iğnesi,...d) Sıcak su : Kaynatma, Tindalizasyon,....
2- Süzme İle Serum gibi ısıya dayanıksız sıvıların sterilizasyonunda, sıvıyı hücrelerinden arındırmakta kullanılır. HEPA filtreler ise havayı süzerek mikroorganizmalardan arındırmak amacıyla kullanılmaktadır.
3- Işınlama ile UV, gamma, X-ışınları, gamma ışınları, beta ışınları, mikrodalga.
4- Kimyasal maddeler ile
Kimyasal maddeler sterilizasyondan çok dezenfeksiyon amacıyla kullanılırlar. Tek kullanımlık olarak sağlanamadığında ya da ısı ile steril edilemediğinde etilen oksid ya da glutaraldehit kullanılır. Plastik tüpler, eldivenler, ameliyat ipliği gibi hastane aletleri etilen oksitle (TUS) genelde endoskopik aletler glutaraldehit ile steril edilirler. (Hidrojen peroksit) Hücrede serbest hidroksil radikallerinin oluşumuna yol açar; bu yapılar zar lipidlerine, DNA ve diğer yaşamsal hücre yapılarına saldırırlar. Bakretisit, virusit ve fungusittir. Yüksek konsantrasyonda sporisittir. Antiseptik olarak kullanılabilir. Dezenfektan olarak yumuşak kontakt lenslerin, cerrahi implantların, plastik eldivenlerin dezenfeksiyonunda kullanılır. % 6-7.5‟luk konsantrasyonlarda ciyptosporidiumparvum‟u inaktive eden tek sterilan maddedir. Bakteri sporlarınıda etkileyebilen dezenfektanlara yüksek düzey dezenfektan adı verilir (glutaraldehit, formaldehit parasetik asit, hidrojen peroksit). Su dezenfeksiyonunda klor kullanılır. Klorsu dezenfeksiyonunda kullanılır fakat, HAV , Giardia kistleri, Cryptosporidimookistlerini öldüremediğinden bu mikroorganizmaların infeksiyonlarını önleyememektedir.
Dezenfektanlar mikroplar üzerine farklı şekillerde etkiederler :
1- Sitoplazmik membrana etkili olanlar: Deterjanlar, sabunlar, fenollü bileşikler, eriticiler (alkol (dezenfeksiyon için % 70 çözelti en uygun),eter,...)
2- Protein denatüre ediciler : Asit ve alkaliler.
3- Enzim işlevini bozanlar: Alkilleyiciler (etilen oksid , formol, betapropionolakton),glutaraldehit, oksidanlar, Ağır metaller (altın, gümüş,çinko,...) (Ağır metallerin bu etkisine oligodinamik etki denir)
4- Nükleik asitlere etkili olanlar : Boyalar ( Metilen mavisi, malaşit Ayrıca mikroorganizmaların dezenfektanlara duyarlılıkları da farklı farklıdır. Endirençli yapılar prionlardır. Normal otaklav sürecinde ortadan kaldırılamazlar. Özel şartlarda otoklavlanmaları önerilir (132 C, 30-60 dakika). Ayrıca yüzeylerde yoğun çamaşır suyu ya da 1 N NaOH kullanılabilir. Mikroorganizmalar dezenfektanlara dirençlerine göre şöyle sıralanabilir:
PRİON >SPOR > MİKOBAKTERİ > PARAZİT KİSTLERİ > LİPİDİÇERMEYEN/KÜÇÜKVİRUSLAR(Polio) > TROFOZOİTLER > GRAM(-)BAKTERİLER (Pseudomonas,...) > MANTARLAR > BÜYÜK ZARFSIZVİRUSLAR (Enterovirus, Adenovirus,...) >GRAM (+) BAKTERİLER> LİPİD İÇEREN VİRUSLAR(HIV, HBV,HSV,RSV,...)
Bakterilerin L-formları dezenfektanlara daha duyarlıdır. Mikobakteriler hariç Pseudomonas aeruginosa dezenfektanlara yüksek oranda direnci nedeniyle infeksiyonlara neden olabilen, dezenfektanlar içinde çoğalarak salgınlar oluşturabilen bir bakteri olarak önem taşımaktadır. HIV, HBV gibi viruslar ise kolaylıkla dezenfektanlarla inaktive olurlar. En çok çamaşır suyukullanılır.
Mikrobiyoloji
-
Antibiyotiklerin Etki Mekanizmaları Nelerdir?
-
Azot oksit
-
Petri Kutusunda Agarlı Besiyeri Hazırlanması
-
Tüpde Agarlı Besiyerlerinin Hazırlanması
-
Besiyeri Hazırlarken Dikkat Edilecek Hususlar Nelerdir ?
-
Dehidre Besiyerleri Nedir?
-
Besiyerinin Sahip Olması Gereken Özellikler
-
Besiyeri hazırlanmasında kullanılan maddeler nelerdir ?
-
Besiyerlerin Sınıflandırılması Nasıl Yapılır ?
-
Besiyerinin Tanımı ve Kullanım Amaçları Nelerdir ?
-
Pseudomonas Cinsine ait Türler
-
Veba - Yersinia Pestis
-
Tularemi - Francisella tularensis
-
Şarbon - Bacillus anthracis Enfeksiyonu
-
Bruselloz - Brucella spp